Το ερώτημα είναι το πώς η ελληνική οικονομία θα καταφέρει να ενσωματώσει στα προϊόντα και στις υπηρεσίες τις τεχνολογίες που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ανάπτυξη της καινοτομίας, την καθημερινότητα των πολιτών, αλλά βεβαίως και τη λειτουργία του κράτους, κυρίως όμως να καταστήσουν τη χώρα συνοδοιπόρο της ανάπτυξης και όχι απλό ακόλουθο.

Οι προϋποθέσεις για τη δημιουργία του οικοσυστήματος της καινοτομίας

Για όλα αυτά βέβαια απαιτείται η δημιουργία ενός ικανού οικοσυστήματος καινοτομίας με βάση την τεχνητή νοημοσύνη, που θα μπορούσε να δώσει τεράστια ώθηση στην έρευνα στους παραπάνω τομείς. Τον Ιανουάριο του 2022 ιδρύθηκε στην Ελλάδα το Ινστιτούτο Αρχιμήδης. Η ιδέα γεννήθηκε από τρεις κορυφαίους καθηγητές: τον Κωνσταντίνο Δασκαλάκη από το MIT, τον Χρήστο Παπαδημητρίου από το Κολούμπια, και τον Τίμο Σελλή από το ΕΜΠ. Το όραμα ήταν να δημιουργηθεί ένας ερευνητικός κόμβος πάνω στην επιστήμη της τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να μπορεί και η Ελλάδα να προσελκύσει ταλέντα και να μην είναι ένας απλός παρατηρητής της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης σε παγκόσμιο επίπεδο. 

Ο Τίμος Σελλής υποστηρίζει, μιλώντας στην Οικονομική  Επιθεώρηση, πως τρεις είναι οι προϋποθέσεις αυτού του μεγάλου ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας: πρώτα, το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό. Όπως εξηγεί, «χρειαζόμαστε ειδικότερες ρυθμίσεις για διευκόλυνση εισαγωγής ταλέντου μέσω οικονομικών κινήτρων ή και ειδικού τύπου άδειας εργασίας, με παράλληλη ενδυνάμωση παραγωγής ταλέντου στην Ελλάδα μέσω προγραμμάτων σπουδών σε πανεπιστήμια ή και σε άλλες βαθμίδες επαγγελματικής κατάρτισης. Από την άλλη μεριά σημαντική είναι και η θέσπιση κινήτρων για R&D centers τεχνητής νοημοσύνης για τους τεχνολογικούς κολοσσούς του χώρου». Μετά, είναι η ενδυνάμωση του επιχειρηματικού οικοσυστήματος, ώστε να παραχθεί έργο με απλοποίηση διαδικασιών και θέσπιση κινήτρων για ακαδημαϊκές συνεργασίες με ιδιωτικό τομέα και την ενθάρρυνση εξαγωγών σε πελάτες διεθνώς. «Ειδικά όμως λόγω της φύσης των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, απαιτείται πολύ καλή υπολογιστική υποδομή, αλλά και δημιουργία κάποιων hubs, που θα προωθήσουν ευρύτερα τη χρήση της σε επιχειρήσεις στην Ελλάδα (όπως ήταν για παράδειγμα τα clusters που είχαν δημιουργηθεί στο παρελθόν)». Και βέβαια το τρίτο, είναι ο ρόλος του κράτους και το ρυθμιστικό πλαίσιο: «Για να λειτουργήσουν τα παραπάνω στην Ελλάδα, απαιτείται και η συμμετοχή του κράτους. Για παράδειγμα η ΑΙ δεν μπορεί να αξιοποιηθεί αν δεν υπάρχουν επαρκή, υψηλής ποιότητας δεδομένα, που καλύπτουν ευρύτερους τομείς. Η δημιουργία πλαισίου ανοιχτών δεδομένων και κινήτρων προσέλκυσης στους τομείς όπου η Ελλάδα έχει πολύ μεγάλη ανάγκη να βελτιωθεί π.χ. πολιτική προστασία, υγεία, κ.ο.κ., είναι εκ των ων ουκ άνευ. Επίσης θα πρέπει να δημιουργηθούν (με την πρέπουσα προσοχή βέβαια) ρυθμίσεις που επιτρέπουν ευελιξία και απλοποίηση διαδικασιών για δραστηριότητες στην τεχνητή νοημοσύνη» λέει ο κ. Σελλής.

