Πριν 4.700 χρόνια (συν-πλην μερικούς αιώνες) κάποιος πολύ τυπικός Κινέζος μέτρησε για πρώτη φορά τον χρόνο με το μήκος των σκιών ώστε να μην καθυστερεί ποτέ στα ραντεβού του.

Για κακή του τύχη όμως, ήταν ο μόνος στον πλανήτη που νοιαζόταν για αυτό, κι έτσι όλοι οι γνωστοί του συνέχισαν να τον στήνουν με την ίδια συνέπεια – επομένως δεν μπορούμε να πούμε ότι ωφελήθηκε ιδιαίτερα από το πρώτο ηλιακό ρολόι χειρός.

Εφτακόσια χρόνια αργότερα οι Βαβυλώνιοι αστρολόγοι υποψιάστηκαν πως η Γη είναι ένας τεράστιος ωροδείκτης με αστέρια για αριθμούς κι άρχισαν να πηγαίνουν στα επαγγελματικά τους δείπνα με ακρίβεια εικοσάλεπτου, χωρίζοντας τη μέρα και τη νύχτα σε 60 επουράνια τόξα, ο προπομπός των δώδεκα ωρών που αργότερα θα δένονταν με πολυτελή λουρία στους καρπούς μας.

Εφευρέσεις: Κλεψύδρες και ξυπνητήρια

Το 1523 π.Χ κάνουν την εμφάνισή τους στην Αίγυπτο οι πρώτες κλεψύδρες με νερό και άμμο, συνδέοντας επιτέλους το πέρασμα του χρόνου με την ελεύθερη πτώση κι ενώ η επιστήμη προόδευε στους μικροσκοπικούς γκρεμούς των κλεψύδρων, ο Αναξίμανδρος όταν στα 550 π.Χ κατασκεύασε μία τεράστια συλλογή ηλιακών ρολογιών – που του ήταν όλα παντελώς άχρηστα τις 130 ημέρες βροχής ετησίως.

Το 380 π.Χ ένας εφευρέτης ονόματι Πλάτωνας κατασκεύασε την πρώτη σύνθετη κλεψύδρα νερού με δυνατότητα συριγμού σε προκαθορισμένη ώρα, κατασκευάζοντας το πρώτο ξυπνητήρι. Ακολούθησε μια ανυπόφορα αργή πρόοδος στα ρολόγια με ανιαρούς πρωταγωνιστές τον Αρχιμήδη, τον Κτησίβιο και τον Φίλωνα από την Αλεξάνδρεια μέχρι που, στα 725 μ.Χ Κινέζοι, και πάλι, ύψωσαν στις χρυσές ακτίνες του ήλιου του Πεκίνου το πρώτο ρολόι με μηχανισμό «διαφυγής».

Για έξι αιώνες, τα λιγοστά αυτά μηχανήματα ειδοποιούσαν για την αλλαγή της ώρας μόνο ακουστικά, αλλά στα 1386 μ.Χ, εμφανίστηκε ο πρώτος ωροδείκτης στο ρολόι του καθεδρικού ναού του Σώλσμπερι – ένας μικρός δείκτης για τα ρολόγια, ένα τεράστιο, στριφογυριστό άλμα για την ανθρωπότητα.

Τρία χρόνια αργότερα, στη Ρουέν της Γαλλίας άρχισαν να μετρούν και τα τέταρτα της ώρας και το 1582 μ.Χ. ο Γαλλιλαίος παρατήρησε την χρονομετρική ιδιότητα του εκκρεμούς, μετρώντας τον χρόνο που έκαναν οι πολυέλαιοι του καθεδρικού ναού της Πίζας όταν ταλαντεύονταν.

Δευτερόλεπτα, καίσιο και χαλαζίας

Με αυτό κατά νου, ο Ολλανδός Κρίστιαν Χόυχενς έφτιαξε τα πρώτα επιτοίχια ρολόγια με αντίβαρα (βλ. κούκους) και λίγο αργότερα ο Κλέμνεζ σκέφτηκε πως θα ήταν καλή ιδέα να προσθέσει και τα δευτερόλεπτα.

Το 1880 οι αδελφοί Κιουρί ανακάλυψαν το φαινόμενο του πιεζοηλεκτρισμού – δηλαδή την ιδιότητα του χαλαζία και άλλων πετρωμάτων ταλαντώνονται σε υψηλές συχνότητες όταν διοχετευθεί σε αυτούς ηλεκτρικό ρεύμα.

