Μία ριζική στροφή στην αμυντική στρατηγική της πραγματοποιεί η Γερμανία, καθώς επιχειρεί να αναστρέψει την πολιτική των τελευταίων 20 ετών, στη διάρκεια των οποίων έκλεινε τα αντιαεροπορικά της καταφύγια. Στη σκιά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και της αυξανόμενης γεωπολιτικής έντασης οι αρχές του Βερολίνου επιταχύνουν τώρα τις προετοιμασίες για την περίπτωση ενός πολέμου με τη Ρωσία.

Σήμερα, από τα περίπου 2.000 καταφύγια της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, μόλις 580 παραμένουν «θεωρητικά» λειτουργικά, με δυνατότητα φιλοξενίας μόλις 480.000 ανθρώπων – δηλαδή μόλις το 0,5% του πληθυσμού. Όπως αναγνώρισε κυβερνητικός εκπρόσωπος, τα περισσότερα από αυτά, συμπεριλαμβανομένων και των τεσσάρων στο Βερολίνο, δεν συντηρούνται πλέον και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν.

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, το Βερολίνο είχε αποφανθεί ότι δεν συνέτρεχε σοβαρή απειλή στρατιωτικής επίθεσης, αλλά πλέον οι αρχές εκπονούν ένα σχέδιο επείγουσας αναδιοργάνωσης της πολιτικής άμυνας και, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, γίνονται καταγραφές δημόσιων χώρων που θα μπορούσαν να μετατραπούν γρήγορα και φθηνά σε καταφύγια, ενώ σχεδιάζεται ένα πιλοτικό πρόγραμμα που θα καλύψει ένα εκατομμύριο πολίτες έως τα τέλη του 2026.

Η στροφή αυτή εντάσσεται στη συνολική στρατηγική της Γερμανίας να καταστεί «ετοιμοπόλεμο κράτος» μέχρι το 2029, με διπλασιασμό των στρατιωτικών δαπανών και ενίσχυση των μηχανισμών άμυνας. Όπως εξηγεί ο Τιμ Στούχτεϊ του Ινστιτούτου Κοινωνίας και Ασφάλειας, η θωράκιση δεν αφορά μόνο τον στρατό, αλλά και την κοινωνία: «Δεν φτάνει να έχει έτοιμα άρματα μάχης, πρέπει να έχει και προμήθειες στο υπόγειο».

Ένα απόρρητο «Επιχειρησιακό Σχέδιο για τη Γερμανία» του 2024 που επικαλείται η αμερικανική εφημερίδα, προβλέπει όχι μόνο στρατιωτική κινητοποίηση, αλλά και τη φιλοξενία στρατευμάτων του ΝΑΤΟ, με μελέτες για τις αντοχές γεφυρών και δρόμων σε περίπτωση μετακινήσεων μεγάλων μονάδων και βαρέων οχημάτων με στρατιωτικό εξοπλισμό. Κρίσιμο μέρος του σχεδίου είναι και η προστασία κρίσιμων υποδομών και πολιτών, ενώ ομοσπονδιακοί και τοπικοί φορείς καταρτίζουν λίστες υπόγειων χώρων – από γκαράζ και σταθμούς μετρό έως αποθήκες και κοινόχρηστα υπόγεια.

Τα παλιά «Hochbunker» του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τσιμεντένια θηρία που μετατράπηκαν με τα χρόνια σε γκαλερί ή κατοικίες, δύσκολα θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν λόγω κόστους. Η νέα προσέγγιση δίνει έμφαση στη διασπορά: πολλοί μικροί, εύκολα προσβάσιμοι χώροι με βασική θωράκιση, για άμεση χρήση σε περίπτωση συναγερμού.

Παράλληλα, αναπτύσσεται εφαρμογή για τα κινητά τηλέφωνα που θα δείχνει στους πολίτες το πλησιέστερο καταφύγιο και θα παρέχει οδηγίες μετατροπής ιδιωτικών υπογείων σε καταφύγια. Κατασκευαστικές εταιρείες όπως η DSZ ήδη βλέπουν αύξηση ζήτησης για ιδιωτικά καταφύγια, από panic rooms έως πλήρως εξοπλισμένα υπόγεια καταφύγια με ανεξάρτητη υποδομή.

Για τον Στούχτεϊ, η αξία των καταφυγίων δεν είναι μόνο επιχειρησιακή αλλά και συμβολική: «Όταν δείχνεις ότι είσαι έτοιμος να υπερασπιστείς τον εαυτό σου, ενισχύεις την αποτρεπτική σου ισχύ. Στέλνεις στη Μόσχα το μήνυμα: μην τολμήσετε καν να το σκεφτείτε».