Συνέπεσε μια μικρή ομάδα πανεπιστημιακών και ανθρώπων του Τύπου να επισκεφτούν την Κίνα την ίδια εκείνη ημέρα που άρχισαν να ανακοινώνονται τα αποτελέσματα των αμερικανικών Προεδρικών εκλογών. Τα οποία, μέσα σε λιγότερο από ένα διήμερο, κατέληξαν στη σαφή επικράτηση Τραμπ με trifecta/έλεγχο, πλην του Λευκού Οίκου, της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων – τα γνωστά.

Η επίσκεψη και η οργανωμένη σειρά συναντήσεων και συζητήσεων με πανεπιστημιακή σύνθεση όπως στο Schwarzman College του Πανεπιστημίου Τσινχουά ή το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του ίδιου πανεπιστημίου, ή πάλι με think tanks του τύπου του CISS/Center for International Security and Strategic Studies και του Institute for Global Governance είχε πολύπλευρο ενδιαφέρον. Χαρακτηριστική ήδη η συζήτηση στρογγυλής τράπεζας, με συμμετοχή φοιτητών (από Κίνα, αλλά και Καναδά, Ολλανδία, Γερμανία, Πακιστάν, Αυστραλία) με θέμα: «Η Ευρώπη αντιμέτωπη με τη zούγκλα μιας πολιτικής μεγάλων δυνάμεων: Τάσεις πολιτικής, οικονομίας και ασφαλείας στη Γηραιά Ήπειρο» − θα επανέλθουμε στη συνέχεια.

Η πρωτοβουλία αυτή αυτο-αποκλήθηκε, με μια δόση νοσταλγίας αλλά και αυτοσαρκασμού, «Ηροδότεια Αποστολή» – γιατί; Γιατί όταν ο Ηρόδοτος (Αλικαρνασσεύς, από πατέρα εκ Καρίας και μητέρα Ελληνίδα) ξεκινούσε –πριν από 26 αιώνες– την ιστοριογραφία του, ξεφεύγοντας από την έως τώρα αφήγηση θρύλων και περνώντας σε μια λογική εξιστόρησης καταστάσεων και γεγονότων, είχε στηρίξει την προσέγγιση των «Ιστοριών» του σε περιηγήσεις και επισκέψεις «θεωρίης ένεκεν» ανά τον τότε γνωστό κόσμο. Με πλήθος γεωγραφικών αλλά έως και εθνογραφικών στοιχείων. Βέβαια κι εκείνος άφηνε πού και πού τη ματιά του (και τη φαντασία του) να ξεφεύγει, όμως η βασική του προσέγγιση ήταν μια προσέγγιση καταγραφής και αποτίμησης της πραγματικότητας.

Όταν οι Κινέζοι προσγειώνονται στον πλανήτη Τραμπ

Όπως ήδη σημειώσαμε, η προσγείωσή μας στην Κίνα γινόταν την ώρα που όλοι διαπίστωναν ότι ο κόσμος θα λειτουργούσε πλέον στον «πλανήτη Τραμπ»: ήδη στις πρώτες συναντήσεις, και τις πανεπιστημιακές και του περιβάλλοντος των think tanks, επικρατούσε εκείνο που θα χαρακτηρίζαμε ήπιο σοκ… Όλοι γνώριζαν, κάποιοι βαθύτερα, τα ονόματα που άρχιζαν να ακούγονται για ΥΠΕΞ ή για Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας της εποχής Τραμπ, τους Μάρκο Ρούμπιο ή Μάικ Γουόλτς. Ομοίως, την ισχυρή παρουσία, στην κυοφορούμενη διοίκηση Τραμπ, μιας προσέγγισης «China first»/προτεραιότητα στην αντιμετώπιση της Κίνας, αντί του Ουκρανικού ή των Ευρωπαϊκών/NATOϊκών. Επίσης, ακόμα και οι μη-οικονομολόγοι είχαν καταγράψει την πρόθεση επιβολής δασμών έως και 60% στα κινεζικά προϊόντα – ιδίως δε στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Πλην όμως δεν συναντήσαμε έκπληξη/αναστάτωση ανάλογη εκείνης που είδαμε π.χ. στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ή στα ευρωπαϊκά μας μίντια.

