Μια «αναδυόμενη κρίση» αύξησης των θανάτων μεταξύ εφήβων και νέων ενηλίκων επιβεβαίωσε νέα έρευνα του Ινστιτούτου Μετρήσεων και Αξιολόγησης Υγείας (IHME) της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Lancet.

Ενώ σήμερα ο μέσος άνθρωπος ζει 20 χρόνια περισσότερο απ’ ό,τι ζούσε το 1950, και παρότι σε όλες της χώρες του πλανήτη καταγράφεται μείωση των ποσοστών θνησιμότητας, η «ανεστραμμένη εικόνα» στις μικρότερες ηλικίες προβληματίζει τους επιστήμονες.

Το 2023, το προσδόκιμο ζωής έφτασε τα 76,3 έτη για τις γυναίκες και τα 71,5 για τους άνδρες, επιστρέφοντας στα προ πανδημίας επίπεδα ύστερα από την πτώση που είχε καταγραφεί λόγω Covid-19. Η νόσος, που το 2021 ήταν η κύρια αιτία θανάτου, το 2023 βρέθηκε στην 20ή θέση, με τις καρδιοπάθειες και τα εγκεφαλικά να επιστρέφουν στην κορυφή.

Η έρευνα δείχνει μια παγκόσμια μετατόπιση από τις λοιμώδεις νόσους προς τα χρόνια μη μεταδοτικά νοσήματα, τα οποία πλέον αντιστοιχούν σε περίπου δύο τρίτα της συνολικής νοσηρότητας και θνησιμότητας. Παρότι οι θάνατοι από καρδιοπάθειες και εγκεφαλικά έχουν μειωθεί από το 1990, έχουν αυξηθεί εκείνοι που συνδέονται με διαβήτη, χρόνια νεφρική νόσο και Αλτσχάιμερ.

«Η ραγδαία γήρανση του πληθυσμού και οι μεταβαλλόμενοι παράγοντες κινδύνου μάς εισάγουν σε μια νέα εποχή παγκόσμιων προκλήσεων για την υγεία», δήλωσε ο διευθυντής του IHME, δρ Κρίστοφερ Μάρεϊ, μιλώντας στο αμερικανικό CNN, υπογραμμίζοντας ότι τα ευρήματα αποτελούν «σήμα αφύπνισης» για κυβερνήσεις και φορείς υγείας.

Σύμφωνα με το IHME, οι μισές παθήσεις παγκοσμίως είναι προλήψιμες, καθώς οφείλονται σε παράγοντες κινδύνου που μπορούν να ελεγχθούν. Η υπέρταση, το κάπνισμα, η υψηλή χοληστερίνη, ο διαβήτης και η παχυσαρκία είναι οι πιο επιβαρυντικοί. Από το 2010 έως το 2023, το φορτίο νόσου λόγω υψηλού Δείκτη Μάζας Σώματος αυξήθηκε κατά 11%, ενώ λόγω υψηλού σακχάρου κατά 6%. Σημαντική συμβολή έχουν και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η ρύπανση του αέρα και η έκθεση σε μόλυβδο, αλλά και θέματα νεογνικής υγείας, όπως χαμηλό βάρος γέννησης και πρόωρος τοκετός.

Ανησυχητική είναι και η έκρηξη ψυχικών διαταραχών, με το άγχος και την κατάθλιψη να επηρεάζουν ολοένα περισσότερους. Ενώ ο πληθυσμός αυξάνεται και γηράσκει, οι θάνατοι παιδιών και νέων ενηλίκων αυξήθηκαν σε ορισμένες περιοχές. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρήθηκε στις ηλικίες 20–39 ετών στη Βόρεια Αμερική, κυρίως λόγω αυτοκτονιών, υπερβολικής χρήσης ναρκωτικών και αλκοόλ. Αντίθετα, στους εφήβους και νέους της υποσαχάριας Αφρικής, τα αίτια σχετίζονται με λοιμώξεις και ατυχήματα. Οι ανισότητες παραμένουν άλλωστε αγεφύρωτες και το προσδόκιμο ζωής κυμαίνεται από 83 έτη στις ανεπτυγμένες χώρες έως 62 στην υποσαχάρια Αφρική.