Προκειμένου να προσεγγίσουμε πλησιέστερα τη λογική που πρυτάνευσε στη δημιουργία κέντρου του ΟΟΣΑ στα Χανιά για τη μελέτη των πληθυσμιακών φαινομένων, των πολιτικών για το δημογραφικό και τη μετανάστευση, καθώς και ζητημάτων που θα αφορούν τη διασπορά –με υποδομές στο Μεγάλο Αρσενάλι και το θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης», αργότερα και στα Νεώρια– μιλήσαμε με τον μόνιμο αντιπρόσωπο της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ καθηγητή Γιώργο Πρεβελάκη, ο οποίος είχε κομβικό ρόλο στην ωρίμανση της απόφασης και τη διαμόρφωση του πλαισίου του νέου κέντρου. Τα βασικά σημεία:

# Πώς και προκύπτει ενδιαφέρον του ΟΟΣΑ για ένα κέντρο αφιερωμένο στη μελέτη των προβλημάτων του πληθυσμού;

Πρώτα πρώτα, να δούμε γιατί είναι σημαντικό το θέμα των πληθυσμών. Τα τελευταία χρόνια ασχολούμαστε με τις διάφορες κρίσεις, επομένως πασχίζουμε να αντιμετωπίσουμε τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα. Τα μακροπρόθεσμα προβλήματα συνεχίζουν ωστόσο να υπάρχουν. Σίγουρα ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα που μας απασχολεί είναι η κλιματική κρίση. Ακόμα βαθύτερο μακροπρόθεσμο πρόβλημα είναι όμως το πληθυσμιακό ζήτημα: πώς οι πληθυσμοί κατανέμονται στη γη, πώς αλλάζει αυτή η κατανομή…

#… και πώς σχετίζονται αυτά με την οικονομία…

Ασφαλώς, πώς σχετίζεται το πληθυσμιακό με την οικονομική ανάπτυξη, τι μεταναστευτικά ρεύματα δημιουργούνται. Δομικά προβλήματα του μέλλοντος, αυτά τα οποία κάποια στιγμή οφείλουμε να τα αντιμετωπίζουμε κατά συνθετικό τρόπο.

# Και πώς ο ΟΟΣΑ –Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, θυμίζω– ενσωματώνει στην προβληματική του το πληθυσμιακό ζήτημα τόσο, ώστε να στήνει τώρα ένα ιδιαίτερο κέντρο για το θέμα;

Τα θέματα του πληθυσμού προσεγγίζονται, διάσπαρτα, από τις διάφορες διευθύνσεις του Οργανισμού. Αυτό είναι σίγουρα χρήσιμο, όμως δεν είναι επαρκές, γιατί απαιτείται και μια συνολική, συνθετική, οριζόντια προσέγγιση. Ο ΟΟΣΑ εστιάζει όντως στην οικονομία, αλλά καλό θα ήταν να θυμόμαστε ότι η ίδια η οικονομική επιστήμη ξεκίνησε με τον Μάλθους, ο οποίος έδινε ακριβώς έμφαση στον πληθυσμό. Σημαντικό, λοιπόν, να επιστρέψουμε στις ρίζες, στις αρχές! Και να δούμε το πληθυσμιακό με συνθετική διάθεση: αυτό είναι που προσπαθεί να ξεκινήσει τώρα ο ΟΟΣΑ, με τη δημιουργία κέντρου για τη μελέτη της σχέσης ανάμεσα στην οικονομία και τους πληθυσμούς.

# Βέβαια, όποιος λέει «πληθυσμιακό πρόβλημα», μετακινήσεις πληθυσμών σε παγκόσμια κλίμακα, αναγκαστικά δεν μπορεί παρά να δει και το θέμα της μετανάστευσης. Τα προσφυγικά-μεταναστευτικά ρεύματα. Το ζήτημα αυτό είναι εκρηκτικό: «αντέχει» λοιπόν ο ΟΟΣΑ ένα τόσο πολιτικό ζήτημα;

Ο ΟΟΣΑ, επιτρέψτε μου να θυμίσω, έχει ξεκινήσει ως οικονομικός οργανισμός, αλλά πίσω από τη δημιουργία του υπήρχε ένα πολιτικό/γεωπολιτικό ζήτημα: το πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου. Δεν είμαστε τώρα σ’ αυτό το πλαίσιο. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, ο ΟΟΣΑ στράφηκε πολύ περισσότερο προς την οικονομία, αγνοώντας τις πολιτικές διαστάσεις, αλλά τώρα είμαστε σε μια καινούργια εποχή: βλέπουμε την ουκρανική κρίση να έχει εισαγάγει ξανά τα γεωπολιτικά διακυβεύματα, και είναι απόλυτα λογικό ο ΟΟΣΑ να προσαρμοσθεί ξανά και να εισαγάγει εκ νέου την πολιτική διάσταση στις προσεγγίσεις του.

#Τελευταία ερώτηση: η Ελλάδα πού κολλάει σ’ αυτή τη συζήτηση; Πώς και ανακαλύπτει ο ΟΟΣΑ την Ελλάδα –και μάλιστα την Κρήτη, τα Χανιά–για να φιλοξενήσει τη συζήτηση του (πλανητικού, όντως) ζητήματος που είναι το πληθυσμιακό;

Πρέπει, θαρρώ, να ξεπεράσουμε μια προσέγγιση που θα τη χαρακτήριζα επαρχιώτικη, όπου η Ελλάδα συμμετέχει σε διεθνείς οργανισμούς για να επωφεληθεί χωρίς να λαμβάνει πρωτοβουλίες. Είμαστε κι εμείς ένα από τα μέλη του ΟΟΣΑ, και μάλιστα είμαστε ένα από τα ιδρυτικά μέλη – και θα πρέπει όχι μόνο να ακολουθούμε, αλλά και να ηγούμεθα. Μέσα σ’ αυτή τη λογική –να θυμίσω– κάναμε την προσπάθεια να επιτύχουμε την εκλογή μιας Ελληνίδας υποψήφιας στη θέση της γενικής γραμματέως του Οργανισμού και πετύχαμε να προχωρήσουμε πολύ^. τώρα λοιπόν παίρνουμε και πάλι μια πρωτοβουλία, με το να προτείνουμε τη δημιουργία κέντρου του ΟΟΣΑ στην Ελλάδα.

#… και μάλιστα στην Κρήτη…

Ένα κέντρο συνεδριακό στην Κρήτη, με τη λογική να δείξουμε τον δρόμο προς την κατεύθυνση μιας συνθετικής προσέγγισης των πληθυσμιακών ζητημάτων. Τώρα, γιατί η επιλογή της Κρήτης; Η επιλογή είναι άμεσα συσχετισμένη με τη θεματική αυτή, καθώς η Κρήτη –πέρα από τις υλικές προϋποθέσεις που συγκεντρώνει για την οργάνωση συνεδρίων– διαθέτει και έναν εξαιρετικά συμβολικό ρόλο, αφού βρίσκεται ανάμεσα σε Ευρώπη και Αμερική, δηλαδή τις δύο ηπείρους που έχουν τις πιο αποκλίνουσες δημογραφικές πορείες. Επίσης η Κρήτη είναι ένα νησί που έχει δει να περνούν πολλοί πολιτισμοί. Ένα γεωγραφικό, και συνάμα ιστορικό, σταυροδρόμι, που συμβολικά προσφέρεται απόλυτα για ένα κέντρο με τη στόχευση που είδαμε.