Τέσσερις ημέρες, 1200 ομιλητές και συντονιστές από 71 χώρες, 30 συνεργαζόμενοι φορείς από την Ελλάδα και το εξωτερικό, 25 θεματικές ενταγμένες σε 6 θεματικούς πυλώνες και 1500 σύνεδροι είναι η αριθμητική σύνοψη του Ένατου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, που διεξήχθη μεταξύ 10 και 13 Απριλίου 2024. 

Κεντρικός άξονας του DEF IX ήταν η Μεγάλη Μετάβαση, αυτή που προκαλούν οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, η Αποπαγκοσμιοποίηση, η εμφάνιση της Τεχνητής Νοημοσύνης, ο Μετα-Δυτικός Κόσμος που αναδύεται, οι νέες πολεμικές συγκρούσεις που δοκιμάζουν την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων και την ειρήνη. Η μεταμόρφωση, με άλλα λόγια, της σύγχρονης πραγματικότητας από τις ανθρώπινες επιλογές, πράξεις και δημιουργίες.

Η Οικονομική Επιθεώρηση βρέθηκε στην καρδιά του διεθνούς αυτού διαλόγου, παρακολούθησε εμβληματικές ομιλίες και κατέγραψε τις σημαντικότερες τοποθετήσεις πολιτικών ηγετών, διακεκριμένων ακαδημαϊκών και αναλυτών, ανώτατων στελεχών διεθνών οργανισμών και επιδραστικών δεξαμενών σκέψης για την τάξη των πραγμάτων σήμερα, αλλά και το νέο, άγνωστο ακόμη κόσμο που ανατέλλει. 

Ημέρα 1^η: Οι βλέψεις του Πούτιν, η ειρήνη ως ζητούμενο και ένας Β’ Ψυχρός Πόλεμος

«Ο Πούτιν ποντάρει στον τρόμο. Και πρέπει να χάσει αυτό το στοίχημα» ήταν η συγκλονιστική τοποθέτηση του Πρόεδρου της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskyy, σε ζωντανή μετάδοση από το CNN, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στην έναρξη του Ένατου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. «Αντέχουμε, αρκεί η Δύση να συνεχίζει να μας στηρίζει» δήλωσε ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, ενώ διαβεβαίωσε πως «Η Ουκρανία δεν ζητάει πολλά. Χρειαζόμαστε αντιαεροπορικά συστήματα, πυρομαχικά για την πρώτη γραμμή του πυρός και δικαιοσύνη, υπό τη μορφή της διεθνούς πίεσης προς τη Ρωσία». Ο Volodymyr Zelenskyy ζήτησε από τη Δύση να αποδεχθεί την πραγματικότητα σε σχέση με το Ρώσο Πρόεδρο και τις προτεραιότητές του: «Η Ρωσία τρέφει μίσος για ό,τι είναι εκτός των συνόρων της. Δεν πρέπει να χτίσουμε κανενός είδους σχέσεις μαζί της, προτού η χώρα ενστερνιστεί πραγματικά τη δημοκρατία».

«Η ιδέα της επίλυσης προβλημάτων με στρατιωτικά μέσα δεν αντίκειται απλώς στο διεθνές δίκαιο. Αποτελεί ένδειξη υποτίμησης του ανθρώπινου διανοητικού δυναμικού» σαν να συμπλήρωσε με έναν τρόπο η Πρόεδρος της Σλοβενίας Nataša Pirc Musar, σε μία δυναμική και εμπνευσμένη ομιλία, θυμίζοντάς μας πώς πρέπει να τοποθετείται ένας αληθινός πολιτικός ηγέτης απέναντι στις εξελίξεις. 

«Είμαστε στο κατώφλι του Β’ Ψυχρού Πολέμου», δήλωσε απερίφραστα ο διαπρεπής ιστορικός Niall Ferguson, κεντρικός ομιλητής του DEF IX. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι θεμελιωδώς διαφορετικός. Είναι το είδος του πολέμου που καθιστά σαφές ότι έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή» σημείωσε ο ανατρεπτικός ακαδημαϊκός.

Ημέρα 2^η: Η ΕΕ ως έργο πολέμου, το ‘μετά- Αγιατολάχ’ Ιράν, το Ισραήλ και οι φίλοι του

«Μπορεί να μην είμαστε σε πόλεμο, αλλά βιώνουμε την τρίτη μεγαλύτερη διένεξη μετά τους δύο παγκόσμιους πολέμους», υποστήριξε ο πρώην Πρόεδρος της Κομισιόν Jose Manuel Barroso.

