Η υποχώρηση των τιμών της ενέργειας στην Ευρώπη –διαφοροποιημένη ανά χώρες, αλλά γενική– ήρθε λίγες μόνο ημέρες μετά την απόφαση της ΕΕ «27» για επιβολή πλαφόν στο φυσικό αέριο – το οποίο βέβαια έχει τεθεί σε επίπεδο πολύ πολύ υψηλότερο των σημερινών τιμών.

Οι ταξιδιώτες που βρίσκονταν στις αρχές Ιανουαρίου στη Βαρσοβία είχαν την ευκαιρία να λιάζονται σε θερμοκρασίες που πλησίαζαν τους 20^ο C. Το δε Μπιλμπάο είναι συνήθως παγωμένο, κι όχι με τροπικές θερμοκρασίες, την ίδια πάντα εποχή. Όμως αυτός ο χειμώνας ήταν διαφορετικός: οι θερμοκρασίες έσπαγαν ρεκόρ ανά την Ευρώπη και οι τιμές της ενέργειας κατέρρεαν. Η τιμή του φυσικού αερίου στον κεντρικό κόμβο της ηπείρου είχε υποχωρήσει σε επίπεδα που είχαμε να δούμε από πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Το εύκρατο φθινόπωρο καθυστέρησε το ξεκίνημα της περιόδου θέρμανσης, με αποτέλεσμα οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης να είναι ήδη γεμάτες. Η συνεχιζόμενη ζέστη, στο ξεκίνημα του χειμώνα, επέτρεψε να συμπληρωθούν και πάλι τα αποθέματα (βλ. Διάγραμμα), πράγμα που ξαφνιάζει άμα κατορθώνεται στο μέσο του χειμώνα.

Εντέλει η Ευρώπη χρειάστηκε να αντλήσει μόλις τον μισό όγκο φυσικού αερίου από τα αποθέματά της σε σύγκριση με το ίδιο χρονικό σημείο στους δύο προηγούμενους χειμώνες. Οι προβλέψεις, δε, κάνουν λόγο για ήπιο καιρό μέχρι το τέλος της περιόδου.

Αύξηση προσφοράς

Ο καλός καιρός δεν είναι ο μόνος λόγος που επιτρέπει αισιοδοξία. Πράγματι η προσφορά φυσικού αερίου αυξάνεται όσο αρχίζουν να λειτουργούν νέα τερματικά υγροποιημένου φυσικού αερίου. Επιπλέον, ένα βροχερό φθινόπωρο και τώρα ένας χειμώνας με πολλούς ανέμους συνέβαλαν στο να προχωρά περισσότερο η χρήση υδροηλεκτρικών και ανεμογεννητριών. Παράλληλα, τα γαλλικά πυρηνικά –τα οποία είχαν αναστείλει τη λειτουργία τους προκειμένου να συντηρηθούν– επανέρχονται σταδιακά στο δίκτυο. «Όλοι οι στρεσογόνοι παράγοντες που προξένησαν την ενεργειακή κρίση του 2022 χαλαρώνουν – πάλι ταυτόχρονα» σχολίαζε ο Λάιον Χερθ της Σχολής Χέρτι του Βερολίνου. Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη προχώρησαν σε επίπεδα που δεν είχαμε δει μέχρι πριν από το καλοκαίρι.

Η συνολική αυτή κατάσταση δίνει μια τονωτική ένωση στην οικονομία της ευρωπαϊκής ηπείρου. Οι δείκτες οικονομικού κλίματος κατέγραψαν βελτίωση επί δύο συνεχείς μήνες. Παρ’ όλες τις δυσοίωνες προβλέψεις, η βιομηχανική παραγωγή στη Γερμανία συνεχίζει να αντέχει. Σ’ όλη την Ευρώπη, η ανεργία παραμένει σε κατώτατα επίπεδα, ενώ οι επιχειρήσεις προχωρούν σε νέες προσλήψεις αντί να σκέπτονται απολύσεις.

Οι οργανισμοί που διενεργούν προβλέψεις βελτιώνουν τις ανακοινώσεις τους για το αναμενόμενο επίπεδο του ΑΕΠ: η Goldman Sachs, για παράδειγμα, δεν κάνει πλέον λόγο για υποχώρηση της Ευρωζώνης σε ύφεση κατά τη διάρκεια του 2023. Κατά μία περίεργη επαναφορά της εμπειρίας του Μεσαίωνα, η αλλαγή του καιρού μεταβάλλει τις οικονομικές τύχες της Ευρώπης!

Οι ανησυχίες επιμένουν

Και πάλι όμως, είναι πρόωρο να κηρύξει κανείς το τέλος της ενεργειακής κρίσης. Πρώτα απ’ όλα οι τιμές παραμένουν σαφώς υψηλότερες από τα κανονικά τους επίπεδα. Οι συνολικές τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος βρίσκονται –κατά μέσο όρο– σε επίπεδο διπλάσιο από το επίπεδο των μέσων του 2021. Το ίδιο φυσικό αέριο που κοστίζει πλέον 75 ευρώ/μεγαβατώρα είχε τιμή 10 ευρώ πριν από την πανδημία της Covid-19. Περαιτέρω υποχώρηση των τιμών δεν φαίνεται πιθανή. Η ζήτηση φυσικού αερίου από μέρους της βιομηχανίας είναι πιθανό να τονωθεί: μονάδες που λειτουργούν με φυσικό αέριο μπορεί να αρχίσουν να αντικαθιστούν τις μονάδες άνθρακα.

Πάντως, ακόμα και με ξέχειλες τις αποθηκευτικές εγκαταστάσεις της, η Ευρώπη δεν έχει φθάσει ακόμη το επίπεδο εκείνο που θεωρείται –από τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας– αναγκαίο για να αντιμετωπισθεί ένας ενδεχόμενος βαρύς χειμώνας την ερχόμενη χρονιά. Η ζήτηση ενέργειας από τις ασιατικές οικονομίες είναι ανοδική, ενώ θα γίνει ακόμα ισχυρότερη όσο η κινεζική οικονομία θα επανέρχεται στην κανονικότητα. Σύμφωνα με τη συμβουλευτική Times Energy, η αγορά του φυσικού αερίου δεν έχει πάψει να κινείται στο άκρο του δυναμικού της προσφοράς: αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει ότι δεν έπαψε να υπάρχει το ενδεχόμενο ισχυρών ανοδικών κινήσεων των τιμών.

Επαναστόχευση

Η Ευρώπη καλά θα έκανε να αξιοποιήσει την καλή της τύχη. Οι ηγέτες θα μπορούσαν να εκμεταλλευθούν την ευκαιρία για να επανεξετάσουν τις μυριάδες σχημάτων στήριξης που νομοθέτησαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιρού, πολλά από τα οποία είναι υψηλού κόστους, χαμηλής αποτελεσματικότητας και μη στοχευμένα. Σοφό θα ήταν να στοχευθούν τα κονδύλια προς τους ευάλωτους, καθώς και να συνδεθούν με πράσινες επενδύσεις.

Ούτως ή άλλως, ο παράδοξα καλός καιρός είναι εκείνο που έδωσε μια ανάσα στην Ευρώπη. Μόλις λοιπόν ατονήσει η ενεργειακή κρίση, η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής θα χρειαστεί να γίνει ακόμα πιο έντονη.