Η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται έναν νέο κόσμο. Και σε αυτόν τον νέο κόσμο, για τον οποίο πολλά λέγονται και γράφονται, το ελληνικό επιχειρείν προσπαθεί να βρει τη θέση του. Αφενός να εκμεταλλευθεί τα «εργαλεία» για να εισέλθει στη νέα οικονομική εποχή που ήδη έχουν αρχίσει να διαμορφώνουν το «industry 2.0» και η ΑΙ, αφετέρου να μη μείνει πίσω δεχόμενο πλήγμα στη διεθνή ανταγωνιστικότητά του, μιας που ο αγώνας αυτός είναι πλέον παγκόσμιος. 

Αυτοί οι στόχοι αναμένεται να έχουν αντίκτυπο στο σύνολο της οικονομίας, με σχετική έρευνα της Deloitte να συμπεραίνει πως σωρευτικά η δημιουργική τεχνητή νοημοσύνη (Gen AI) μπορεί να ενισχύσει ως το 2030 το ελληνικό ΑΕΠ με 10,7 δισ. ευρώ.

Προς το παρόν αυτή η προσπάθεια γίνεται από λίγους, των παραδοσιακών κλάδων της οικονομίας. Κυρίως από μεγάλους, όπως εξάλλου μαρτυρούν και οι σχετικές έρευνες που έχουν διεξαγάγει ο ΣΕΒ και η Deloitte, καθώς εξακολουθεί να επικρατεί επιφυλακτικότητα παρά την καθολική αναγνώριση του κρίσιμου ρόλου που θα έχει η τεχνητή νοημοσύνη σε κάθε πτυχή δραστηριότητας μιας επιχείρησης.

Αυτοί που επενδύουν όμως ήδη σε εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης ήδη δρέπουν καρπούς! Από τη λειτουργία γραμμών παραγωγής και ολόκληρων εργοστασίων, ως τη διαμόρφωση της εμπορικής πολιτικής αλλά και τις υπηρεσίες που παρέχουν προς τους καταναλωτές, οι αλλαγές παράγουν αποτέλεσμα το οποίο είναι μετρήσιμο είτε αυτό αφορά την απλοποίηση δομών και της ίδιας της λειτουργίας είτε το οικονομικό αποτύπωμα. 

Εργοστάσια ΑΙ 

«Απ’ το 2019 λειτουργούμε το πρώτο εργοστάσιο τσιμέντου στον κόσμο που δουλεύει με τεχνητή νοημοσύνη και χωρίς ανθρώπινο χέρι», λέει ο πρόεδρος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Δημήτρης Παπαλεξόπουλος. Ο ίδιος, απ’ τους πρώτους που μίλησε για την ανάγκη ψηφιοποίησης και εφαρμογής των νέων καινοτόμων εργαλείων στο επιχειρείν, σημειώνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι το μέλλον (και) της βιομηχανίας. Όπως εξηγεί, το «πρότυπο» εργοστάσιο είναι αυτό στη Φλόριντα των ΗΠΑ, το οποίο όμως αποτελεί ένα σημαντικό τεστ που μπορεί να οδηγήσει σταδιακά σε σημαντικές αλλαγές στις παραγωγικές μονάδες όλου του Ομίλου. 

«Στο εργοστάσιο αυτό τοποθετήσαμε πολύ νωρίς, απ’ το 2015, όλους τους σένσορες που μπορεί να διαθέτει σήμερα μία μονάδα. Αισθητήρες που μετράνε τα πάντα… την πίεση, τη ροή, τη θερμοκρασία κ.ο.κ. Όλα αυτά λοιπόν τα βάλαμε στο cloud (υπολογιστικό νέφος) με μετρήσεις ανά δευτερόλεπτο. Αφού συγκεντρώσαμε κάθε είδους data απ’ το εργοστάσιο τσιμέντου για πάνω από τρία χρόνια, ξεκινήσαμε να τα εφαρμόζουμε πάνω σε μοντέλα και εφαρμογές με τον εξής απλό στόχο, να βρούμε πώς θα επιτευχθεί μεγιστοποίηση της παραγωγής με παράλληλη ελαχιστοποίηση του κόστους ενέργειας, αλλά σταθερή ποιότητα στο παραχθέν προϊόν! Οπότε το μηχάνημα από μόνο του άρχισε να δίνει τις λύσεις. 