«Η ΕΕ δεν είναι πια ένα έργο ειρήνης. Αυτή την περίοδο επαναπροσδιορίζεται ως έργο ειρήνης – πολέμου», υποστήριξε ο Ιδρυτής και Πρόεδρος του Centre for Liberal Strategies Ivan Krastev, επεξηγώντας πως η Ευρώπη πλέον προσπαθεί να εξασφαλίσει ένα δεδομένο γεωπολιτικό χώρο. «Η Ευρώπη είναι θύμα της επιτυχίας, όχι της αποτυχίας της. Το μεγαλύτερο επίτευγμά της,  η ειρήνευση του Γερμανικού νου, γίνεται σήμερα αντιληπτή ως τρωτότητα», συνέχισε, «κι αυτό δεν σχετίζεται μόνο με τη Ρωσία… Πρόκειται για πολιτιστικό μετασχηματισμό. Μέχρι τώρα, το ευρωπαϊκό κοινωνικό συμβόλαιο δεν περιλάμβανε το θάνατο. Η πανδημία του covid-19 το άλλαξε αυτό». Ομολογουμένως, η παγκόσμια πανδημία μας ώθησε να δούμε τον κόσμο με άλλα μάτια. 

«Πρέπει να οραματιστούμε ένα Ιράν μετά τους ‘Αγιατολάχ’ του» μας προέτρεψε με τη σειρά του ο καθηγητής γεωπολιτικής και επικεφαλής του Foreign Policy Research Institute, Robert Kaplan, τη δεύτερη ημέρα του Φόρουμ, μόλις δύο ημέρες πριν την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ με drones, βαλλιστικούς και κατευθυνόμενους πυραύλους. Ο διακεκριμένος αναλυτής, μιλώντας για το Ιράν, ανέφερε ότι ένα από τα μεγαλύτερα μαθήματα που παραδίδει ο Λέων Τολστόι στο βιβλίο του «Πόλεμος και Ειρήνη» είναι ότι στη γεωπολιτική η ανάλυση δεν αρκεί. Απαιτείται και φαντασία. Και μας ζήτησε να προσπαθήσουμε να φανταστούμε ένα Ιράν στη μετα-Αγιατολάχ εποχή του. 

 «Οι ΗΠΑ είναι ο σπουδαιότερος σύμμαχος του Ισραήλ και δεν έχει την πολυτέλεια να απωλέσει αυτή τη σχέση. Η επιβίωσή του εξαρτάται από αυτήν», σχολίασε ο Κaplan σε σχέση με το Ισραήλ, και επιβεβαιώθηκε από τη βοήθεια που προσέφεραν οι ΗΠΑ (και το Ηνωμένο Βασίλειο) στο Ισραήλ για να αποκρούσει τον Ιρανικό βομβαρδισμό το βράδυ Σαββάτου προς ξημερώματα Κυριακής, 13 με 14 Απριλίου. 

«Χωρίς χρήματα, δεν μπορούμε να σταματήσουμε τον Πούτιν» δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας Radoslaw Sikorski αναφορικά με τις εξελίξεις στο άλλο σημείο σύγκρουσης στην ευρύτερη γειτονιά μας, το ουκρανικό μέτωπο, υπογραμμίζοντας ότι το κρισιμότερο στοιχείο που θα κρίνει την έκβαση του πολέμου είναι το «ποιος θα κρατήσει περισσότερο». 

«Γιατί όλοι υποθέτουν πως ο Πούτιν θα δεχθεί μία συμφωνία; Έχει κατ’ επανάληψη δηλώσει πως ο στόχος του είναι να εξαφανίσει το Ουκρανικό έθνος» αναρωτήθηκε η βραβευμένη με Pulitzer δημοσιογράφος του περιοδικού Atlantic Anne Applebaum όταν κλήθηκε να απαντήσει στο ερώτημα αν μία πιθανή εκλογή Τραμπ μπορεί να επηρεάσει την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία, με βάση τις διαρροές από το περιβάλλον του πρώην Προέδρου ότι θα επιδιώξει συμφωνία μεταξύ Ρωσίας – Ουκρανίας. 

