Όπως συμβαίνει με τους επικεφαλής των επιχειρήσεων και σε άλλες χώρες, έτσι και στην Ιταλία τα αφεντικά της βιομηχανίας έχουν πίσω τους ένα ιστορικό προσπάθειας για σύμπηξη εγκάρδιων σχέσεων με όποιον βρίσκεται στην εξουσία. Αυτή η τάση συμπεριλαμβάνει τη συνεργασία με αμφιλεγόμενες περιπτώσεις όπως του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, του μεγιστάνα των μίντια που έχει βρεθεί ενώπιον της δικαιοσύνης μια ντουζίνα φορές για απάτη, για λογιστικές λαθροχειρίες και για δωροδοκίες· περιλαμβάνει όμως και σχέσεις με γνήσιους κακούς, όπως ο Μπενίτο Μουσολίνι – ο φασίστας δικτάτορας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η πλέον πρόσφατη αμφιλεγόμενη περίπτωση ακροδεξιού πολιτικού που χρειάστηκε να γνωρίσει ο ιταλικός επιχειρηματικός κόσμος είναι η εκρηκτική 45χρονη Τζόρτζια Μελόνι, η οποία συνίδρυσε πριν από 10 χρόνια το Κόμμα των Αδελφών της Ιταλίας, που στις ρίζες του συναντά κανείς του Ιταλούς νεοφασίστες. Μετά τον θρίαμβό της στις βουλευτικές εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου, θα οδηγήσει μια τρικομματική κυβέρνηση συνασπισμού: τους Αδελφούς της Ιταλίας, τη Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και το τρίτο κόμμα, αντιστοίχου στίγματος, της Λέγκας του Ματέο Σαλβίνι.

Όσο πλησίαζε η ημέρα της κάλπης, η Ιταλία Α.Ε. έσπευδε να ξεκαθαρίσει μέσα της πόσο θα έπρεπε να ανησυχεί με μια ευρωσκεπτικιστική εθνικίστρια, με ελάχιστη επιχειρηματική πείρα, με προτίμηση στην κρατικιστική ρητορική και με ανεύθυνες δεσμεύσεις να αυξήσει τις συντάξεις του Δημοσίου και –ταυτόχρονα– να μειώσει τους φόρους. Η Τζ. Μελόνι τάραξε τον κόσμο των επιχειρήσεων και της αγοράς τόσο με την έκκλησή της για κρατικοποίηση της γιγαντιαίας τηλεπικοινωνιακής Telecom Italia όσο και με την αντίθεση που έχει εκφράσει στην εξαγορά της ΙΤΑ (της μεγαλύτερης αεροπορικής εταιρείας της Ιταλίας) από το αμερικανικό fund Certares.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, η Τζ. Μελόνι είχε προσκληθεί στο Ambrosetti Forum (στη Villa d’Este, στις όχθες της λίμνης Κόμο), που αποτελεί την ετήσια σύναξη όλων των μεγάλων και σπουδαίων της ιταλικής επιχειρηματικής κοινότητας. Οι συμμετέχοντες την υποδέχθηκαν εγκάρδια· εκείνη υποσχέθηκε να μην δώσει «υποσχέσεις που δεν θα μπορέσουμε να τηρήσουμε», ούτε να κλονίσει τα ανασφαλή χρηματοπιστωτικά της Ιταλίας (μετά την Ελλάδα, η Ιταλία έχει τον υψηλότερο λόγο χρέους προς ΑΕΠ στην Ευρωπαϊκή Ένωση).

Μπορεί οι αγορές να μην έδειξαν πανικό την ημέρα που ακολούθησε την εκλογή Μελόνι, όμως εμφάνισαν σημεία ανησυχίας λίγο αργότερα. Τα spreads μεταξύ των αποδόσεων των ιταλικών και των γερμανικών 10ετών ομολόγων –τα οποία αποτελούν σήμα οικονομικού κινδύνου– μεγάλωσαν. Σύμφωνα με τη Ζεϊνέπ Οζτούρκ-Ουλού της Deutsche Bank, το κατά πόσον αυτό θα συνεχισθεί θα εξαρτηθεί από το ποιοι θα κατέχουν τα χαρτοφυλάκια Οικονομικών και Οικονομίας. Οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές θα καθησυχάζονταν αν επιλεγεί κάποια διεθνώς σεβαστή προσωπικότητα, όπως ο Nτομένικο Σινισκάλκο (της Morgan Stanley) ή ο φιλελεύθερος οικονομολόγος Λουίτζι Μπουτιλιόνι – ή πάλι, αν συνέχιζε η νέα κυβέρνηση με τον έως τώρα υπουργό Οικονομικών Ντανιέλε Φράνκο.

