Θα μπορούσε κάλλιστα να μοιάζει με σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας. Σε ένα όχι τόσο μακρινό, πλην όμως δυστοπικό, μέλλον, οι αυταρχικοί ηγέτες της γης μπορούν να επεκτείνουν τη διάρκεια της ζωής στο διπλάσιο του μέσου όρου, χρησιμοποιώντας εξατομικευμένα σκευάσματα μακροζωίας και προχωρώντας σε συνεχείς μεταμοσχεύσεις οργάνων, για να αντικαταστήσουν όσα από τα δικά τους τους αφήνουν στην πορεία. Τα όργανα δεν προέρχονται πλέον από συμβατούς δότες, αλλά δημιουργούνται εκ του μηδενός, με τη βοήθεια της βιοτεχνολογίας, και με αυτόν αποκλειστικά τον σκοπό. Την ίδια στιγμή, μην έχοντας πρόσβαση σε αντίστοιχα εξελιγμένα και πανάκριβα μέσα, το πλήθος των υποτελών τους παραμένει εγκλωβισμένο στη θνητότητα, η οποία τους χτυπά την πόρτα όλο και νωρίτερα.

Κι όμως, αυτήν ακριβώς τη συζήτηση είχαν προσφάτως ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Κινέζος ομόλογός του Σι Ζινπίνγκ, αποσιωπώντας βεβαίως τα δύσκολα σημεία της. Ενώ κατευθύνονταν προς τη μεγάλη εξέδρα για να παρακολουθήσουν τη στρατιωτική παρέλαση στο Πεκίνο για την 80ή επέτειο από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ένα ανοιχτό μικρόφωνο κατέγραψε αυτό που από μακριά έμοιαζε με ένα αφελές και αθώο χαζολόγημα. «Η βιοτεχνολογία αναπτύσσεται συνεχώς», ακούγεται να λέει στα κινέζικα ο μεταφραστής του Πούτιν. Και λίγο αργότερα, προσθέτει: «Τα ανθρώπινα όργανα μπορούν να μεταμοσχεύονται συνεχώς. Όσο περισσότερο ζεις, τόσο πιο νέος γίνεσαι – και μπορείς ακόμη και να πετύχεις την αθανασία». Ο Σι έσπευσε να υπερθεματίσει στα κινεζικά: «Κάποιοι προβλέπουν ότι μέσα σε αυτόν τον αιώνα οι άνθρωποι ίσως ζήσουν έως και 150 χρόνια». Λίγο παραπέρα, ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν έδειχνε να συναινεί, καθώς ένα ελαφρύ μειδίαμα σχηματιζόταν στο πρόσωπό του.

Η σαγήνη μπροστά στην ιδέα της μακροζωίας δεν είναι βεβαίως κάτι νέο γι’ αυτού του είδους τους ηγέτες. Ο Πούτιν, για παράδειγμα, εδώ και χρόνια φέρεται να έχει εμμονή με την υγεία του. Παρακολουθείται σταθερά από μια ομάδα γιατρών, ενώ μια σειρά από ανθρώπους του στενού του περιβάλλοντος, όπως ο γιατρός Μιχαήλ Κοβαλτσούκ ή η μεγαλύτερη κόρη του, η ενδοκρινολόγος Μαρία Βορόντσοβα, λαμβάνουν κρατικές επιχορηγήσεις εκατομμυρίων για έρευνες πάνω στην κυτταρική αναζωογόνηση, την ανάπτυξη τεχνολογικών «εκτύπωσης» οργάνων από καλλιέργειες κυττάρων και, γενικότερα, την παράταση της ανθρώπινης ζωής, η οποία δεν είναι βεβαίως άσχετη ούτε με την επιθυμία τους να κυβερνήσουν για πολλά ακόμη χρόνια τις χώρες τους − μια ματιά στις συνεχείς αλλαγές στις προβλέψεις των συνταγματικών τους χαρτών αναφορικά με την ανώτατη δυνατή χρονική διάρκεια κατάληψης των ύπατων αξιωμάτων αρκεί για να διαλύσει κάθε σχετική αμφιβολία. 

Το κρίσιμο, ωστόσο, βρίσκεται κατά τη γνώμη μου αλλού. Η εμμονή με τη μακροζωία μας επιτρέπει να συνδέσουμε την «παρέα του Πεκίνου» με μια άλλη ομάδα ανθρώπων, εξίσου αντιδραστικών και επιδραστικών, τους λεγόμενους τεχνο-οπτιμιστές δισεκατομμυριούχους. Και εκείνοι επιστρατεύουν την εξουσία και τους πόρους τους για να αντιστρέψουν τη διαδικασία της γήρανσης, επενδύοντας εκατομμύρια σε εταιρείες που αναζητούν το «ελιξίριο της ζωής». Τα ονόματα είναι λίγο πολύ γνωστά: Τζεφ Μπέζος, Πίτερ Τιλ, Σαμ Άλτμαν, Σεργκέι Μπριν, Σον Πάρκερ και πάει λέγοντας. Μικρή δε, αλλά αποκαλυπτική λεπτομέρεια: χτίζουν μάλιστα υπερσύγχρονα καταφύγια καλού κακού, για την περίπτωση που ο κόσμος καταστραφεί, πριν προλάβουν να τα καταφέρουν. 

