Όταν έκλεισαν οι κάλπες στις κυριακάτικες εκλογές στη Σαξονία και τη Θουριγγία, δύο κρατίδια της ανατολικής Γερμανίας, ένα πράγμα ήταν ήδη σαφές: η ακροδεξιά είχε νικήσει. Στη Θουριγγία η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) -ένα κόμμα του οποίου τα παραρτήματα και στα δύο κρατίδια έχουν χαρακτηριστεί επίσημα ως εξτρεμιστικά- είχε σκαρφαλώσει στις δημοσκοπήσεις για πρώτη φορά από την ίδρυσή του πριν από λίγο περισσότερο από μια δεκαετία. Στη Σαξονία ήταν δεύτερη, πίσω μόνο από την κεντροδεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) -και αυτό επειδή πολλοί ψηφοφόροι ψήφισαν τους συντηρητικούς για να κρατήσουν το AfD μακριά από την πρώτη θέση. Η συμμετοχή και στα δύο κρατίδια ήταν υψηλή. Ο Ολαφ Σολτς, καγκελάριος της Γερμανίας, χαρακτήρισε το αποτέλεσμα «πικρό» και κάλεσε τα άλλα κόμματα να κρατήσουν το AfD μακριά από την εξουσία.

Ο επικρατέστερος υποψήφιος του AfD στη Θουριγγία, ο Björn Höcke, του οποίου τα προκλητικά φλερτ με τη ναζιστική ρητορική του οδήγησαν σε ποινικές καταδίκες, δεν πρόκειται να αναλάβει την ηγεσία του κρατιδίου. Κανένα άλλο κόμμα δεν πρόκειται να συνεργαστεί με το AfD, στα ανατολικά ή οπουδήποτε αλλού (αν και μπορεί να κερδίσει αρκετές έδρες και στα δύο κρατίδια ώστε να απολαύσει τη «μειοψηφία αποκλεισμού», που θα του επιτρέπει να παρεμποδίζει, μεταξύ άλλων, τον διορισμό δικαστών). Το μεγάλο ποσοστό των εδρών που καταλαμβάνει τώρα το AfD θα αναγκάσει τα άλλα κόμματα σε ιδεολογικά «αλλοιωμένους» συνασπισμούς, προβλέπει στην ανάλυσή του ο Economist.

Με αυτές τις ισορροπίες, ο ρόλος ενός δεύτερου λαϊκιστικού κόμματος θα μπορούσε να αποδειχθεί κρίσιμος. Η Συμμαχία BSW «Για την Λογική και την Δικαιοσύνη», ένα αριστερό και συνάμα συντηρητικό μόρφωμα που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο από την Sara Wagenknecht, μια πρώην κομμουνίστρια της Ανατολικής Γερμανίας αφού αποσχίστηκε από το κόμμα «Η Αριστερά», εξασφάλισε διψήφιο ποσοστό και την τρίτη θέση και στα δύο κρατίδια. Ο σκεπτικισμός του BSW για τη μετανάστευση και τη στήριξη της Γερμανίας στην Ουκρανία είναι μερικές φορές δύσκολο να διακριθεί από την αντίστοιχη στάση του AfD. Βρίσκεται δε σε ισχυρή θέση για να συμμετάσχει στην κυβέρνηση μαζί με το CDU τόσο στη Σαξονία όσο και στη Θουριγγία.

Αυτή η προοπτική σίγουρα προκαλεί αναταραχή στις ηγετικές φιγούρες του CDU στο Βερολίνο αλλά και σε όλη τη Δυτική Γερμανία. Ακόμη χειρότερα, για να συγκεντρώσουν τα απαραίτητα ποσοστά, το CDU και το BSW μπορεί να χρειαστούν και τη βοήθεια ενός τρίτου κόμματος: των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), που ηγούνται της εθνικής κυβέρνησης της Γερμανίας, στην οποία το CDU βρίσκεται στην αντιπολίτευση. Τα αποτελέσματα του SPD και στα δύο κρατίδια ήταν αποκαρδιωτικά -όπως και των εταίρων του στον εθνικό συνασπισμό, των Πρασίνων και των φιλελεύθερων Ελεύθερων Δημοκρατών- αν και ελαφρώς καλύτερα από το αναμενόμενο. Ο κ. Σολτς, είναι «ανεπιθύμητος» σε όλα τα κρατίδια που είχαν εκλογές: μόνο το 17% των ψηφοφόρων στη Σαξονία και τη Θουριγγία λένε ότι κάνει καλή δουλειά. Ωστόσο, είναι τέτοιες οι απαιτήσεις του ολοένα και πιο κατακερματισμένου κομματικού συστήματος της Γερμανίας που το SPD μπορεί να παραμείνει απαραίτητο για τον σχηματισμό σταθερών κυβερνήσεων.

