Όταν ακόμα τα τρία παιδιά της Μπεθ Μπέχρεντ ήταν μικρά, επικοινωνούσε με τον σύζυγό της μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή αφήνοντας σημειώματα στον πάγκο της κουζίνας κάθε Τετάρτη και Σάββατο. «Δεν μιλούσαμε πολύ», θυμάται.

Αυτός ο λιτός άξονας επικοινωνίας μόνο για τα πρακτικά σηματοδότησε την έναρξη του διαζυγίου τους, ενώ παράλληλα συμφώνησαν στο “birdnesting” – μια ρύθμιση διαβίωσης σύμφωνα με την οποία τα παιδιά παραμένουν στο οικογενειακό σπίτι με τον έναν γονέα συνήθως για τη μισή εβδομάδα, και την άλλη μισή, ο πρώτος γονέας δίνει τη θέση του στον άλλο γονιό και μένει κάπου αλλού.

Ήταν φθηνότερο από το να δημιουργηθούν «δύο νοικοκυριά για τρία παιδιά και όλα τα πράγματά τους», λέει η Μπέχρεντ στους Financial Times, η οποία ζει στο Fort Wayne της Ιντιάνα. «Δεν είχαμε την ταλαιπωρία να πηγαινοερχόμαστε για να παίρνουμε τα πράγματα των παιδιών ή να αγοράζουμε πανομοιότυπα πράγματα».

Ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό και η σύζυγός του Σόφι Γκρεγκουάρ Τριντό έγιναν οι ένθερμοι υποστηρικτές του birdnesting – ή nesting όπως είναι επίσης γνωστό – όταν ανακοίνωσαν τα σχέδιά τους να χωρίσουν πέρυσι. «Παραμένουμε μια δεμένη οικογένεια με βαθιά αγάπη και σεβασμό ο ένας για τον άλλον και για όλα όσα έχουμε χτίσει και θα συνεχίσουμε να χτίζουμε», έγραψαν στο Instagram. Οι υποστηρικτές της «φωλιάς» λένε ότι παρέχει σταθερότητα για τα παιδιά και μια ανάσα για τους γονείς, όσο υπολογίζουν τις ρυθμίσεις για την επιμέλεια και τα οικονομικά τους. Κάποιοι ωστόσο προειδοποιούν ότι μπορεί να εμποδίσει τα ζευγάρια να προχωρήσουν στη ζωή τους και να συντηρήσει την ένταση ενός χωρισμού.

Μονόδρομος για κάποιους

Στο Λονδίνο είναι αναγκαστικά δημοφιλές, απλώς και μόνο επειδή οι άνθρωποι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να βρουν ένα σπίτι του ίδιου μεγέθους, λέει ο Μπιλ Χιούλετ, ειδικός στις οικογενειακές διαμεσολαβήσεις. Ακόμη και στη Σουηδία, όπου επικρατεί μία προοδευτική προσέγγιση στο διαζύγιο, το nesting αναδεικνύεται σε υποχρεωτική λύση επίσης εξαιτίας των οικονομικών, λέει στους Financial Times ο Χένρικ, ένας συγγραφέας στη Στοκχόλμη, που εφαρμόζει αυτό το σύστημα με την πρώην σύζυγό του.

Αλλά για την Έμιλι, δικηγόρο από το βόρειο Λονδίνο, η ρύθμιση αυτή δεν είχε να κάνει τόσο με τα χρήματα όσο με μια «διαισθητική απάντηση» στις ανάγκες των παιδιών τους. «Όταν παίρνεις διαζύγιο, ο κόσμος σου ανατρέπεται από τη μια μέρα στην άλλη. Η μόνη σταθερά είναι το σπίτι σου. Το birdnesting παρέχει κάποια συνέχεια όταν όλα τα άλλα καταρρέουν γύρω σου. Μπορείς να πεις στο παιδί “Ακόμα πηγαίνεις για ύπνο στο κρεβάτι σου και η μαμά ή ο μπαμπάς σου διαβάζουν ένα παραμύθι”. Γλιτώνεις και χρόνο». Επίσης, βοήθησε τα παιδιά να συνηθίσουν να βλέπουν τον κάθε γονέα μόνο του. «Μετριάζει» το αίσθημα των αλλαγών.

Ειδικοί τονίζουν ότι σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ σημαντικό να εξηγήσουν οι γονείς στα παιδιά πως η συμφωνία που έχουν κάνει να μοιράζονται το σπίτι, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση πως υπάρχει πιθανότητα επανασύνδεσης.