Για να το πούμε κάπως αφοριστικά: Η επιθυμία της αθανασίας αποτελεί το αρχιμήδειο σημείο όπου τέμνονται αυτοί οι δύο νέοι ανθρωπότυποι της μεταδημοκρατικής συνθήκης στην οποία ζούμε, ο αυταρχικός ηγέτης και ο τεχνο-οπτιμιστής επιχειρηματίας, οι οποίοι επιδιώκουν να αντικαταστήσουν τον λαό ως κεντρικό υποκείμενο της ιστορίας, όπως καθιερώθηκε μετά τις μεγάλες δημοκρατικές επαναστάσεις των προηγούμενων αιώνων. Σαν άλλοι μεσαιωνικοί βασιλείς, αμφότεροι αισθάνονται ότι είναι οι εκλεκτοί που αντιπροσωπεύουν και ταυτοχρόνως ενσαρκώνουν κάτι πολύ μεγαλύτερο από τους ίδιους. Όχι πια ίσως τον Θεό, αλλά τη δύναμη της ιστορίας, της εξέλιξης και των ανθρώπινων δυνατοτήτων, μια μοναδική αποστολή να αλλάξουν τις χώρες τους και τον κόσμο όλο. Η επιδίωξη της αθανασίας συνδέεται ακριβώς με αυτήν τη ριζική ανισότητα ανάμεσα στους περιούσιους και τους αναλώσιμους, στους θεμελιωτές και τους ακόλουθους, σε αυτούς που τροχοδρομούν ένα ανώτερο κάλεσμα, και γι’ αυτό πρέπει να επιβιώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο για να το επιτύχουν, και σε εκείνους που μπορούν άφοβα να θυσιαστούν στον βωμό της υλοποίησής του· μια ανισότητα που εμποτίζει ολότελα την αυτο-εικόνα και την κοσμοθεωρία τους.

Ακόμα όμως και στη μεσαιωνική πολιτική θεολογία, η ιδιότητα της αθανασίας ανήκε στον χώρο της μεταφοράς και του συμβόλου, και όχι της κυριολεξίας· στον χώρο του συλλογικού, δηλαδή του κράτους ή της κυριαρχίας, και όχι στον χώρο του ατόμου ή της μονάδας. Όπως αναφέρει ο Ερνστ Καντόροβιτς στο κλασικό πλέον βιβλίο του με τίτλο Τα δύο σώματα του βασιλιά. Μια σπουδή στη μεσαιωνική πολιτική θεολογία, ο μεσαιωνικός βασιλιάς είχε δύο σώματα, κατ’ εικόνα της διττής φύσης του Χριστού: το φυσικό του σώμα, το οποίο υπάκουε στους κανόνες της φθοράς και του χρόνου, και το μυστικό ή πολιτικό σώμα, το οποίο παρέμενε άφθαρτο, αιώνιο και αναλλοίωτο, συμβολίζοντας την ενότητα και τη συνέχεια του κράτους. Η περίφημη φράση «Le Roi est mort, vive le Roi!» («Ο βασιλιάς είναι νεκρός, ζήτω ο βασιλιάς») εξέφραζε ακριβώς την αδιάκοπη συνέχεια του βασιλείου και την παντοδυναμία της κυριαρχίας, παρά τον φυσικό θάνατο του ενσαρκωτή της· μέσα από σύμβολα όπως ο θρόνος και το σκήπτρο, τα οποία μεταφέρονταν στον διάδοχό του. 

Η απόπειρα αναίρεσης της απόστασης των δύο αυτών σωμάτων −του πραγματικού/φθαρτού και του συμβολικού/άφθαρτου σώματος, της κυριολεξίας και της μεταφοράς− σε ένα αθάνατο φυσικό σώμα, που με τη βοήθεια της τεχνολογίας θα ενσαρκώνει όσο το δυνατόν περισσότερο την ανώτερη δύναμη της ιστορίας, είναι ίσως πιο βαθιά και ανησυχητική εξέλιξη των καιρών μας. Μοιάζει, θα έλεγε κανείς, με την εικόνα ενός μεσαιωνικού βασιλιά ο οποίος κάνει ενέσεις με στεροειδή και καταπίνει χάπια μακροζωίας: «Le Roi sous stéroïdes, vive le Roi!».