Ο συμβολικός χαρακτήρας των αποτελεσμάτων θα έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο από την ουσία τους. Είναι αλήθεια ότι πάνω από το 40% των ψηφοφόρων και στις δύο πολιτείες επέλεξαν λαϊκιστικά κόμματα που μερικές φορές ακούγονται σαν φερέφωνα του Κρεμλίνου. Αλλά τα γερμανικά κρατίδια έχουν μικρή δύναμη να διαμορφώνουν την εξωτερική πολιτική της χώρας. Ούτε τα εκλογικά αποτελέσματα σε δύο μικρά κρατίδια, των οποίων ο συνολικός πληθυσμός των 6,2 εκατομμυρίων αντιπροσωπεύει περίπου το 7% του γερμανικού συνόλου, μπορούν να θεωρηθούν ως κάποιου είδους «εθνικό καμπανάκι».

Ωστόσο, ο Michael Kretschmer, ο ηγέτης του CDU στη Σαξονία, δεν είχε άδικο σχολιάζοντας πριν από την ψηφοφορία ότι το κρατίδιό του βρισκόταν αντιμέτωπο με μια “Schicksalwahl”, ή αλλιώς «μοιραία εκλογική διαδικασία». Το AfD έχει μεταμορφωθεί από μια ομάδα διαμαρτυρόμενων ευρωσκεπτικιστών σε ένα κόμμα του οποίου τα πιο ριζοσπαστικά μέλη, όπως ο Höcke, λειτουργούν μερικές φορές στο περιθώριο της δημοκρατίας- ορισμένοι στη Γερμανία θεωρούν ότι το κόμμα θα έπρεπε να απαγορευτεί. Η εκμετάλλευση των παραπόνων του για τον πληθωρισμό, τη μετανάστευση και την Ουκρανία έχει βρει σημαντική υποστήριξη όχι μόνο στην ανατολική Γερμανία αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα: το AfD καταλαμβάνει εδώ και καιρό τη δεύτερη θέση στις εθνικές δημοσκοπήσεις, πίσω από το CDU και το βαυαρικό αδελφό κόμμα του, αλλά μπροστά και από τα τρία κόμματα του εθνικού συνασπισμού της Γερμανίας.

Τα φτωχά αποτελέσματα για τα κόμματα αυτά θα ενισχύσουν τις εντάσεις στον εθνικό συνασπισμό. Το SPD θα ελπίζει σε καλύτερες επιδόσεις στο Βρανδεμβούργο, ένα άλλο ανατολικό κρατίδιο, το οποίο κατεβαίνει στις κάλπες στις 22 Σεπτεμβρίου. Αλλά ενώ η χώρα αφομοιώνει, προς το παρόν, τις συνέπειες των εκλογών στα κρατίδια, οι πολιτικοί στη Σαξονία και τη Θουριγγία θα αρχίσουν τώρα το επίπονο έργο της διαπραγμάτευσης συνασπισμών -κάτι που διαρκεί αρκετές εβδομάδες ακόμη και στις καλύτερες εποχές.

Ο αντιδημοφιλής συνασπισμός του Kretschmer με το SPD και τους Πράσινους δεν διαθέτει πλέον πλειοψηφία. Σίγουρα θα πρέπει να συνεργαστεί με το BSW και το SPD. Το αποτέλεσμα στη Θουριγγία οδηγεί «με ακρίβεια προς το χάος». Ο Mario Voigt, ο βασικός υποψήφιος του CDU, θα ξεκινήσει συνομιλίες με το SPD και πιθανότατα με το BSW. Αλλά αυτά τα τρία κόμματα θα στερηθούν μία έδρα για την πλειοψηφία. Ο κ. Voigt μπορεί επίσης να χρειαστεί να εξασφαλίσει την υποστήριξη του Bodo Ramelow, του απερχόμενου πρωθυπουργού. To CDU μπλοκάρει σε εθνικό επίπεδο τη συνεργασία με το κόμμα της Αριστεράς του κ. Ramelow. Αλλά όπως επισημαίνει ο κ. Ramelow, ένας μετριοπαθής στο ύφος πολιτικός, είναι δύσκολο να κατανοήσει γιατί αυτός θα πρέπει να θεωρείται εκτός ορίων, ενώ το κόμμα της κ. Wagenknecht όχι.

Η κ. Wagenknecht, πάντως, έχει καταστήσει σαφές ότι δεν σκοπεύει να τηρήσει υποχωρητική στάση στις συνομιλίες για συνασπισμό. Πριν από τις εκλογές δήλωσε ότι το BSW θα συμμετάσχει σε κυβέρνηση μόνο με κόμματα που δεσμεύονται να απορρίψουν το πρόσφατα συμφωνηθέν σχέδιο του Σολτς να τοποθετήσει αμερικανικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς στη Γερμανία από το 2026. Αυτό μπορεί να φαίνεται σαν μια υβριστική απαίτηση από μια κυβέρνηση που θα έπρεπε να ασχολείται με τη στέγαση, την εκπαίδευση και την αστυνόμευση. Αλλά είναι μια αντανάκλαση του αχαρτογράφητου εδάφους στο οποίο φαίνεται να κατευθύνεται η γερμανική πολιτική.

©The Economist. Μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε από την Economia Media Α.Ε., έπειτα από ειδική άδεια. Το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο βρίσκεται στο www.economist.com