Την επόμενη μέρα, ανοίγουμε την –ημιεπίσημη– China Daily, να δούμε πώς προσλαμβάνεται η εξέλιξη. Στη σελίδα των editorials κορυφαίο άρθρο «Ευκαιρία για μια νέα αρχή στη σημαντικότερη διμερή σχέση του κόσμου», διαβάζουμε. Επιμελώς, γίνεται συγκρατημένη αναφορά στην υπόθεση των δασμών Τραμπ που (κατ’ αυτόν) «θα φέρουν οικονομική άνθηση», με καταγραφή της επιβάρυνσης 60% για τις εισαγωγές από Κίνα «που πολλοί οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι μπορεί να φέρουν πληθωρισμό, άρα ακόμη υψηλότερες τιμές για τον Αμερικανό καταναλωτή» (συγκριτικά ψύχραιμη η διατύπωση…). Εν συνεχεία αναφορά στο ότι «λογικό είναι οι δυο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, Κίνας και ΗΠΑ, να έχουν διαφορές», πλην «από το πώς θα γίνει υπεύθυνα ο χειρισμός τους θα καθοριστεί το μέλλον των σινο-αμερικανικών σχέσεων». Ψύχραιμη και η αναφορά στο ενδεχόμενο έντασης περί την Ταϊβάν και στη Νότια Σινική Θάλασσα…

Φθάνουμε στο τέλος του καθοδηγητικού άρθρου, αλλά… κάτι μας λείπει! Πουθενά δεν γίνεται αναφορά στην Ευρώπη. Εγείρουμε το ερώτημα στις συζητήσεις μας με τους Κινέζους συνομιλητές μας, το προσπερνούν. Χρειάστηκε να φθάσουμε στις 14 Νοεμβρίου, δηλαδή μια βδομάδα αργότερα, για να βρεθεί στις ίδιες στήλες τι; Μια έκκληση προς την ΕΕ «να μη δεχθεί έτοιμες άνωθεν (hand-me-down) κρίσεις σχετικά με την Κίνα από την Ουάσινγκτον». Εκεί, αφού γίνεται αναφορά στη «νοοτροπία Ψυχρού Πολέμου που πάλι σηκώνει κεφάλι στην Ευρώπη» με αφορμή τους ισχυρισμούς της ύπατης εκπροσώπου της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια περί «κινεζικής συμπαράστασης στη Ρωσία» χωρίς την οποία «η τελευταία δεν θα μπορούσε να συνεχίζει τον πόλεμο με την ίδια ένταση», προσεγγίζεται με ψυχραιμία η υπόθεση των ευρωπαϊκών δασμών σε κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, καθώς στο θέμα αυτό «τρέχουν διαπραγματεύσεις». (Παράλληλα με εκείνες για κινεζικούς δασμούς σε ευρωπαϊκά ποτά).

Να σημειωθεί ότι στο ίδιο φύλλο της China Daily –αλλά και εμφατικά στα αγγλόφωνα κανάλια της Κίνας– προβαλλόταν η επίσκεψη του προέδρου Σι αφενός στη Βραζιλία (προκειμένου να παραστεί στη 19η Κορυφή των G-20) και αφετέρου στο Περού (για την 21η Σύνοδο της APEC). «Η επίσκεψη Σι σκοπό έχει να προωθήσει την ανάπτυξη και να σταθεροποιήσει τους δεσμούς».

