Οι πρώτες λέξεις του βίντεο μού τράβηξαν το ενδιαφέρον και σταμάτησα το σκρόλινγκ στο σκοτάδι του υπνοδωματίου. «Φανταστείτε τη ζωή σας σαν ένα σύνολο από 1.080 τελείες. Κάθε τελεία αντιστοιχεί σε έναν μήνα της ζωής σας, αν υποθέσουμε ότι ζείτε μέχρι τα 90 σας». Λίγοι ζουν τόσο, σκέφτηκα με δυσφορία, καθώς ο ομιλητής βάδιζε μπροστά από έναν πίνακα με 1.080 τελείες και, πατώντας αιφνιδιαστικά το λέιζερ πόιντερ, «μαύρισε» μονομιάς τις πρώτες 216 τελείες. Μόλις είχαμε ενηλικιωθεί. 

 «Στα 18, ίσως νομίζετε πως οι τελείες μπροστά σας είναι πολλές, αλλά αυτό δεν θα κρατήσει για πολύ. Ένα τρίτο θα χαθεί στον ύπνο σας. Προσθέστε δουλειά, φαγητό, μετακινήσεις και αγγαρείες για το σπίτι: τελικά σας μένουν μόνο 334 μήνες πραγματικά δικοί σας», συνόψιζε ο Ντίνο Αμπρόζι, εξαφανίζοντας τα δύο τρίτα των μηνών, με το ακροατήριο να βυθίζεται σε μία άβολη βουβαμάρα. Ήταν σοκαριστικό να το βλέπει κανείς. 

 Στην ομιλία του, που γίνεται κατά καιρούς viral σε διάφορες σελίδες, ο Αμπρόζι έχει κάνει μία κρίσιμη παραδοχή για τους υπολογισμούς του, υποθέτει δηλαδή πως ο μέσος άνθρωπος στη Δύση εργάζεται πενθήμερο οχτάωρο − κεκτημένο που ίσως κάποιοι εξ ημών κληθούν να αποχαιρετήσουν, καθώς τροχοδρομείται η νομιμοποίηση της 13ωρης εργασίας σε έναν εργοδότη, με το αζημίωτο, «εφόσον οι υπάλληλοι το επιθυμούν».

Πόσο προαιρετική όμως μπορεί να είναι μία ρύθμιση που αφορά σχέσεις εξάρτησης και ανισορροπίας; Ή μήπως πιστεύουμε πως οι εργαζόμενοι μοιράζονται την ίδια δύναμη και την ίδια ελευθερία με τους εργοδότες τους και μπορούν απλά να πουν «όχι» χωρίς συνέπειες και πιέσεις;

Ακόμα όμως και στο (ελαφρώς ευφάνταστο) σενάριο του συναινετικού 13ώρου, αυτό που σε κάθε περίπτωση χάνεται είναι χρόνος, μερικές από αυτές τις όχι και τόσο πολλές τελείες στον πίνακα της ζωής, καθώς το δικαίωμα σε 8 ώρες ελεύθερου χρόνου και 8 ώρες ύπνου μετά τις 8 ώρες δουλειάς, δίνει για ορισμένους τη θέση του σε 13 ώρες εξάντλησης και 11 ώρες στριμωγμένης προσωπικής ζωής. 

Την ώρα που άλλες χώρες, όπως η Ολλανδία ή η Πολωνία, πειραματίζονται με 4ήμερη εργασία διατηρώντας μισθούς πενθήμερης (και άρα με αυτόματη αύξηση 25% του ημερομισθίου), πρόθυμες να θυσιάσουν δυνάμει ένα κομμάτι της παραγωγικότητάς τους για να ζουν οι πολίτες τους καλύτερα, εμείς εδώ υπερηφανευόμαστε για τη «δυνατότητα» εξαήμερης εργασίας με την υπόσχεση της… αύξησης του εισοδήματος μέσω περισσότερης εργασίας! Η απόσταση των δύο παραδειγμάτων είναι εμφανής. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του οικονομολόγου της ING, Μπερτ Κόλειν, ο οποίος μιλώντας προσφάτως στους Financial Times και αναφερόμενος στο «ολλανδικό πείραμα» είπε τα εξής: «η τετραήμερη εργασία έχει διαδοθεί ιδιαιτέρως. Εγώ δουλεύω πέντε μέρες και μερικές φορές με κοιτούν περίεργα γι’ αυτό». Ο Κολέιν αναγνωρίζει ότι θεωρητικά η χώρα «πατάει φρένο» στην ανάπτυξη με το να δουλεύουν λιγότερο οι πολίτες. «Αλλά δεν θα ήθελα ποτέ μια δυστοπική κοινωνία που όλοι δουλεύουν όπως στη Νότια Κορέα μόνο και μόνο για να αυξηθεί το ΑΕΠ», σχολιάζει με νόημα.

Επιστρέφοντας στα καθ’ ημάς, το αίσθημα μίας δυσάρεστης οπισθοχώρησης ενισχύεται μήνα με τον μήνα, ειδικά στην Αθήνα, και συχνά διανθίζεται από τις ιστορίες εταιρικής τρέλας που φτάνουν ως τους δημοσιογραφικούς διαδρόμους με ατράνταχτα στοιχεία. Πριν από λίγα χρόνια, παρακολούθησα από προνομιακή θέση μια τέτοια υπόθεση όταν μία κορυφαία πολυεθνική δέχθηκε έναν απογευματινό, αιφνιδιαστικό έλεγχο κατά τον οποίο διαπιστώθηκε πως «σχεδόν οι πάντες» δούλευαν υπερωριακά χωρίς να έχουν δηλωθεί στην ΕΡΓΑΝΗ. Στην εταιρεία επιβλήθηκε ένα τεράστιο πρόστιμο το οποίο καταβλήθηκε, και όλοι υπέθεσαν πως η μπόρα είχε κοπάσει και μπορούσαν να επιστρέψουν ανενόχλητοι στις ίδιες πρακτικές − τουλάχιστον για κάποιον καιρό.

Μετά από λίγες εβδομάδες όμως οι ελεγκτές του υπουργείου επέστρεψαν και διαπιστώνοντας την υποτροπή, επέβαλαν δεύτερο, ακόμα μεγαλύτερο πρόστιμο που «πόνεσε» και εξόργισε την κεντρική διοίκηση (η έδρα της βρίσκεται σε άλλη χώρα της Ευρώπης). Το αποτέλεσμα ήταν πως από την επόμενη ημέρα, κάθε απόγευμα, όλοι οι υπάλληλοι του ελληνικού branch εξαφανίζονταν υποχρεωτικά από τα γραφεία τους στις 6μ.μ. «sharp» και επειδή δεν είχαν το περιθώριο να διακόψουν ούτε για μία ώρα για να δουλέψουν από τα σπίτια τους με τηλεργασία, οι καφετέριες πέριξ της εταιρείας γέμιζαν με κουστουμαρισμένους κυρίους και κυρίες που «έπιναν τον καφέ τους» με ανοιχτά λάπτοπ ως αργά τη νύχτα, και συχνά μέχρι τα γκαρσόνια να τους ζητήσουν ευγενικά να τα πληρώσουν επειδή έκαναν λογαριασμό. Όλοι αυτοί εργαζόμενοι θα έχουν επιτέλους τη «δυνατότητα» για 13ωρη εργασία, εφόσον βέβαια «το επιθυμούν».