Φυσικά στην αρχή το χρησιμοποιούσαμε open loop, που σημαίνει ότι το μηχάνημα έδινε συμβουλή και ο χειριστής του εργοστασίου αποφάσιζε τι θα κάνει. Σταδιακά αυτό το πήγαμε σε close loop, δηλαδή να γίνονται όλα αυτόματα, χωρίς την παρέμβαση ανθρώπου. Και πράγματι σήμερα στο 99,9% του χρόνου παραγωγής δεν επεμβαίνει ανθρώπινο χέρι! Το εργοστάσιο λειτουργεί μόνο του, με τεχνητή νοημοσύνη. Και αυτό βέβαια έχει οδηγήσει τελικά σε αύξηση παραγωγής, μείωση του κόστους ενέργειας και μία ποιότητα προϊόντος απίστευτα σταθερή». Κι αυτό είναι μόνο μία εφαρμογή, όπως εξηγεί ο κ. Παπαλεξόπουλος. Υπάρχουν και άλλες εντός των εργοστασίων του Ομίλου, όπως για παράδειγμα το σύστημα που, με βάση τα data που λαμβάνει απ’ τις μηχανές και τους αλγόριθμους που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, αποφασίζει ποια γραμμή ή ποιο μηχάνημα πρέπει να κάνει προληπτική συντήρηση προτού παρουσιαστεί βλάβη. 

Χρήσιμες εφαρμογές που έχουν βοηθήσει πολύ τη διαδικασία παραγωγής έχει βρει στην τεχνητή νοημοσύνη και ο Όμιλος Alumil, όπως λέει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος κ. Γιώργος Μυλωνάς. 

«Εφαρμόζουμε ΑΙ εδώ και 3 χρόνια πάνω στην παραγωγή με εντυπωσιακά αποτελέσματα στο εργοστάσιο στο Κιλκίς. Την πρώτη εφαρμογή την έχουμε αναπτύξει σε συνεργασία με την ελληνική startup D-Cube», λέει ο ίδιος. Και εξηγεί: «Όπως βγαίνει απ’ την παραγωγική διαδικασία το προφίλ του αλουμινίου, το παρακολουθούμε με κάμερες υψηλής ευκρίνειας 360 μοιρών. Έχοντας συγκεντρώσει data εδώ και χρόνια, έχουμε δημιουργήσει εκείνους τους αλγόριθμους που εξελίσσονται και βελτιώνουν την παραγωγή. Έως σήμερα μάλιστα έχουμε καταφέρει να βελτιώσουμε την παραγωγή ως 25%. Όχι μόνο προλαβαίνουμε αστοχίες, αλλά επιτυγχάνεται η διατήρηση της υψηλής ποιότητας σε κάθε προφίλ. Το πρώτο διάστημα μάλιστα τα μηχανήματα και τα συστήματα που αναπτύχθηκαν έκαναν απλά συστάσεις στους χειριστές της γραμμής παραγωγής πού να παρέμβουν και τι να κάνουν. Πλέον έχουμε ξεκινήσει αυτό να γίνεται αυτοματοποιημένα. Τα κάνει όλα το σύστημα», λέει ο κ. Μυλωνάς, προσυπογράφοντας ότι το μέλλον της μεταποίησης περνά απ’ την τεχνητή νοημοσύνη. 

