Όταν στις 5 Ιανουαρίου ένα Boeing 737 Max 9 των Alaskan Airlines έχασε μία πόρτα του στον αέρα, το βίντεο έκανε τον γύρο των social media και των ΜΜΕ παγκοσμίως ως ένα αεροπορικό ατύχημα στο οποίο «από τύχη» δεν υπήρξαν νεκροί. Και ήταν στα αλήθεια καθαρή σύμπτωση: η πόρτα εκτινάχθηκε από την αριστερή πλευρά του αεροσκάφους μετά την απογείωση από το Πόρτλαντ του Όρεγκον, αποσυμπιέζοντας την καμπίνα του Boeing 737, αναγκάζοντας τους πιλότους να προσγειώσουν αμέσως το αεροπλάνο με τους 171 επιβάτες και τα 6 μέλη του πληρώματος. Αν κάποιος εξ αυτών είχε σηκωθεί από τη θέση του και βρισκόταν στον διάδρομο, δεν αποκλείεται να είχε χάσει τη ζωή του. Η έρευνα που ακολούθησε αποκάλυψε μία αδικαιολόγητη κακοτεχνία: από την πόρτα έλειπαν βίδες ασφαλείας.

Στις ημέρες που ακολούθησαν, και με το ενδιαφέρον στραμμένο αναπόφευκτα στην εταιρεία και τα αεροσκάφη της, μία σειρά από Boeing παρουσίασαν τεχνικά προβλήματα που έπληξαν περαιτέρω την ήδη κλονισμένη αξιοπιστία της εταιρείας: ένα Boeing 737 Max 8 ολίσθησε από τον διάδρομο προσγείωσης στο Χιούστον, ένα άλλο 737 επέστρεψε εκτάκτως όταν ένας από τους κινητήρες έπιασε φωτιά, σε άλλο αεροσκάφος, στο Νιούαρκ, κόλλησε ένα από τα πεντάλ, ένα Boeing 777 έχασε ένα ελαστικό του λίγο μετά την απογείωση από το Σαν Φρανσίσκο, ένα Boeing 777 έκανε αναγκαστική προσγείωση στο Λος Άντζελες με υποψία μηχανικού προβλήματος κ.ο.κ.

Όλα αυτά τα περιστατικά, παρότι αναίμακτα, υπενθύμισαν στο επιβατικό κοινό τις δύο αεροπορικές τραγωδίες των Boeing 737 Max του 2018 και 2019. Οι μετοχές της εταιρείας έπεσαν και δημιουργήθηκε φυσικά και αυθόρμητα ένα «ρεύμα» επιβατών, που προτιμούσαν να πετάξουν με αεροσκάφη της Airbus και άλλαζαν ακόμη και εισιτήριο για να αποφύγουν τα Boeing.

Ειδικοί και αναλυτές που κλήθηκαν να εντοπίσουν τις αιτίες πτώσης της άλλοτε πανίσχυρης εταιρείας, συγκλίνουν στην άποψη πως τα προβλήματα έχουν τις ρίζες τους στην κουλτούρα της Boeing, στη διαχείριση της αλυσίδας εφοδιασμού και στο σχεδιασμό των προϊόντων. Ως κομβικό σημείο θεωρούν τη συγχώνευση της υπεραιωνόβιας εταιρείας με την «αμαρτωλή» McDonnell Douglas που στο παρελθόν είχε συνδέσει το όνομά της με αλλεπάλληλα αεροπορικά ατυχήματα.

Η συγχώνευση έφερε γρήγορα αλλαγές στην ηγεσία και τις προτεραιότητες της εταιρείας που στο κυνήγι των οικονομικών αποδόσεων φαίνεται πως θυσίασε παγιωμένες πολιτικές αναφορικά με την παραγωγή, το ανθρώπινο δυναμικό και τους ελέγχους ποιότητας. Οι εσωτερικές ανακατατάξεις οδήγησαν σε συγκρούσεις μεταξύ των αφοσιωμένων μηχανικών της Boeing και των στελεχών οικονομικών και μάρκετινγκ της McDonnell Douglas. Καθώς το διοικητικό συμβούλιο της συγχωνευμένης εταιρείας άρχισε να εστιάζει τις πολλά υποσχόμενες οικονομικές προβλέψεις, η Boeing μετασχηματίστηκε σε κάτι διαφορετικό και ξένο στην υπεραιωνόβια στην ιστορία της.