Η στρατηγική της ΕΕ, σε μια λογική καρότου και μαστιγίου προκειμένου να προωθούνται οι μεταρρυθμίσεις, αναμένεται να συμβάλει στο να παραμείνει η νέα κυβέρνηση της Ιταλίας στον ίσιο δρόμο, εκείνον της αρετής «Η Μελόνι δεν θέλει να βρεθεί στη θέση της Ουγγαρίας ή της Πολωνίας», τονίζει ο Αντρέα ντε Πέτρις του think tank της Ρώμης Centro Politiche Europee.

Και οι δύο αυτές χώρες κινδυνεύουν να χάσουν δισεκατομμύρια χρηματοδοτήσεων της ΕΕ λόγω της διαμάχης τους με τις Βρυξέλλες για την παράβαση κανόνων που διέπουν τις φιλελεύθερες δημοκρατίες. Στις 27 Σεπτεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την εκταμίευση της δεύτερης δόσης, ύψους 21 δισ. ευρώ, από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης προς την Ιταλία. Ο απερχόμενος τεχνοκράτης πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι εξασφάλισε αυτό το τσεκ αφού πρώτα ολοκλήρωσε 45 προαπαιτούμενα που είχε θέσει η ΕΕ, π.χ. σε τομείς όπως η μεταρρύθμιση της Δημόσιας Διοίκησης.

Η Τζ. Μελόνι αναμένεται να συνεχίσει την ίδια πορεία και να επιχειρήσει να ολοκληρώσει άλλα 54 προαπαιτούμενα, βάσει των οποίων θα εκταμιευθεί η τρίτη δόση μέχρι το τέλος της χρονιάς. Κάτι τέτοιο θα ήταν εξαιρετικά θετικό για τις ιταλικές επιχειρήσεις, ιδίως δε για όσες έχουν στο στόχαστρό τους δημόσιες συμβάσεις που θα συγχρηματοδοτηθούν από κονδύλια της ΕΕ.

Ο ρόλος Ντράγκι για τη νέα βάρδια

Στην τελική ευθεία προς τις κάλπες, η Τζόρτζια Μελόνι μιλούσε τακτικά με τον Μάριο Ντράγκι – ο οποίος λέγεται ότι έχει ως στόχο μια υψηλή θέση στην Ευρώπη. Αφήνει στα χέρια της ομάδας που θα διαμορφώσει η Τζ. Μελόνι σχέδιο προϋπολογισμού που οι Βρυξέλλες διαβάζουν από τις 15 Οκτωβρίου. Αυτό θα πρέπει να καθησυχάσει τους επικεφαλής των επιχειρήσεων που ανησυχούν για την αποχώρηση Ντράγκι – ενός ανθρώπου που, ως πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, θα μπορούσε να θεωρείται η ασφαλέστερη (από οικονομικής απόψεως τουλάχιστον) εκδοχή υπευθύνου για το πηδάλιο της Ιταλίας.

Η Τζ. Μελόνι έχει ορισμένα στοιχεία που λειτουργούν υπέρ αυτής. Οι υπεύθυνοι των ιταλικών επιχειρήσεων θέλουν να τη δουν ευνοϊκά: Όπως συμβαίνει και με τους ομολόγους τους σε άλλες χώρες, οι επιχειρηματίες τείνουν να προτιμούν τη δεξιά αντί της αριστεράς. Το άθροισμα των ψήφων για τη λαϊκιστική δεξιά (δηλαδή της Λέγκας μαζί και με τους Αδελφούς της Ιταλίας) απογειώθηκε μέσα σε πέντε χρόνια από ένα 21% σε 35%. Τώρα, η πρόκληση για την Τζ. Μελόνι θα είναι ακριβώς να ανταποκριθεί στους ψηφοφόρους της, χωρίς να σύρει την Ιταλία σε αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες – ή σε κρίση χρέους. Όπως συμβαίνει και με το υπόλοιπο εκλογικό σώμα στην Ιταλία, έτσι και τα αφεντικά προτιμούν το πιο πρόσφατα αναδυόμενο πολιτικό άστρο. Κάποια απ’ αυτά τα άστρα (όπως ο Μπέπε Γκρίλο, του Κινήματος των Πέντε Αστέρων) δεν αργούν να σβήσουν.

Εν τω μεταξύ, πολλοί ιδιοκτήτες μικρομεσαίων επιχειρήσεων του Βορρά, που παλιότερα ψήφιζαν τη Λέγκα του Μ. Σαλβίνι, ήδη έχουν περάσει στους Αδελφούς της Ιταλίας, όπως εξηγεί η Βερόνικα ντε Ρομάνις, καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο LUISS της Ρώμης. Το πρώτο που πρέπει να φροντίσει, τώρα, η Τζόρτζια Μελόνι για να μην έχει την ίδια τύχη είναι να μην κακοδιαχειριστεί την ιταλική οικονομία.