«Φανταστείτε ότι η συνεργασία μας αυτή για αλλού ξεκίνησε και τελικά φθάσαμε εδώ. Στην αρχή συζητούσαμε με την ελληνική startup για το πώς θα μπορούσαμε να φτιάξουμε ένα σύστημα που θα έκανε μόνο οπτική αναγνώριση του αποτελέσματος της παραγωγής σε κάθε προφίλ, κυρίως για να αντιμετωπίζουμε άμεσα τις αστοχίες. Έως τότε είχαμε εργάτες να παρακολουθούν από πάνω κάθε βέργα, κάθε προφίλ. Πόση ώρα όμως μπορείς να κάθεσαι από πάνω; Οπότε η ιδέα στην αρχή είναι να κάνουμε την οπτική αναγνώριση και να απομακρύνονται τα προϊόντα που είχαν αστοχία. Συζητώντας όμως μαζί τους, και βλέποντας ότι είναι κάτι που μπορεί να πάει πολύ πιο βαθιά και να αλλάξει όλο τον τρόπο λειτουργίας, καταλήξαμε εδώ. Βρήκαν τις λύσεις τα παιδιά και, σε συνδυασμό με τα data, πλέον έχουμε πάει στην πλήρη αυτοματοποίηση», λέει ο κ. Μυλωνάς. 

Όπως λέει, το ίδιο σύστημα εγκαθίσταται τώρα και στα εργοστάσια του Ομίλου σε Αλβανία και Σερβία, ενώ ετοιμάζεται και αντίστοιχο για το τμήμα των ηλεκτροστατικών βαφών. 

Ποιοι επενδύουν

Βέβαια η υιοθέτηση της Gen AI στις ελληνικές επιχειρήσεις όλων των κλάδων της οικονομίας βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Περισσότερο προσπαθούν να «ανακαλύψουν» και να «πειραματιστούν». Στο πλαίσιο της έρευνας της Deloitte, το 15% των 200 επιχειρήσεων διαφόρων κλάδων που ερωτήθηκαν, απάντησε ότι έχει ξεκινήσει να πειραματίζεται με την εν λόγω προηγμένη ψηφιακή τεχνολογία, παρόλο που 8 στις 10 επιχειρήσεις πιστεύουν πως η υιοθέτηση λύσεων Gen AI μπορεί να βελτιώσει την αποδοτικότητα και να ενισχύσει την ανάπτυξή τους.

Αντίστοιχη είναι η εικόνα που αποκαλύπτει και η τελευταία έρευνα του ΣΕΒ «Σφυγμός του Επιχειρείν». Σύμφωνα με αυτή, η διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης και των εφαρμογών της είναι περιορισμένη, επί του παρόντος, μεταξύ των ελληνικών επιχειρήσεων, ενώ αντίστοιχα «στενοί» είναι και οι εταιρικοί προϋπολογισμοί για το ΑΙ στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, οι εγχώριες εταιρείες, αν και αναγνωρίζουν τον σημαντικό μετασχηματιστικό ρόλο της ΑΙ, σε ποσοστό μόλις 12% απαντούν ότι επενδύουν στην τεχνητή νοημοσύνη, με ένα άλλο 20% να δηλώνει ότι σκοπεύει να επενδύσει στην ΑΙ στο άμεσο μέλλον.

Πάντως, το γεγονός ότι πρακτικά 1 στις 3 επιχειρήσεις στην Ελλάδα είτε επενδύει ήδη είτε σκοπεύει να επενδύσει στην τεχνητή νοημοσύνη, είναι μια αναλογία κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητη.

Επίσης οι μεγάλες επιχειρήσεις ξεχωρίζουν στη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, με το 28% να εφαρμόζει έστω και μια απλή πρακτική ΑΙ (σε σχέση με το 12% στο σύνολο των ελληνικών εταιρειών). Την ίδια στιγμή, οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις απέχουν από την κατανόηση του τρόπου που μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να τις βοηθήσει, με το 57% και 66% αντίστοιχα να δηλώνει ότι η ΑΙ δεν κρίνεται σκόπιμη για τις εργασίες τους. Μάλιστα, οι μεσαίες επιχειρήσεις παρουσιάζουν με διαφορά το υψηλότερο ποσοστό (27%) σκεπτικισμού στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (σε σχέση με το 12% στο σύνολο των εταιρειών της ελληνικής αγοράς).

Υπηρεσίες 

Φυσικά στην προμετωπίδα των επενδύσεων πάνω στα νέα ψηφιακά εργαλεία και την τεχνητή νοημοσύνη βρίσκονται επιχειρήσεις στον τομέα της τεχνολογίας και των τηλεπικοινωνιών. Μεταξύ αυτών ο μεγαλύτερος τηλεπικοινωνιακός όμιλος της χώρας, ο ΟΤΕ.

