Τουλάχιστον 3 χαρακτήρες

Η 4Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΤΑ ΓΥΑΛΙΑ ΤΗΣ 3ΗΣ

default image
Από τις σελίδες της Βιομηχανικής Επιθεώρησης

Ο κόσμος της εργασίας αλλάζει. Η τεχνητή νοημοσύνη και όλα όσα φέρνει η 4η Βιομηχανική Επανάσταση θα καταστήσουν αυτή τη μεταβολή τόσο σημαντική, όσο υπήρξαν και οι τρεις προηγούμενες, αλλάζοντας εκ βάθρων τον τρόπο οργάνωσης της παραγωγής αλλά και ολόκληρης της οικονομίας. Ενώ κάποιες θέσεις εργασίας θα χαθούν και πολλές άλλες θα δημιουργηθούν, σχεδόν όλες θα αλλάξουν – για καλό ή για κακό. Η κρίση που προέκυψε από τον COVID-19 επιτάχυνε τις υπάρχουσες τάσεις και ανάγκασε τις επιχειρήσεις να επανεκτιμήσουν πολλές πτυχές της εργασίας. Η αγωνία για την ποιότητα και για τον μέλλον της εργασίας είναι έκδηλη, αλλά δεν είναι πρωτοφανής.

Αι γραφομηχαναί…

Ανατρέξαμε στο αρχείο της Βιομηχανικής Επιθεωρήσεως και εντοπίσαμε αντίστοιχες περιόδους ανακατατάξεων στον ευρύτερο τομέα της εργασίας, που έμελλε να την αλλάξουν. Η αρχή είχε γίνει με τη γραφομηχανή – όπως φαίνεται από το άρθρο Αι γραφομηχαναί εις τας Δημοσίας Υπηρεσίας (Αύγουστος, 1945), στο οποίο επισημαίνεται η ανάγκη για ενίσχυση των δημοσίων υπηρεσιών, αφού μεταπολεμικά «εκ των 4.000 περίπου γραφομηχανών τας οποίας είχε το Δημόσιον εις την διάθεσίν του, τα τεσσαράκοντα εκατοστά περίπου εχάθησαν» στη διάρκεια της Κατοχής. Φαίνεται, ότι όπως στις μέρες μας στο Δημόσιο υπάρχουν ελλείψεις στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, στα χρόνια που ακολούθησαν τον Πόλεμο είχαν ελλείψεις σε γραφομηχανές.

Ποια ήταν, όμως, η προσφορά της γραφομηχανής στον άνθρωπο; Το πώς αυτή η εφεύρεση συνέβαλε από μόνη της στο να αλλάξουν οι συνθήκες εργασίας, αναλύεται στο άρθρο Η γραφομηχανή έγινε 100 χρόνων! (Ιανουάριος, 1975): «Τι επέτυχε, πράγματι, το χρήσιμον αυτό μηχάνημα; Ηλευθέρωσε τον κόσμον από την “σκλαβιάν” εις την πένναν και εβοήθησε να κερδηθή, με τον τρόπον αυτόν, τόσος χρόνος και κόπος, που είναι ανυπολόγιστα. Η γραφομηχανή συνετέλεσαν εις την άνθησιν του εμπορίου και της βιομηχανίας, βελτιώνουσα το βιοτικόν επίπεδον, αλλά και ανέπτυξεν εργασίας, αι οποίαι δεν θα εγίνοντο καθόλου, αν δεν υπήρχεν η μηχανή αυτή». Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα η διαπίστωση ότι «η εφεύρεσις αυτή ωδήγησε και εις άλλας εφευρέσεις, όπως η αριθμομηχανή, η λογιστική μηχανή και ο σημερινός ηλεκτρονικός υπολογιστής, που εβοήθησαν ακόμα περισσότερον το εμπόριον και την βιομηχανίαν». Η κάθε εφεύρεση είναι ένας κρίκος στην αλυσίδα των αλλαγών που μας επηρεάζουν στην εργασία και στις διάφορες εκφάνσεις της ζωής μας. Αλλά, είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς τι θα επακολουθήσει. Για παράδειγμα, ποιος θα έλεγε ότι το PC θα οδηγούσε στο Facebook ή ποιος μπορεί να πει ποιες αλλαγές θα φέρει το fusion όταν τελικά προκύψει.