Πάντως, ήδη την ημέρα της επικράτησης Τραμπ, οι κινεζικές Αρχές ανακοίνωναν μεγάλο πρόγραμμα στήριξης στις περιφερειακές οικονομίες της χώρας, ύψους 10 τρις γιουάν (1,4 τρις δολαρίων) σε 5ετή βάση, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα κλονισμού της ισορροπίας των περιφερειών λόγω της συνεχιζόμενης διατάραξης στην αγορά ακινήτων. Σημειωτέον ότι η κίνηση αυτή, που δύσκολα θα μπορούσε να θεωρηθεί περιορισμένη, σχολιαζόταν, π.χ. από τον Economist, ως όχι αρκετά γενναία για να αντιμετωπίσει η κινεζική οικονομία τις επιπτώσεις των Trumponomics. Και εκαλείτο το Πεκίνο να δειχθεί πιο τολμηρό…

Παράλληλα, αναφέρονταν στην China Daily οι «πολλές ευκαιρίες» που είναι διαθέσιμες ώστε να επεκταθεί το σινο-αμερικανικό εμπόριο αγροτικών προϊόντων: με εξειδίκευση στην πιθανότητα να εισαγάγει η Κίνα 30 εκατ. τόνους σόγιας το εμπορικό έτος 2025. Προφανώς στο Πεκίνο σιγά σιγά συνειδητοποιείται η τάση του προέδρου Τραμπ να προσεγγίζει τα πράγματα με συναλλακτική/transactional λογική…

Τελευταία –για την ώρα– πράξη, η επισπευθείσα επίσκεψη Σι στον απερχόμενο πρόεδρο Μπάιντεν. Με πρόδηλη την προσπάθεια των δυο πλευρών να δηλώσουν ενώπιον της διεθνούς κοινότητας ότι οι δυο χώρες είναι ανταγωνιστές, όχι αντίπαλοι. Και ότι είναι εφικτή μια «ήπια μετάβαση»/smooth transition στην εποχή Τραμπ.

Κίνα: τα μεγάλα μεγέθη – παντού

Πάντως, για να προσγειώσουμε κυριολεκτικά τη συζήτηση, εκείνο που σε καταλαμβάνει από την πρώτη στιγμή είναι τα μεγέθη. Παντού πολύς κόσμος, πλήθος: στις πόλεις – Πεκίνο, Σι’αν (ιστορική πρωτεύουσα), Σεντσέν (πόλη που αναπτύχθηκε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες στη θέση μιας ψαράδικης κωμόπολης, απέναντι από το Χονγκ-Κονγκ). στους περιαστικούς αυτοκινητόδρομους και τις επαρχιακές οδούς. στους δρόμους των πόλεων (όπου ο συνωστισμός είναι τόσος, ώστε στα μεγάλα ξενοδοχεία βρίσκεται διακριτικά διαθέσιμη στα δωμάτια μια μικρή καρτέλα που δείχνει τη θέση του ξενοδοχείου στην πόλη: άμα χαθείς, να ξέρεις πού να πεις να σε πάνε!).