Τα ρολόγια χαλαζία «χάνουν» μόλις ένα δευτερόλεπτο κάθε δέκα χρόνια και το 1929 χρησιμοποιήθηκαν ως η απόλυτη λύση στην ωρολογοποιία.

Το 1955, φυσικοί με τη βοήθεια του καισίου-133 τεμάχισαν το δευτερόλεπτο σε 9 δισεκατομμύρια ίσα μέρη και λίγες δεκαετίες αργότερα το Πρωτόκολλο Δικτυακού Χρόνου συγχρόνισε όλους τους υπολογιστές, τους δορυφόρους, τα κινητά και τα smartwatches με τα βαρίδια του Παγκόσμιου Ηλεκτρονικού Κούκου.
Τα τελευταία 50 χρόνια, η παγκόσμια κοινότητα ισορροπεί μεταξύ δύο εντελώς διαφορετικών τρόπων μέτρησης του χρόνου: τον πιο παλιό και τον πλέον σύγχρονο. Ο πρώτος βασίζεται στην περιστροφή της Γης και συγχρονίζεται με τη θέση του ήλιου και των αστεριών στο ουράνιο στερέωμα. Ο άλλος, σαφώς πιο ακριβής, υπακούει στη συχνότητα ταλάντωσης των ατόμων και συγχρονίζει τις πανταχού παρούσες ψηφιακές συσκευές.

Τόσες πολλές συσκευές, τόσο λίγος χρόνος

Οι υπολογιστές απαιτούν ακριβή μέτρηση του χρόνου και, μετά την εισαγωγή του ατομικού χρόνου, η ακρίβεια αναδείχθηκε σε ζήτημα ύψιστης σημασίας για ολοένα και περισσότερες διαδικασίες και χειρισμούς που χρησιμοποιούνται υπολογιστές, όπως η προσγείωση αεροπλάνων και ο χρονοπρογραμματισμός συναλλαγών μετοχών.

Τα ρολόγια του καισίου έγιναν πολύ κοινά, και αμέσως αναδείχθηκε το πρόβλημα: «Ο αστρονομικός χρόνος και το ρολόι του καισίου άρχισαν να αποκλίνουν».

Ουσιαστικά, ο αστρονομικός χρόνος, (Universal Time, UT1) καθυστερεί ελαφρώς πίσω από τον «ατομικό» (International Atomic Time, TAI), με αποτέλεσμα, κάθε λίγα χρόνια από το 1972, οι δύο χρόνοι επανα-συγχρονίζονται με την εισαγωγή έξτρα δευτερολέπτων – «σταματώντας» προσωρινά τα ατομικά ρολόγια για να τα προλάβει το αστρονομικό. Αυτή η ρύθμιση γεννά τον UTC, τη Συντονισμένη Παγκόσμια Ώρα.
Η ανάγκη για μία ενιαία, διεθνή ώρα αυτό προκαλεί πονοκέφαλο στις τεχνολογικές εταιρείες, τις χώρες και τους χρονοδιατηρητές του κόσμου.

Στο τέλος του μήνα, αντιπροσωπείες από όλο τον κόσμο θα συναντηθούν σε μια διάσκεψη στο Ντουμπάι για να συζητήσουν εκ νέου τις διεθνείς συμβάσεις για τις ραδιοσυχνότητες, τον συντονισμό των δορυφόρων και τα χαμένα δευτερόλεπτα.

Ένας εκ των κορυφαίων επιστημόνων στον χώρο του…χρόνου, ο Judah Levine, επικεφαλής του πρότζεκτ Συγχρονισμού Δικτύου στο Τμήμα Χρόνου και Συχνοτήτων του Εθνικού Ινστιτούτου Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST) στο Κολοράντο, προτείνει έναν νέο τρόπο επίλυσης του προβλήματος των δευτερολέπτων: το άλμα λεπτού. Σύμφωνα με αυτήν την πρόταση, τα εσωτερικά ρολόγια θα συγχρονίζονται πιο αραιά, ίσως κάθε πενήντα,, επιτρέποντας στο ατομικό χρόνο να αποκλίνει από τον αστρονομικό χρόνο για 60 δευτερόλεπτα ή ακόμη και περισσότερο.

«Το να ασχολούμαι με άλματα δευτερολέπτου με οδηγεί στα πρόθυρα της τρέλας», δήλωσε πρόσφατα στους New York Times, «Όλοι χρειαζόμαστε λίγη ξεκούραση».