«Η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι κάτι το νέο για τον Όμιλο ΟΤΕ. Ως κορυφαία εταιρεία τεχνολογίας, επενδύουμε εδώ και χρόνια στην ΑΙ, αξιοποιώντας τη για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας στον τρόπο λειτουργίας της εταιρείας, αλλά και τη βελτίωση της ικανοποίησης του πελάτη», λέει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος κ. Μιχάλης Τσαμάζ. «Η COSMOTE έχει αναπτύξει σειρά εφαρμογών, οι οποίες αξιοποιούν την ΑΙ στον τρόπο λειτουργίας των υποδομών κινητής και σταθερής τηλεφωνίας. Μέσω του data mining και του machine learning, καταφέρνουμε σε σημαντικό βαθμό την πρόβλεψη και την αυτόματη ίαση βλαβών. Επίσης, στις υψηλές προδιαγραφές που έχουμε θέσει στον τομέα της εξυπηρέτησης των πελατών, προσθέσαμε και τον Προσωπικό Βοηθό της COSMOTE (COSMOTE AI Personal Assistant)». Πρόκειται για μία εφαρμογή που σχεδιάστηκε από την ομάδα μας και συνδυάζει τεχνολογίες αιχμής, προκειμένου να κατανοεί, να επικοινωνεί, να καθοδηγεί και να αυτοεξυπηρετεί αυτοματοποιημένα 24/7 τους πελάτες μέσω τηλεφώνου και chat», τονίζει. 

Εξάλλου, για το κομμάτι των υπηρεσιών η τεχνητή νοημοσύνη ήδη κάνει τη διαφορά. «Στο επίκεντρο της στρατηγικής μας ήταν και παραμένει η βέλτιστη εμπειρία του πελάτη, και η τεχνητή νοημοσύνη φέρνει επανάσταση στην ικανοποίηση των πελατών. Μέσα από την εξατομικευμένη εμπειρία, και την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση 24/7, οι πελάτες απολαμβάνουν άμεση, γρηγορότερη και καλύτερη υποστήριξη, και λύσεις στα ζητήματα που έχουν», σημειώνει ο κ. Τσαμάζ. «Πιο συγκεκριμένα, κάνοντας χρήση των λύσεων ΑΙ που σχεδίασε και υλοποίησε η ομάδα της COSMOTE, είδαμε, αποδεδειγμένα, ότι σημειώθηκε αύξηση του Δείκτη Ικανοποίησης Πελατών. Με αυτές τις λύσεις, από τη μία, βελτιώσαμε τις παρεχόμενες υπηρεσίες μας και την ικανοποίηση των πελατών μας, και από την άλλη καταφέραμε να μειώσουμε τις βλάβες στο δίκτυό μας και το κόστος συντήρησης. Επίσης, κάνοντας προγνωστική ανάλυση των αναγκών των πελατών, και αναπτύσσοντας εργαλεία αυτοματοποιημένης εξυπηρέτησης, μπορούμε και διασφαλίζουμε συνεπή και αξιόπιστη συνδεσιμότητα, βελτιώνοντας τη συνολική εμπειρία των πελατών».

Βέβαια, και λόγω αντικειμένου, ο ΟΤΕ χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη και στα έργα που αναλαμβάνει να εκτελέσει για άλλους. «Ο Όμιλος συμβάλλει στον ψηφιακό μετασχηματισμό κράτους κι επιχειρήσεων μέσα από προηγμένες λύσεις τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής (ICT) που αξιοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη. Έχει υλοποιηθεί σειρά μεγάλων και σύνθετων έργων που χρησιμοποιούν εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, όπως ο Ψηφιακός Βοηθός “mAigov”, έργα Smart Cities σε όλη τη χώρα, κ.ά.», λέει ο κ. Τσαμάζ. 