Η κατανόηση της αξίας της τεχνητής νοημοσύνης

Η ΑΙ είναι ήδη απλωμένη μέσα στα ινστιτούτα του Δημόκριτου που εδώ και δεκαετίες έχει επενδύσει σε αυτήν και βρίσκεται στο κέντρο των εξελίξεων. Στο Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Δημόκριτου, εργάζονται σήμερα περίπου 200 στελέχη στην τεχνητή νοημοσύνη και άλλα περίπου 100 στις τηλεπικοινωνίες. Ο διευθυντής του Ινστιτούτου και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Υψηλού Επιπέδου για την Τεχνητή Νοημοσύνη, Δρ. Βαγγέλης Καρκαλέτσης, εξηγεί πως στον κόμβο ψηφιακής καινοτομίας ahedd έχουν αναπτύξει μια μεθοδολογία για τον ψηφιακό μετασχηματισμό επιχειρήσεων με τεχνητή νοημοσύνη. «Απαραίτητα βήματα με βάση τη μεθοδολογία αυτή αποτελούν η κατανόηση σε στρατηγικό επίπεδο της αξίας της ΑΙ, η δέσμευση του top management στην υποστήριξη των αλλαγών που θα επιφέρει, η εξασφάλιση quick wins που θα δείξουν έμπρακτα τις δυνατότητες της ΑΙ, η διαμόρφωση ομάδων υποστήριξης της καινοτομίας και η αναδιάρθρωση των πολιτικών της επιχείρησης ή του οργανισμού». 

Σύμφωνα με τον κ. Καρκαλέτση, αν και οι πόροι που απαιτούνται για μια επένδυση στην τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται να αποτελούν προνόμιο των μεγάλων επιχειρήσεων, μπορεί να λειτουργήσει τελικά ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις μικρομεσαίες. Εστιάζοντας σε στοχευμένες εφαρμογές, που θα προσδώσουν τη μέγιστη αξία σε μια επιχείρηση όπως, για παράδειγμα, η προηγμένη παρακολούθηση και βελτιστοποίηση των λειτουργιών της, μπορεί να επιτευχθεί καλύτερη αξιοποίηση των πόρων και μείωση του λειτουργικού κόστους.

Πολιτική προστασία, αγροτική παραγωγή και βιομηχανία

Στη μελέτη «Generative AI Greece 2030», που εκπονήθηκε μαζί με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), αναφέρθηκαν οι ευκαιρίες που η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργεί για καινοτομία και ανάπτυξη, και ξεχωρίζουν μεταξύ άλλων οι τομείς της πολιτικής προστασίας και πρόληψης, της αγροτικής παραγωγής, της βιομηχανίας και του τουρισμού.

Στον τομέα της πολιτικής προστασίας, γίνεται αναφορά σε εφαρμογές όπως οι τοπικές προβλέψεις πλημμυρών και άλλων φυσικών καταστροφών, η αυτόματη ανίχνευση πυρκαγιών, η υποστήριξη επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης, μέσω της ανάλυσης δεδομένων διαφορετικών τύπων και από διάφορες πηγές (δορυφορικές εικόνες, αισθητήρες στον αέρα, στο έδαφος, κ.τ.λ.).

Σε μια περίοδο που η αγροτική παραγωγή περνάει μέσα από τεκτονικές αλλαγές με αφορμή και τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, υπολογίζεται ότι οι επενδύσεις σε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης στη γεωργία θα δεκαπλασιαστούν μέσα στην επόμενη δεκαετία. Όπως αναφέρει μελέτη του ΚΕΠΕ, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να συμβάλει «στην εξοικονόμηση των πόρων, βοηθώντας τους αγρότες να κατανέμουν αποτελεσματικά τους πόρους, όπως το νερό, τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα, ώστε να μεγιστοποιήσουν τις αποδόσεις και να ελαχιστοποιήσουν τη σπατάλη. Η ανάλυση του εδάφους είναι ένας άλλος τομέας όπου η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη συμβάλει, καθώς μπορεί να αξιολογήσει την υγεία και τη σύνθεση του εδάφους, καθοδηγώντας τους αγρότες στις βέλτιστες πρακτικές φύτευσης και καλλιέργειας».

Στον τομέα της βιομηχανίας οι δυνατότητες αξιοποίησης της ΑΙ είναι πολλές, από την υποστήριξη στον σχεδιασμό και στη δημιουργία νέων προϊόντων, στη βελτίωση εκπαίδευσης εργαζομένων, στη βελτίωση διαδικασιών εφοδιαστικής αλυσίδας.

Ο τουρισμός σε νέα εποχή

Ένα από τα βασικά στοιχήματα αποτελεί η ενίσχυση της συνολικής τουριστικής εμπειρίας των επισκεπτών με τη χρήση των έξυπνων ψηφιακών βοηθών (chatbots), οι οποίοι θα μπορούν να τροφοδοτούν τους τουρίστες σε πραγματικό χρόνο με εξατομικευμένες συστάσεις και πληροφορίες για αξιοθέατα, καταλύματα, αλλά κι επιλογές για φαγητό, κάνοντας περισσότερο προσωποποιημένη τη συνολική εμπειρία. Όλες οι μελέτες προβλέπουν πως η τεχνητή νοημοσύνη θα έχει θετικό αντίκτυπο και με την κατάρριψη των γλωσσικών συνόρων − αν και σε μεγάλο ποσοστό ο τουριστικός κλάδος στη χώρα μας μπορεί να υποστηρίξει μια σημαντική παλέτα ξένων γλωσσών. Κι ακριβώς επειδή η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία περιεχομένου με στοχευμένη διαφήμιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.