Τα καταγράφουμε αυτά διότι –δεύτερη παρατήρηση– η επικοινωνία είναι εξαιρετικά δύσκολη. Πολύ λίγοι μιλούν άλλη γλώσσα εκτός από τα κινέζικα, ακόμη και στα αεροδρόμια έχεις πρόβλημα να συνεννοηθείς. Στους δρόμους, παντού κινέζικα. στον αυτοκινητόδρομο, ούτε καν οι βασικές ενδείξεις στα αγγλικά (στο Σεντσέν, πηγαίνοντας για το αεροδρόμιο, ούτε μια ένδειξη στα αγγλικά – ούτε καν το χαρακτηριστικό αεροπλανάκι στην τελική στροφή προς τις αναχωρήσεις, πλην αν δεν προσέξαμε αρκετά). Επιστρέφουμε στο πλήθος κόσμου: σε σιδηροδρομικούς σταθμούς, στα αεροδρόμια –κι όμως ουρές δεν θα συναντήσεις εύκολα, σ’ αυτό θα επανέλθουμε− στις πόλεις − βέβαια το Πεκίνο έχει 22 εκατ. κατοίκους, η Σι’αν 8,8 εκατ., η Σεντσέν 13,5 εκατ. Οπότε… παντού κυκλοφοριακή συμφόρηση, αλλά και μεγάλες αποστάσεις. Σπάνιο να έχεις διαδρομή διάρκειας μικρότερης της μιας ώρας… Στις πόλεις, πλήθος τα ψηλά (και τα υπερυψηλά) κτίρια: 450 ουρανοξύστες άνω των 150 μέτρων στη Σεντσέν, όπου και το 115 ορόφων/599 μέτρων Κέντρο Πινγκ Αν (ασφαλιστικής), το δεύτερο υψηλότερο της Κίνας/το πέμπτο υψηλότερο του κόσμου. (Από τον 44ο όροφο του ξενοδοχείου Σάνγκρι-Λα, απέναντί του, διόλου ευχάριστο να βλέπεις την κορυφή του, ιδίως άμα κρύβεται στα σύννεφα). Αρκετά ημιτελή ακίνητα –όπως έχει καταγραφεί στα δυτικά μίντια– αλλά όχι και σε φάση «επιδημίας». Κάποια εγκαταλελειμμένα παλιά κτίρια επίσης. 

Κάτι που πιάνει το μάτι: στα κτίρια των 15-25 ορόφων, κάθε διαμέρισμα διαθέτει μικρό μπαλκόνι. όμως, ομοιόμορφα, τα μπαλκονάκια αυτά είναι φραγμένα με σιδεριές. Όχι ευχάριστη η εντύπωση. Στα εντελώς νέα κτίρια, αντί για σιδεριές, γυάλινο πέτασμα.

Μεγάλη τα μεγέθη και στα πανεπιστήμια. Συνολικά φοιτούν 37,5 εκατ. νέοι, με έμφαση στις τεχνολογικές σπουδές (σε προπτυχιακό επίπεδο). Το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο (της Τσεγκντού) έχει 73.000 φοιτητές σε campus 433 εκταρίων. το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου 33.000 (με τρία campus, συνολικά άνω των 2.000 εκταρίων. το Τσινχουά που μας φιλοξένησε 53.000 φοιτητές, με ένα campus στο Πεκίνο και ένα στο Σεντσέν. Εδώ, μικρή παύση: το Τσινχουά Πεκίνου βρίσκεται στους πρώην αυτοκρατορικούς κήπους (της Δυναστείας των Τσιν) με 395 εκτάρια, ποταμάκι, λίμνες, το Τσινχουά στη Σεντσέν εκτείνεται σε 300 εκτάρια. Οι αναφορές στις εκτάσεις των campuses δεν είναι για λόγους στατιστικούς ή εντυπωσιασμού: η ποιότητα/άνεση των εγκαταστάσεων, τα διαμερίσματα προπτυχιακών κι ακόμη περισσότερο μεταπτυχιακών φοιτητών μπορούν να σε σαστίσουν, είναι πρόδηλο ότι η φοιτητική διαδρομή αποτελεί προνόμιο. 

