Λοιπόν: το 1950, σε δυο διαδοχικά τεύχη, συναντά κανείς πολυσέλιδη έρευνα που καλύπτει την αποκατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου μετά τις καταστροφές του πολέμου, της Κατοχής, του Εμφυλίου. Επειδή η διατύπωση ακούγεται γενικόλογη, ιδού ο Πίνακας που περιγράφει την κατάσταση:

Είναι τόσο σοκαριστική η κατάσταση που περιγράφεται, ώστε η εισαγωγική παρατήρηση της έρευνας – ότι «εάν μια σοβαρωτάτη ένδειξις ειρηνικής διαβιώσεως ενός λαού θα πρέπει να θεωρήται η ύπαρξις και κανονική λειτουργία ενός πλήρους συγκοινωνιακού και ειδικώτερον σιδηροδρομικού δικτύου […] τότε οφείλομεν να ομολογήσωμεν ότι η 18ης Δεκεμβρίου ενεστώτος έτους απετέλεσε σταθμόν ιστορικόν της από πέντε ήδη ετών αναληφθείσης προσπαθείας».

Όμως, τι περιλάμβανε η προσπάθεια εκείνη; Πέρα από τη διεκδίκηση τροχαίου υλικού λόγω πολεμικών επανορθώσεων, πέρα κυρίως από τις δράσεις επισκευής/ανακατασκευής «όλων των γεφυρών, σηράγγων και συναφών εγκαταστάσεων (σταθμών, γερανογεφυρών, αποθηκών, σηματωρών κλπ) καθ ́ όλην την διαδρομήν από Πειραιώς μέχρι πρωτευούσης της Βορείου Ελλάδος και πέραν αυτής», δημιουργήθηκε και λειτούργησε:

• Μέγα Εργοστάσιον ανακατασκευής τροχαίου υλικού του Πειραιώς·
• Νέον Εργοστάσιον τροχαίου υλικού Θεσσαλονίκης. Με διεξοδική αναφορά του τι περιήλθε ως πολεμικές επανορθώσεις από Γερμανία («33 ατμάμαξαι, εξ ων 25 επισκευάσιμαι, αι υπόλοιποι 8 προς διάλυσιν»), και Ιταλία, τι από το «διασυμμαχικόν υλικόν της Ευρώπης» («27 ατμάμαξαι πορείας, 20 ατμάμαξαι ελιγμών»), τι από την ΟΥΝΡΡΑ/βοήθεια (16 ατμάμαξαι). Ερωτήσεις όπως «διατί αι ατμομηχαναί, τα “σασσί” και τα λοιπά μηχανήματα των αμαξών δεν κατασκευάζονται ενταύθα;», όπως και εξήγηση τι κοστίζει κάθε όχημα, ή ακόμη και ποιες μέθοδοι κατασκευής εφαρμόζονται όλα καλύπτονται διεξοδικά!

Πάντως, αισθάνεται ο αναγνώστης της εποχής –αλλά και του σήμερα– την ένταση στη διατύπωση του δημοσιογράφου του 1950: «το μεσονύκτιον της ημέρας εκείνης ετέθη εις λειτουργίαν ο πρώτος συρμός μετά την αποκατάστασιν της ανατιναχθείσης γραμμής Αθηνών/Θεσσαλονίκης». Πλην όμως, τίποτε δεν πορεύεται χωρίς προβλήματα στην Ελλάδα. Σε τεύχος της «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ» του Δεκεμβρίου 1966, η Σύνταξη του περιοδικού παρατηρούσε: «Οι Σιδηρόδρομοι , αν δεν κατέχουν τα σκήπτρα της πλέον νοσούσης Δημοσίας Επιχειρήσεως, ασφαλώς τα διεκδικούν με το σπαθί τους». Λίγο αργότερα, από τον γενικό διευθυντή των ΣΕΚ Αντ. Κωστέα φθάνει μια έντονη πλην αυτοσυγκρατούμενη απάντηση:«Δεν γνωρίζομεν τους βαθμούς νοσηρότητας των Δημοσίων Υπηρεσιών, πλην οι σιδηρόδρομοι δικαιούνται να “διεκδικούν με το σπαθί τους” μιαν κάποιαν αναγνώρισην των προσπαθειών και των βελτιώσεων των τελευταίων ετών». Ακολουθεί, δε, πυκνός κατάλογος βελτιώσεων και συγκρίσεων.

Εγένετο προμήθεια σημαντικής ποσότητας τροχαίου υλικού, π.χ. 85 δηζελαμαξών 152 επιβατικών οχημάτων 2.136 φορτηγών οχημάτων Σημαντικαί βελτιώσεις της γραμμής, ως π.χ.

• Διπλασιασμός γραμμής Αθηνών – Οινόης
• Διπλασιασμός γραμμής Θεσσαλονίκης – Πλατίου
• Έργα ασφαλείας υποδομής γραμμής
• Ηλεκτρική σηματοδότησις

Όσον αφορά το προσωπικόν: δεν υπάρχει «πλεόνασμα». Από του 1938 μέχρι σήμερον παρετηρήθη σημαντική αύξησις του έργου του Σιδηροδρόμου με οιονδήποτε μέτρον παραγωγικότητας και αν μετρηθή […]. Δεν είναι και μόνον εντεύθεν δικαιολογημένη μια αύξησις;

Μια σύντομος σύγκρισις προς ξένα δίκτυα. Ο μέσος όρος υπάρχοντος προσωπικού 19 Ευρωπαϊκών σιδηροδρόμων και ο αντίστοιχος αριθμός δια την Ελλάδα έχουν ως εξής:

• ανά 1000 χιλιομ συρμών: Μέσος όρος 0,87, Ελλάς 0,77
• ανά 100.000.000 μικτούς χλμ τόνους: Μέσος όρος 2,53, Ελλάς 3,71

Με κατακλείδα: «Μεγάλα θέματα, ως το σιδηροδρομικόν, δεν συζητούνται ούτε κρίνονται δι ολίγων μόνον λέξεων». Στο τεύχος Δεκεμβρίου του 1972, πάλι, σημείωμα της Σύνταξης αναφέρεται στην αύξηση των θυμάτων ατυχημάτων των συγκοινωνιών, που «προκαλούν βαθύτατες ανησυχίες, αλλά και αγωνίαν και θλίψιν και αγανάκτησιν κατά των υπαιτίων, και πολλές σκέψεις και απόψεις». Και συνεχίζει: «θα ήταν, βεβαίως, εύκολον να αντιμετωπίσωμεν την επιδεινούμενην συνεχώς κατάστασιν με την δυστυχώς διακρίνουσαν συχνά ημάς τους Ελληνας μοιρολατρικήν διάθεσιν, να δεχθούμεν ότι «ήταν γραφτό» να συμβεί, ότι συνέβη. Ή να αποδώσωμεν τας τραγωδίας εις “την κακήν στιγμήν”, την “ατυχίαν” ή την “μοιραίαν σύμπτωσιν”.[…]. «Όμως καιρός είναι πλέον να αντιληφθώμεν ότι τα ατυχήματα δεν συμβαίνουν απλώς. Προκαλούνται».

Και… ας σταματήσουμε εδώ. 50 χρόνια πίσω!

ΠΙΝΑΞ ΥΠΑΡΧΟΝΤΩΝ ΠΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΕΝΤΩΝ ΚΑΙ ΛΕΗΛΑΤΗΘΕΝΤΩΝ ΥΠΟ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟ-ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗΝ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΘΕΝΤΩΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