Το 2005 για παράδειγμα, η Spirit Aero που κατασκεύαζε τμήματα για τα αεροσκάφη της Boeing, πωλήθηκε σε ιδιώτες επενδυτές για να βελτιωθούν οι οικονομικές επιδόσεις. Κατά τη δεκαετία του 2010, η Boeing συνειδητά αποδυνάμωσε τη συνοχή του εργατικού δυναμικού της, με τολμηρές κινήσεις, όπως η μεταφορά γραμμών παραγωγής σε νέες τοποθεσίες και η προειδοποίηση πως θα στραφεί σε εξωτερικές συνεργασίες, γεγονότα που μείωσαν τη διαπραγματευτική δύναμη των εργαζομένων, με αποτέλεσμα ελάχιστες αυξήσεις μισθών και τερματισμό συνταξιοδοτικών προγραμμάτων.

Ο τότε διευθύνων σύμβουλος Jim McNerney προήγαγε συστηματικά άτομα χωρίς τεχνική κατάρτιση σε διευθυντικές θέσεις, ιδίως στο διοικητικό συμβούλιο, «παράδοση» που συνέχισε και ο νυν διευθύνων σύμβουλος Dave Calhoun, που επίσης δεν είναι μηχανικός.

Ταυτόχρονα, η εταιρεία επιχείρησε να μειώσει τα κέρδη των προμηθευτών της. Προγράμματα όπως το Partnering For Success απαιτούσαν συνεχείς μειώσεις τιμών, ακόμη και όταν η ζήτηση αυξανόταν. Οι όροι πληρωμής άλλαξαν και η εξόφληση γινόταν σε 120 ημέρες σε πολλές περιπτώσεις, από περίπου 30 ημέρες που ήταν το ανώτατο όριο σε παλαιότερες εποχές. Μάλιστα η Boeing επιχείρησε να εφαρμόσει ένα νέο πρόγραμμα κάθετης οργάνωσης, με στόχο την αντιγραφή συστημάτων και εξαρτημάτων που παρείχαν ορισμένοι από τους εξειδικευμένους προμηθευτές της, για να τους πιέσει περισσότερο να ρίξουν στις τιμές. Στην πραγματικότητα, οι εργαζόμενοι και οι προμηθευτές πιέζονταν για να παρέχουν υψηλότερες ανταμοιβές στους μετόχους της Boeing.

«Το αποτέλεσμα αυτής της στρατηγικής είναι ευδιάκριτο» σχολιάζει σε ανάλυσή του το CNN: «μια ανεπαρκώς εξοπλισμένη αλυσίδα εφοδιασμού και ένα εξίσου ελλιπές και αποξενωμένο εργατικό δυναμικό. Αυτά είχαν ως αποτέλεσμα την απώλεια στόχων παραγωγής, σοβαρές καθυστερήσεις, αποτυχημένους ελέγχους ασφαλείας και ντροπιαστικές περιπτώσεις κακοτεχνίας».

Ενδεικτικό είναι ένα βίντεο που έφερε στη δημοσιότητα η εκπομπή Last Week Tonight με τον Τζον Ολιβερ. Σε αυτό, ένας εργαζόμενος σε κάποιο από τα υπό κατασκευή αεροπλάνα της Boeing έχει ανοίξει την κάμερα του κινητού του και ρωτά τους συναδέλφους του που εργάζονται μαζί του στην άκατο, αν θα ταξίδευαν με το συγκεκριμένο αεροσκάφος. Σχεδόν όλοι απαντούν χωρίς δεύτερη σκέψη αρνητικά.