Οι καφετέριες –πλήρες γεύμα 8 ατόμων στα 650 γιουάν, δηλαδή κάπου 80 ευρώ– και τα καταστήματα του campus σε καλό επίπεδο. Αν πάντως δεν σου αρέσει το μενού, παραγγέλνεις με παράδοση μέσω drone: διαθέσιμη πίτσα, soft drinks, καφέδες, κινεζικό φαγητό, γρανίτα – όχι ποτά με αλκοόλ. Η παραγγελία δίνεται με το κινητό του φοιτητή, μετά από λίγο εμφανίζεται το σχετικό drone, κάνει έναν κύκλο, προσγειώνεται σε μια κατασκευή (μπροστά έχει μια πινακίδα όπου αναφέρονται οι εταιρείες απ’ όπου μπορείς να παραγγείλεις μέσω των ιστοσελίδων τους), όπου μετά από λίγο μικρός ανελκυστήρας κατεβάζει ένα κουτί μέσα στο οποίο βρίσκεται η παραγγελία σου. (Εν προκειμένω γρανίτα φράουλα. Η τιμή: 20 γιουάν, κάτι σαν 3 ευρώ). Λεπτομέρεια: αντί να σου στέλνεται κωδικός να πληκτρολογήσεις, όπως στις δικές μας ιντερνετικές αγορές που παραδίδονται σε boxes, βάζεις τα τέσσερα τελευταία ψηφία του κινητού απ’ όπου δόθηκε η παραγγελία.

Ματιά από τις χαραμάδες της κινεζικής οικονομίας

Μέρος της επίσκεψης στην Κίνα δεν μπορούσε παρά να είναι και μια ματιά στις οικονομικές εξελίξεις και προοπτικές. Στάση πρώτη: στις συζητήσεις σε πλαίσιο think-tank, η προοπτική «εμπορικού πολέμου» της εποχής Τραμπ θορυβεί –η αναφορά σε δασμούς 60% αυτή τη λογική έχει, άλλωστε: να ανησυχήσει, να ανοίξει συζήτηση, αυτή είναι η εκτίμηση– αλλά δεν πανικοβάλλει. Οι εκτιμήσεις των δυτικών μέσων ενημέρωσης (ο Economist σε πρώτη αναφορά) περί κλονισμένης κινεζικής οικονομίας παρά τον ρυθμό ανάπτυξης «στην περιοχή του 5%» γίνονται δεκτές με κάτι σαν χαμόγελο: αναγνωρίζεται μεν το συνεχιζόμενο πρόβλημα στον κατασκευαστικό/οικιστικό τομέα, πλην όμως θεωρείται ότι οι πρωτοβουλίες στήριξης που λαμβάνονται τους τελευταίους μήνες έχουν θέσει την κατάσταση υπό έλεγχο.

Η τωρινή πολιτική του προέδρου Σι, που συνολικά έχει μια λογική σταδιακής προσαρμογής/συγκρατημένου ανοίγματος, δημιουργεί την εντύπωση «κατάστασης υπό έλεγχο». Πιο στρατηγικά, πάντως, θεωρείται ότι η απόπειρα οικονομικής ανάσχεσης της Κίνας μέσω διαδοχικών κυμάτων κυρώσεων (και τώρα με τη σχεδιαζόμενη δασμολογική προστασία) κι αν ακόμη δημιουργούσε κάποτε πεδίο πίεσης, τώρα μάλλον ανήκει στο παρελθόν. «The horse has bolted»/το άλογο το ’σκασε πλέον, ήταν μια χαρακτηριστική ατάκα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει πάντως μια επίσκεψη στα εργαστήρια τεχνολογίας του Τσινχουά. (Το Τσινχουά είναι τεχνολογικό ΑΕΙ, σε αντίθεση με το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, έχοντας γνωρίσει περίοδο μεγάλης ακμής τις τελευταίες δυο δεκαετίες. Το βασικό του campus βρίσκεται στο Πεκίνο, αλλά στη Σεντσέν λειτουργούν εργαστήρια τεχνολογικής αιχμής). Μετά την παρουσίαση σε εργαστήρια διαστημικής τεχνολογίας ή πάλι τεχνολογίας των ωκεανών, αλλά και σε προσομοίωση κινήσεων για φιγούρες σε βιντεοπαιχνίδια, η συζήτηση ξέφυγε στο πώς αμείβεται η εφευρετικότητα «υπό κινεζικές συνθήκες». Η δημιουργία start-ups από φοιτητές ή/και ομάδες φοιτητών, με τη στήριξη του πανεπιστημίου ή ειδικών εργαστηρίων και με θερμοκοιτίδες/incubators από υφιστάμενα εταιρικά σχήματα στον τεχνολογικό τομέα είναι κάτι που παίζει εντεινόμενο ρόλο. Κάθε τόσο, όλο και ένας φοιτητής –ή φοιτήτρια: πολλές φοιτήτριες στις προηγμένες τεχνολογικές ομάδες– θα πει αστείο με τη λέξη «εκατομμυριούχος» μέσα…