«Για τις επιχειρήσεις που κάνουν πράξη τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό μέσα από λύσεις τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης, τα οφέλη σε κόστος, αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα γίνονται άμεσα ορατά», απαντά στην ερώτηση εάν το μέλλον μιας εταιρείας πλέον θα κρίνεται από εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. «Οι επιχειρήσεις πρέπει να υιοθετήσουν τεχνολογίες αιχμής, ώστε να ενισχύσουν την εξωστρέφειά τους και να διασφαλίσουν την καλύτερη εξυπηρέτηση του καταναλωτή μέσα από ψηφιακά κανάλια. Νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, δεν είναι απλά το μέλλον. Είναι ήδη εδώ. Μπορούν να έχουν εφαρμογή σε πάρα πολλές πτυχές της καθημερινότητας και να συνδιαμορφώσουν την ψηφιακή κοινωνία του αύριο. Και αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να φοβόμαστε. Η τεχνολογία πάντα έπαιζε καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη και την πρόοδο, και τον ίδιο ρόλο επιτελεί και τώρα», καταλήγει.

Αξίες και οικονομικό αποτύπωμα 

Σύμφωνα με παγκόσμια μελέτη της ΕΥ, το 10% των επιχειρήσεων που θα εφαρμόσουν τις βέλτιστες πρακτικές τεχνητής νοημοσύνης μέχρι το 2025 θα καταφέρουν να δημιουργήσουν τουλάχιστον τριπλάσια αξία ως αποτέλεσμα της χρήσης της, σε σχέση με το 90% των επιχειρήσεων που δεν θα την υιοθετήσουν. «Οι επιχειρήσεις που θα υιοθετήσουν μία ριζοσπαστική προσέγγιση και θα επενδύσουν στους απαραίτητους πόρους έγκαιρα, είναι βέβαιο ότι αρχικά θα αντιμετωπίσουν τεχνολογικά, ρυθμιστικά και άλλα εμπόδια, και διαταραχές στο ανθρώπινο δυναμικό τους. Ωστόσο, τελικά, η επένδυσή τους θα αποδώσει, καθώς η GenAI είναι πραγματικά μετασχηματιστική», εξηγούσε ο κ. Λάζαρος Πολυμενάκος, εταίρος στο τμήμα συμβουλευτικών υπηρεσιών της EY Ελλάδος και επικεφαλής συμβουλευτικών υπηρεσιών τεχνητής νοημοσύνης στην περιοχή ΕΜΕΙΑ, στο πλαίσιο του πρώτου AI Hackathon Greece, που διοργάνωσε η Μονάδα Μεταφοράς Τεχνολογίας, Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας (ACEin) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και η Quintessential SFT.

Και όλο αυτό βέβαια θα έχει αντίστοιχα αντίκτυπο και στην ελληνική οικονομία. Μάλιστα την τελευταία πενταετία έχουν συνταχθεί πολύ ενδιαφέρουσες έρευνες, που λίγο πολύ καταλήγουν όλες στο ίδιο συμπέρασμα, την ώθηση που μπορούν να λάβουν οι επιχειρήσεις, και κατ’ επέκταση η ελληνική οικονομία, απ’ τη δυναμική αυτή. Μία εξ αυτών είναι της Deloitte, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Πληροφορικής Ελλάδος. Βάσει της ανάλυσής της (έρευνας που έκανε η Deloitte, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Πληροφορικής Ελλάδος, σχετικά με τον αντίκτυπο της δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης (Gen AI) στο ΑΕΠ της χώρας, η επίδρασή της προβλέπεται πολύ σημαντική, με τον σωρευτικό αντίκτυπό της να υπολογίζεται στο +5,5% επί του ΑΕΠ της χώρας ως το 2030 (ήτοι 10,7 δισ. ευρώ), ο οποίος υπό συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να αγγίξει έως και το +9,8%. Αξίζει να σημειωθεί ότι περίπου το 50% αυτής της επίδρασης εκτιμάται ότι θα προέλθει από πέντε κλάδους της οικονομίας: χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες, χονδρικό εμπόριο, μεταποίηση, επαγγελματικές-επιστημονικές-τεχνικές υπηρεσίες και ενημέρωση-επικοινωνία-τεχνολογία.