Όταν το σπίτι ανήκει και στους δύο

Αυτή η διαρρύθμιση ζωής είναι πιο διαδεδομένη μεταξύ των νεότερων χωρισμένων γονιών, με την προσδοκία ισότιμης μέριμνας, λέει η Sarah Williams, συνεργάτιδα του δικηγορικού γραφείου που εξειδικεύεται στο οικογενειακό δίκαιο, Paynes Hick Beach, στο Λονδίνο. «Έχουν αγοράσει από κοινού το σπίτι, εργάζονται και μεγαλώνουν αμφότεροι τα παιδιά. Ειδικά αν έμειναν στο σπίτι κατά τη διάρκεια του Covid, συνεργάζονται για τις σχολικές εργασίες και τις ανάγκες των παιδιών και είναι πιο συντονισμένοι για να υποστηρίξουν τα παιδιά τους».

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, ένα στα οκτώ παιδιά σε χωρισμένες οικογένειες στην Ευρώπη απολαμβάνει ισότιμες ρυθμίσεις κοινής, φυσικής επιμέλειας, ενώ το 8,2% περνά το ένα τρίτο του χρόνου του με τον έναν γονέα, και τον υπόλοιπο με τον άλλο. Υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις, ιδίως η Σουηδία, όπου το 42,5% των παιδιών περνούν ίσο χρόνο με κάθε έναν από τους γονείς τους. Σε γάμους που ο πατέρας αποτελεί την πηγή του εισοδήματος, λέει η Williams, «είναι διαφορετική η δυναμική», αφού επικρατεί η προσδοκία πως εκείνος θα μετακομίσει αφήνοντας τη μητέρα και τα παιδιά στο σπίτι της οικογένειας.

Ισορροπίες, όρια και… προσοχή στις ηλεκτρονικές συσκευές

Η Williams προτείνει την συνεργασία με ειδικούς στα νομικά εξ αρχής, ώστε οι γονείς να μην προδικάζουν τη θέση τους όταν αργότερα θα αποφασιστούν οι ισορροπίες σε ζητήματα φροντίδας και ευθυνών. Αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα, αν τα παιδιά περνούσαν σημαντικά λιγότερο χρόνο με τον έναν γονέα και η ρύθμιση του nesting θεωρείται μια καλή ευκαιρία για να αλλάξει αυτό. Αυτό, ωστόσο, μπορεί να συνεπάγεται σημαντικές αλλαγές στις εργασιακές ρυθμίσεις. Εάν ένας γονέας δεν μπορεί να περιορίσει το ωράριό του ή τα επαγγελματικά του ταξίδια, λέει η Williams, τότε θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία για την παρουσία μιας νταντάς ή ενός παππού ή μιας γιαγιάς.

Συμβουλεύει επίσης τους γονείς να είναι προσεκτικοί με την προσωπική τους ζωή και τις ψηφιακές συσκευές. «Και να είστε υποψιασμένοι για τυχόν κρυφές συσκευές καταγραφής είτε στην οικογενειακή κατοικία είτε σε δευτερεύοντα καταλύματα». Μια κάμερα ασφαλείας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο παρακολούθησης των δραστηριοτήτων του άλλου γονέα. Έτσι, οι σύζυγοι που χωρίζουν πρέπει να βεβαιωθούν ότι συμφωνούν σε βασικούς όρους.

Η κατάρτιση μιας συμφωνίας, που να περιγράφει το χρονοδιάγραμμα, καθώς και το ποιος πληρώνει για τι, είναι προτεραιότητα. «Δεν χρειάζεστε δικηγόρους, αλλά να είστε σαφείς», λέει η Buscho. Αν δεν μπορούν να συμφωνήσουν, προτείνει να επιστρατεύσουν τη βοήθεια ενός θεραπευτή ή διαμεσολαβητή. Οι τακτικές, σύντομες ενημερώσεις -ένα σημείωμα ή ένα μήνυμα- σχετικά με το σπίτι και τα παιδιά είναι επίσης χρήσιμες.

Πού πάνε όταν λείπουν;

Οι γονείς που στρέφονται στο nesting συχνά νοικιάζουν ένα άλλο διαμέρισμα για να μένουν όταν λείπουν από το οικογενειακό σπίτι ή φιλοξενούνται από φίλους και συγγενείς. Η Ann Gold Buscho, ψυχολόγος στην Καλιφόρνια που ειδικεύεται στα διαζύγια και συγγραφέας του βιβλίου – οδηγού στο nesting (The Parent’s Guide to Birdnesting), γνωρίζει πελάτες που μένουν στο γραφείο τους σε έναν καναπέ-κρεβάτι ή που μετατρέπουν σε ξεχωριστό δωμάτιο το γκαράζ ή τη σοφίτα στο σπίτι της οικογένειας. «Αυτές είναι μεταβατικές ρυθμίσεις», λέει. Όταν το δοκίμασε η ίδια με τον πρώην σύζυγό της, νοίκιασε ένα δωμάτιο σε ένα μεγάλο σπίτι. Αυτό σήμαινε ότι όταν ήταν μακριά από τα παιδιά της, «δεν ήταν μόνη».