Όσο για το κλίμα, τόσο στις εκτεταμένες open-plan αίθουσες εργασίας (στο Πεκίνο και στη Σεντσέν, με διάφορα πρωτότυπα σπαρμένα ανάμεσα στους υπολογιστές), με δεξιά και αριστερά μικρότερες αίθουσες συσκέψεων για γκρουπάκια, και με μονωμένους θαλάμους για εμπιστευτική επικοινωνία, είναι χαλαρό και έντονο συνάμα.

Στάση δεύτερη: επίσκεψη στη Huawei, την παραγωγό ψηφιακών συστημάτων επικοινωνιών, η οποία υπήρξε τόσο επιτυχημένη προσπερνώντας/leap-frogging τις δυτικές τεχνολογίες, ώστε «χρειάστηκε» απαγορευτικό για τη διάδοση των δικών της συστημάτων 5G στις ευρωπαϊκές ιδίως χώρες. Όταν ανακινήσει κανείς αυτό το ζήτημα ευθέως στους ανθρώπους της Huawei, ρεαλιστικά παραδέχονται ότι «πολιτική παρέμβαση» περιόρισε στην πράξη τη διείσδυση της 5G τεχνολογίας της – δεν παραλείπουν όμως να σημειώσουν ότι αυτή η τεχνολογία φθάνει σήμερα να καλύπτει παγκοσμίως ένα 46% του εγκατεστημένου δυναμικού… Κατά τα άλλα, ξεδιπλώνοντας τις εφαρμογές της εν λόγω τεχνολογίας, παρουσιάζεται ένα σύστημα ολοκληρωμένης ασφάλειας για τις πόλεις, ή πάλι πλήρως ψηφιοποιημένης λειτουργίας πολύπλοκων συνόλων όπως λιμανιών ή αεροδρομίων, ή ακόμη διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης/καταστροφών.

Και στη μεν παρουσίαση της ασφάλειας των πόλεων, εξηγείται πώς ένα πυκνό σύστημα καμερών και αισθητήρων επισημαίνει π.χ. μια πυρκαγιά που εμφανίζεται σε οποιοδήποτε σημείο της πόλης, ώστε να σπεύσουν δυνάμεις αντιμετώπισης ή ώστε να απεγκλωβίσουν κόσμο. (Βέβαια…το σύστημα των καμερών υψηλής ευκρίνειας παρακολουθεί τη συνολική κίνηση, συνεχώς, μαζί και τους περαστικούς). Όσο για τις καταστάσεις ανάγκης, όταν δηλαδή μια καταστροφική συνθήκη αδρανοποιεί κάθε σύστημα επικοινωνίας, τότε υπάρχει διαθέσιμη μια φορητή, υπερισχυρή βάση επικοινωνιών, η οποία μπορεί να μεταφερθεί στο σημείο κινδύνου (π.χ. εγκλωβισμός σε ορυχείο ή σπήλαιο) και να αποκαταστήσει ένα μίνιμουμ επικοινωνιών «ακόμη και προτού φθάσει το πρώτο συνεργείο διάσωσης».