Επισφάλεια

Στη σημερινή ψηφιακή οικονομία η «επισφάλεια» ή η «προσωρινότητα» της εργασίας είναι –για ακόμα μία φορά– έντονη. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι επιθυμούν να βρεθούν εκτός της μέχρι πρότινος συνηθισμένης (9 με 5) καθημερινότητας, επιδιώκοντας μεγαλύτερη αυτονομία και ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, το εργασιακό περιβάλλον είναι χαοτικό – έτσι όπως διαμορφώνεται. Η αύξηση των ανεξάρτητων επαγγελματιών (freelancing) πάει παράλληλα με την ανάπτυξη της gigeconomy, όπου οι ψηφιακές τεχνολογίες επιτρέπουν τη συγκέντρωση ομάδων εργαζομένων γύρω από ένα έργο (project) –και συχνά πέρα από σύνορα–, ενώ οι ψηφιακές πλατφόρμες συνδέουν τους αγοραστές με τους πωλητές. Αλλά αυτή η νέα οικονομία μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες σε ανθρώπους που αναζητούν μεγαλύτερη ευελιξία, αλλά και σε αυτούς που θέλουν, αλλά δεν μπορούν, να πετύχουν μια μόνιμη θέση εργασίας – κάτι που γίνεται όλο και πιο διαδεδομένο ως φαινόμενο.

Αυτή η έντονη κινητικότητα στα εργασιακά, μαζί με τις κατακλυσμιαίες συνέπειές της, καθώς και η αίσθηση ότι όλα όσα είχαμε συνηθίσει αλλάζουν, είχε γίνει αντιληπτή ήδη από την εποχή που έκαναν την εμφάνισή τους οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Στο άρθρο με τίτλο Οι ηλεκτρονικοί εγκέφαλοι ορόσημον μιας νέας εποχής (Μάρτιος, 1968) επισημαίνεται ότι –όπως και τώρα, έτσι και τότε– άλλαζαν δραματικά οι συνθήκες εργασίας σε εκείνη τη νέα εποχή: «Τα κύρια χαρακτηριστικά της εποχής αυτής είναι ο νέος τρόπος αντιμετωπίσεως των προβλημάτων, οι νέοι επιστημονικοί κλάδοι, τα νέα επαγγέλματα, αι νέαι τεράστιαι βιομηχανίαι και η, εν γένει, οργάνωσις της οικονομίας και της διοικήσεως επί εντελώς νέων βάσεων».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει μια μικρή ιστορική αναδρομή στο άρθρο, των αλλαγών που προηγήθηκαν στην εργασία, προτού κάνουν την εμφάνισή τους οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές: «Παλαιότερον, η επικράτησις των μηχανών είχε σημειώσει την πρώτην βιομηχανικήν επανάστασιν με ιδιαίτερον χαρακτηριστικόν γνώρισμα την τυποποίησιν της εργασίας. Αι μηχαναί αντικατέστησαν τότε τον άνθρωπο εις τας πλέον απλάς και μονοτόνους απασχολήσεις του. Σήμερον, αι ηλεκτρονικαί μηχαναί έρχονται να αντικαταστήσουν τον ανθρώπινον παράγοντα από την τυποποιημένην εργασίαν των κλασσικών μηχανών, δια της αυτοματοποιήσεως της εργασίας». Πάντως, όπως προφητικά έγραφε το άρθρο Οι ηλεκτρονικοί υπολογισταί θα αλλάξουν την ζωήν (Σεπτέμβριος, 1968): «Οι ηλεκτρονικοί υπολογισταί θα αποτελούν στοιχείον της καθημερινής ζωής. Αναμφισβητήτως συν τω χρόνω η επανάστασις αυτή θα μεταβάλη άρδην και τον τρόπον της ζωής μας». Αυτό, μισό αιώνα μετά, είναι κάτι που το βιώνουμε στην εργασία περισσότερο από ποτέ…

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