Ορισμένα ζευγάρια μοιράζονται το ενοίκιο και του δεύτερου ακινήτου και μένουν εναλλάξ στα δύο οικήματα. «Ήταν μια πρόκληση», θυμάται η Μπέχρεντ, η οποία μοιραζόταν ένα διαμέρισμα μακριά από το οικογενειακό σπίτι με τον πρώην σύζυγό της τα πρώτα χρόνια του χωρισμού. «Παρόλο που δεν ήταν εκεί, ήμουν συνεχώς αντιμέτωπη ίχνη του άλλου ατόμου». Ωστόσο της άρεσε η μοναξιά. «Μπορούσα να είμαι στο σπίτι της οικογένειας με τα παιδιά και να επικεντρωθώ στην ανατροφή τους. Το Σάββατο πήγαινα στο διαμέρισμα – ήταν πραγματικά καλό να έχω αυτόν τον χώρο».

Η Μπέχρεντ, συγγραφέας του βιβλίου Nesting after Divorce, και ο σύζυγός της αποφάσισαν ότι η συνθήκη αυτή ήταν τόσο αποτελεσματική που τη διατηρούν εδώ και δέκα χρόνια και θα συνεχίσουν μέχρι να φύγει ο μικρότερός τους από το σπίτι για το πανεπιστήμιο. Αντί να αφήνουν σημειώματα ο ένας για τον άλλον, κάθονται πλέον μαζί για να συζητήσουν για τα παιδιά και να σχεδιάσουν τα επόμενα βήματα. Και οι δύο έχουν άλλους συντρόφους πλέον και όλοι περνούν χρόνο μαζί – την παραμονή των Χριστουγέννων συγκεντρώνονται όλοι μαζί για το οικογενειακό γεύμα, όπως περιγράφει στους Financial Times.

Θεμελιώδης προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι η επικοινωνία. Έρευνα για το nesting από την Karmen Toros, καθηγήτρια κοινωνικής εργασίας στο Πανεπιστήμιο του Ταλίν, διαπίστωσε ότι η συνεργασία με σεβασμό, ακόμη και σε δύσκολες σχέσεις, είναι ζωτικής σημασίας, ιδίως σε ό,τι αφορά την επικοινωνία για τα παιδιά, τον συντονισμό των προγραμμάτων και την επίλυση πιθανών προβλημάτων. Παρόλο που αυτό μπορεί να αποδειχθεί δύσκολο, ιδίως στις αρχές του χωρισμού, ο κοινός στόχος να δοθεί προτεραιότητα στην ευημερία του παιδιού βοηθά να ξεπεραστούν αυτές τις προκλήσεις.

Στην επισκόπηση της έκθεσης αναφέρεται επίσης ότι «η γονική μέριμνα στο nesting θεωρείται προσέγγιση με επίκεντρο το παιδί, καθώς υποστηρίζει τη διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού κατά τη διαδικασία του διαζυγίου. Περιέργως, η Toros σημειώνει ότι τα παιδιά ανέφεραν ότι οι εντάσεις στη σχέση των γονέων τους δεν επηρέασαν σημαντικά την εμπειρία τους, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ρύθμιση αξίζει να δοκιμαστεί ακόμη και όταν οι συνθήκες δεν είναι ιδανικές.

Άλλωστε ακόμη και οι οικογένειες που βρήκαν εξ αρχής βολικό το nesting, ανέφεραν αρχικά προβλήματα.

«Όποιος βρίσκεται σε φάση διαζυγίου θα αντιμετωπίσει δυσκολίες στον χωρισμό», λέει η Buscho, αλλά «αν οι γονείς κατανοήσουν τα οφέλη για τα παιδιά, μπορούν να εφαρμόσουν το nesting ακόμα και αν απεχθάνονται τον πρώην τους». Οι γονείς δεν χρειάζεται να συναντιούνται όταν αλλάζουν κατοικίες – ο ένας μπορεί να αφήνει τα παιδιά στο σχολείο και ο άλλος να τα παίρνει. «Πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνούν – αλλά αυτό ισχύει για κάθε διαζύγιο».

Πηγές Financial Times, Business Insider