Όσο για το σύστημα ψηφιακής διαχείρισης, π.χ. ενός αεροδρομίου, ας καταθέσουμε μια εμπειρία από μια κανονική ημέρα κυκλοφορίας στο πολυσύχναστο αεροδρόμιο της Σεντσέν – δευτερότριτης πόλης της Κίνας, κόμβου τεχνολογίας και οικονομικής ακμής, με πλήθος πτήσεων εσωτερικού και εξωτερικού. Ενώ λοιπόν η κίνηση επιβατών που προσέρχονται είναι μεγάλη (και η πίεση στις εισόδους, με τις ισχυρές διαδικασίες ασφαλείας που ισχύουν στην Κίνα, είναι ανάλογη), μέσα στο ίδιο το αεροδρόμιο, στη διαχείριση των ταυτοτήτων/διαβατηρίων, και κυρίως στη μετάβαση στην επιβίβαση, σπανίως θα δεις το φαινόμενο της ουράς. Η ψηφιακή διαχείριση των ροών επιβατών, αλλά και των προσερχομένων/απερχομένων αεροπλάνων στην πράξη!

Στάση τρίτη: επίσκεψη στην αυτοκινητοβιομηχανία BYD, βασικό κατασκευαστή ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Η BYD στο πρώτο 8μηνο του 2024 παρήγαγε 2,2 εκατ. αυτοκίνητα. Η Tesla, στην ίδιο περίοδο, 1,1 εκατ. Τρίτη η BMW, με 345.000. Η Li και η Wuling (σωστά το μαντέψατε: κινεζικές) από 300.000. Η VW 275.000 Στις δέκα πρώτες, οι έξι είναι κινεζικές, οι τρεις γερμανικές, η μία αμερικανική. 

Η BYD (τα αρχικά είναι του Build Your Dream…) ξεκίνησε ως κατασκευάστρια εξελιγμένων μπαταριών, τις οποίες προμήθευε σε άλλες επιχειρήσεις. Έχοντας λοιπόν αποκτήσει τεχνολογική πρωτοπορία, όταν ξεκίνησε η στροφή προς τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα ακολούθησε με ολοκληρωμένη δική της παραγωγή. Η οποία μάλιστα «έχτισε» μια πλήρως αυτοματοποιημένη παραγωγική αλυσίδα, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση (ακόμη και στον έλεγχο ποιότητας, ο οποίος εξασφαλίζεται με λέιζερ, πλην του εντελώς τελευταίου σταδίου παραλαβής) καθώς και με ανάπτυξη του κυκλώματος της μπαταρίας στο σύνολο του σασί του αυτοκινήτου. 

Όμως εκείνο που αληθινά εντυπωσιάζει στην παρουσίαση της μονάδας παραγωγής της BYD είναι –κατά τη γνώμη μας– κάτι άλλο: ένας ολόκληρος τοίχος της εταιρικής παρουσίασης καλύπτεται από μια μακρά σειρά διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και υποδειγμάτων χρησιμότητας, που αποτελούν ενδεικτική επίδειξη της τεχνολογικής βάσης της BYD. ακριβώς απέναντι, όμως, βλέπεις δυο ντουζίνες πορτρέτα εργαζομένων/τεχνιτών της επιχείρησης, με κείμενο επεξήγησης να τα συνοδεύει. Αναδεικνύεται το πώς οι ίδιοι βρήκαν διαδικασίες ή/και εφαρμογές και βελτιώσεις, που πήγαν παραπέρα την παραγωγική διαδικασία. Ακριβώς αντικριστά, δηλαδή, η επιστημονική/τεχνολογική βάση και η τεχνική/εφαρμοσμένη πτυχή της παραγωγικής διαδικασίας!

