Με δρομολογημένες πλέον για τον Μάιο τις εκλογές, όσο κι αν η πίεση είναι μεγάλη −ένα μηνά μετά την πέρα από λόγια σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών− να μείνει η συζήτηση σε θέματα ξεκαθαρίσματος ευθυνών, και παράλληλα αναζήτησης λύσεων, για την αντιμετώπιση των αδιανόητων κενών ασφαλείας που αναπήδησαν σε κοινή θέα, ανεβαίνει ταυτόχρονα ένα άλλο αίτημα. Ένα αίτημα που επείγει να αντιμετωπιστεί, αν όχι να προταχθεί.

Είναι το αίτημα αυτό, να διασφαλιστεί –τώρα, άμεσα, όσο η προσοχή είναι ακόμη στραμμένη στο τι κοστίζει σε ανθρώπινες ζωές η χαλαρότητα στην οργάνωση και τον έλεγχο της λειτουργίας βασικών πτυχών της κοινωνικής ζωής– ένα επίπεδο συνεννόησης των δυνάμεων της χώρας. Που να δώσει γνήσιο και όχι προσχηματικό περιεχόμενο στο «Ποτέ ξανά» − που πήγασε αυθόρμητα και ανέβηκε, έντονα, σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και πορείες· πιο σημαντικό, αυτό, από το ότι το μετέφερε στον πολιτικό λόγο ο πρωθυπουργός με νωπή την τραγωδία των Τεμπών. Το περιέλαβε άλλωστε και στην τοποθέτησή του στους «Πρωταγωνιστές» με τον Σταύρο Θεοδωράκη.

Όταν αναφερόμαστε σε «συνεννόηση των δυνάμεων της χώρας», δεν εννοούμε τις πολιτικές μόνον δυνάμεις, όσο κι αν η εγγύτητα της κάλπης αυτόματα φέρνει στο πρώτο επίπεδο της προσοχής τα κόμματα, τις θέσεις τους, τις συμπεριφορές και τον λόγο τους. Όμως καίριος είναι και ο ρόλος και των διαρθρωμένων κοινωνικών δυνάμεων.

Είναι σύνηθες να κατακρίνει κανείς τη συνδικαλιστική λειτουργία, για παράδειγμα: όμως αυτή τη φορά δεν αποδείχθηκε ότι τα εξώδικα και οι στάσεις εργασίας είχαν περιεχόμενο, έτσι που δεν βρήκαν ακροατές; Είναι όμως και η τεχνοδομή που καλείται να λειτουργήσει τα μεγάλα συστήματα στη σύγχρονη ζωή: χθες οι σιδηρόδρομοι, αύριο τα αεροδρόμια, παλιότερα οι θερινές πυρκαγιές, φέτος τι; Νωπή ακόμη η μνήμη των αδυναμιών του συστήματος υγείας τις ημέρες της πανδημίας. Κι έτσι συνεχίζεται η ζωή.

Ασφαλώς σ’ εκείνο που αποκαλέσαμε «συνεννόηση των δυνάμεων της χώρας» εντάσσεται και η προσέλευση –με ειλικρινή διάθεση συνεργασίας, όμως– και των φορέων του ιδιωτικού τομέα που εμπλέκονται κάθε φορά. Δεν υπήρξε και τόσο θετική η εμπειρία από την Hellenic Train, πάντως… Το πρόβλημα, όμως, με τη συνεννόηση είναι ότι, για να προκύψει, ή ακόμη και για να επιδιωχθεί, έχει ως προϋπόθεση μια κοινή αντίληψη των πραγμάτων, συν μια αποδοχή βάσης αξιολόγησής τους. Εδώ, εδώ ακριβώς είναι που μπαίνει στη μέση μια άλλη «δύναμη της χώρας» – το σημερινό μιντιακό σύστημα. Που δεν ανταποκρίθηκε και τόσο πειστικά.

Έτσι όπως προκύπτει πάντως η έκταση της πρόκλησης ενός αληθινού «Ποτέ ξανά», όπως άλλωστε ίσχυε και μετά το ΣΑΜΙΝΑ, και μετά την Ηλεία, και μετά τη Μάνδρα, και μετά το Μάτι, αναδεικνύεται η ανάγκη για κάτι που πηγαίνει πολύ πιο πέρα από τη συνεννόηση. Η ανάγκη για ένα μίνιμουμ συναίνεσης και συμπόρευσης, ώστε να μη λειτουργήσει αποδιαρθρωτικά η ανασφάλεια και η ένταση μετά την εσωτερίκευση του σοκ από την τραγωδία των Τεμπών. Οι συναινέσεις, όσες φορές αναζητήθηκαν από το πολιτικό σύστημα της Μεταπολίτευσης, δεν ρίζωσαν. (Αν, δηλαδή, επιδιώχθηκαν ουσιαστικά). Ίσως αυτή τη φορά η συνειδητοποίηση της ζημιάς –πολιτικής, οικονομικής, προπάντων όμως κοινωνικής– να οδηγήσει τα βήματα.