Ημέρα 3^η: Το τέλος του κόσμου, το αφήγημα του 21^ου αιώνα και το νέο είδος πολέμου

«Μια πιθανή εκλογή Τραμπ, θα ισούται με αποκαλυπτικό γεγονός» προειδοποίησε ο πρώην σύμβουλος του Ronald Reagan και κορυφαίος αναλυτής Robert Kagan, ενώ χαρακτήρισε τον Τραμπ «άβαταρ του λευκού εθνικισμού στην Αμερική». 

«Η Ρωσία δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία. Στοχεύει να προχωρήσει στη Μολδαβία και τη Λιθουανία» δήλωσε ανήσυχος ο Αμερικανός στρατηγός ε.α. και Πρόεδρος του KKR Global Institute David H. Petraeus, καθώς, όπως είπε, «ο Πούτιν προσπαθεί να αναστήσει τη ρωσική αυτοκρατορία». 

«Ένας πόλεμος με την Κίνα δεν είναι αναπόφευκτος, αρκεί οι άνθρωποι που οφείλουν να την αποτρέψουν να είναι αποφασισμένοι να το κάνουν», σχολίασε ο κ. Kagan κατά τη διάρκεια της ομιλίας του όταν ερωτήθηκε για τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Κίνα. 

«Η Κίνα και οι ΗΠΑ είναι σαν σιαμαία αδέρφια. Είναι άλλο πράγμα ο ανταγωνισμός και άλλο η σύγκρουση. Κανείς δεν θέλει έναν δεύτερο ψυχρό πόλεμο. Χρειαζόμαστε ένα νέο αφήγημα για τον 21^ο αιώνα», διεμήνυσε στον αντίποδα σχεδόν ο αρχιτέκτονας της νέας διπλωματικής πολιτικής της Κίνας και Πρόεδρος του Center for China and Globalization Henry Huiyao Wang, σε μία τοποθέτηση που έδειχνε να στοχεύει στη διάχυση της κινεζικής ατζέντας προς τη Δύση. Ο υψηλός σύμβουλος της Κινεζικής κυβέρνησης δήλωσε ξεκάθαρα ότι η χώρα του επιδιώκει να εξορθολογήσει τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ. 

Ημέρα 4^η: Ενα νέο είδος πολέμους

«Η κυβέρνηση του Ισραήλ και οι αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων και των Υπηρεσιών Ασφαλείας είχαν τη – λανθασμένη όπως αποδείχθηκε – πίστη πως η Χαμάς ήταν σε παρακμή… Δεν μπορούσαν να φανταστούν πως είχε τη δυνατότητα να κάνει την επίθεση που έκανε», ανέφερε ο πρώην διοικητής της Μοσάντ και επιτελάρχης του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ Ehud Barak, στρατηγός (ε.α.) Danny Yatom. «Είχαν σημάδια πως κάτι θα συμβεί, αλλά παρόλα αυτά έκαναν λόγο για ίσως 70 τρομοκράτες. Δεν μπορούσαν να διανοηθούν την επίθεση από 3.000», τόνισε ο κ. Yatom.

«Ο παραδοσιακός πόλεμος δεν υπάρχει πλέον. Σήμερα είμαστε αντιμέτωποι με ένα νέο είδος πολέμου», ανέφερε ο Νίκος Λούτας, επικεφαλής της πολιτικής δεδομένων και Τεχνητής Νοημοσύνης του ΝΑΤΟ, σε ειδική εκδήλωση αφιερωμένη στη συμπλήρωση 75 χρόνων από τη δημιουργία της Βορειοατλαντικής συμμαχίας, με τη συμμετοχή στελεχών του ΝΑΤΟ, αναλυτών, πολιτικών αλλά και εκπροσώπων της GEN Z, κατά τη διάρκεια του DEF IX. 

Η επόμενη ημέρα

Όπως γίνεται συνήθως σε διεθνή φόρα όπου υλοποιείται ανοιχτός διάλογος, τα ερωτήματα που γεννώνται είναι περισσότερα από αυτά που απαντώνται. Στο τελευταίο τεύχος της Οικονομικής Επιθεώρησης προσπαθήσαμε κι εμείς να προβλέψουμε μερικές από τις απαντήσεις, αλλά και να θέσουμε νέα ερωτήματα για το παρόν και το μέλλον όλων μας, εν αναμονή των παγκόσμιων εξελίξεων που τρέχουν γρηγορότερα από ό,τι μπορούμε να παρακολουθήσουμε. 

Μπορείτε να διαβάσετε το τεύχος εδώ:

https://www.economia.gr/magazine-landing-page/