Ο Ντενγκ σε μια γωνία, ο Μάο σχεδόν πουθενά

Θα σταματήσουμε εδώ την εξιστόρηση/ξενάγηση, που θα μπορούσε, και θα ’πρεπε, να συνεχίζεται επί ώρα. Όμως… μια τελευταία κατάθεση. Στη Σεντσέν, στο κέντρο της πόλης, βρίσκεται ένα μεγάλο, αρχιτεκτονικά προωθημένο μουσείο, θα λέγαμε της περιόδου των μεταρρυθμίσεων και του ανοίγματος της Κίνας (που ξεκίνησε τέλη της δεκαετίας του ’70 με πρωτοβουλία του Ντενγκ Σιάο-Πινγκ, το άγαλμα του οποίου βρίσκεται σε ένα λοφάκι μερικές εκατοντάδες μέτρα παραπέρα, ατενίζοντας τη θάλασσα). Στην είσοδο, επιγραφή στα κινεζικά (και στα αγγλικά, με μικρότερα γράμματα) εξηγεί: «Η Σεντσέν εργάζεται για να χτίσει μια περιοχή επίδειξης του σοσιαλισμού με κινεζικά χαρακτηριστικά και προσπαθεί να γίνει μια πόλη-υπόδειγμα για μια ισχυρή, σύγχρονη σοσιαλιστική χώρα».

Το ίδιο το μουσείο, τώρα, ξετυλίγει τη διαδρομή των μεταρρυθμίσεων και του ανοίγματος της Κίνας που ξεκίνησε τότε και που «έδωσε» την τωρινή απογείωση: διαδοχικές αίθουσες καταγράφουν τα πρώτα βήματα, τα αδράχτια κλωστικής, τα εργαστήρια κλωστοϋφαντουργίας, ύστερα την κατεργασία μετάλλων, τη σταδιακή επέκταση στα ηλεκτρονικά και τους υπολογιστές, το χτίσιμο της πόλης, το λιμάνι – να μη μακρηγορούμε: την απογείωση! Στην πρώτη αίθουσα… κυρίαρχη η φιγούρα του προέδρου Σι Τζινπίνγκ, με χαρούμενες δυναμικές παρουσίες γύρω του. μόνο στη δευτερότριτη, ο αρχιτέκτονας της αλλαγής (θα το λέγαμε εμείς ή του εκσυγχρονισμού και των μεταρρυθμίσεων κατ’ άλλη διατύπωση) Ντενγκ Σιάο-Πινγκ, και μάλιστα δίπλα του φιγουράρει ο πατέρας του ΣΙ, που ήταν κι εκείνος μεταρρυθμιστής. Στις αίθουσες που ακολουθούν, κάθε τόσο ο πρόεδρος Σι – πουθενά ο Ντενγκ!

Μια ακόμη παρατήρηση: στο πελώριο, εξωστρεφές/μελλοντοστραφές μουσείο των μεταρρυθμίσεων, πέραν της επιγραφής στην είσοδο, πουθενά/μα πουθενά δεν υπάρχει επεξηγηματική λεζάντα ή οτιδήποτε σε γλώσσα άλλη πλην των κινεζικών! Ούτε υπάρχει και ξενάγηση διαθέσιμη στα αγγλικά. Ρωτάς, λαμβάνεις την απάντηση: «Το μουσείο αυτό είναι για εμάς, τους Κινέζους» .

Και ο Μάο; Πορτρέτο του δεσπόζει στην Πλατεία Τιεν Αν Μεν/Πύλη της Αιώνιας Ειρήνης στην είσοδο της Απαγορευμένης Πόλης (της Δυναστείας των Μινγκ). Δεν είδαμε παρουσία του πουθενά αλλού.

[Και μια κατακλείδα, προσωπική – αλλ’ είπαμε, και ο Ηρόδοτος έβαζε προσωπικά στοιχεία στις αφηγήσεις του. Έχοντας ενημέρωση για την Κίνα από τα –ας πούμε– φιλελεύθερα δυτικά μας μίντια, Guardian και Monde και Spiegel και Libe και CNN και ΒΒC, άντε και Economist, η μικρή αυτή περιήγηση στην Κίνα τον Νοέμβριο του 2024 μού έδειξε ότι είμαι εν πολλοίς παραπληροφορημένος για το τι ισχύει εκεί. Όσο, φοβούμαι, και οι Κινέζοι αμφιτρύωνές μας παρακολουθώντας Xinhua και China Daily].