Στο «μακρινό» 2000, μια δικαστική απόφαση σε μια υπόθεση αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας των ΗΠΑ κατά της Microsoft, είχε διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό τους κανόνες ανταγωνισμού για τον ψηφιακό γίγαντα της εποχής του. Ένας ομοσπονδιακός δικαστής είχε αποφανθεί τότε ότι η Microsoft έκανε κατάχρηση της «μονοπωλιακής δύναμης» του λειτουργικού της συστήματος Windows και διέταξε τη διάσπαση της εταιρείας. Και η διαταγή διάσπασης ανατράπηκε μεν, κατόπιν έφεσης, αλλά ορισμένες βασικές νομικές διαπιστώσεις επικυρώθηκαν, με αποτέλεσμα να απαγορευτεί στη Microsoft να επιβάλλει περιοριστικά συμβόλαια στους συνεργάτες της. Ο κολοσσός υποχρεώθηκε να διαθέσει μέρος της τεχνολογίας της σε τρίτους, ώστε η εταιρεία να μην ελέγχει το διαδίκτυο.

Πάνω από δύο δεκαετίες αργότερα, μια αντίστοιχη απόφαση για την Google, προοιωνίζει μια εξίσου μεγάλη και σημαντική αλλαγή στους κανόνες: τη Δευτέρα, το περιφερειακό δικαστήριο των ΗΠΑ στην Κολούμπια, βρήκε ένοχη την Google για παραβίαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων που κατέπνιξε τους ανταγωνιστές στην αναζήτηση στο διαδίκτυο.

Σύμφωνα με τον δικαστή Αμίτ Μέτα, η Google παραβίασε το άρθρο 2 του νόμου Sherman περί αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας των ΗΠΑ, καθώς λειτουργούσε μονοπωλιακά στις υπηρεσίες αναζήτησης και διαφήμισης. «Η Google είναι μονοπώλιο και ενήργησε με τρόπο που της επέτρεψε να διατηρήσει το μονοπώλιό της», σημείωνε το δικαστήριο στην απόφασή του, που θα επηρεάσει την πιο προσοδοφόρα πτυχή της εταιρείας, που όλα αυτά τα χρόνια έχει δαπανήσει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε αποκλειστικές συμβάσεις για να εξασφαλίσει δεσπόζουσα θέση ως προεπιλεγμένος πάροχος αναζήτησης παγκοσμίως σε smartphones και προγράμματα περιήγησης. Τέτοιες συμβάσεις της είχαν επιτρέψει να αποκλείει επίδοξους ανταγωνιστές όπως το Bing της Microsoft ή το DuckDuckGo, σύμφωνα με την αγωγή που είχε καταθέσει η αμερικανική κυβέρνηση επί προεδρίας Τραμπ.

Σύμφωνα με τον δικαστή Μέτα, αυτή η παγιωμένη στρατηγική που «πρέπει να σταματήσει» αφού οι αποκλειστικές συμφωνίες της Google με την Apple και άλλες μεγάλες εταιρείες του οικοσυστήματος κινητής τηλεφωνίας, έπληξαν βάναυσα τον ανταγωνισμό. Εξίσου προβληματικό βρήκε και το γεγονός πως η Google επιβάλλει υψηλές χρεώσεις για τη διαφήμιση στην αναζήτηση, πρακτική που επίσης αντικατοπτρίζει τη μονοπωλιακή της δύναμη σύμφωνα το δικαστήριο.

Πρόκειται για τη δεύτερη δικαστική ήττα για τη Google, μετά από εκείνη στο ομοσπονδιακό δικαστήριο της Καλιφόρνια, που είχε αποφανθεί τον Δεκέμβριο ότι η Google συντηρεί ένα παράνομο μονοπώλιο με τον τρόπο που διαχειρίζεται το ηλεκτρονικό κατάστημα εφαρμογών της. Ο υπουργός Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, Μέρικ Γκάρλαντ, χαιρέτισε την απόφαση του δικαστηρίου, κάνοντας λόγο για «ιστορική νίκη για τον αμερικανικό λαό». «Καμία εταιρεία δεν είναι υπεράνω του νόμου, πρόσθεσε για την υπόθεση, που σίγουρα θα έχει συνέχεια αφού η Google που ανακοίνωσε ότι θα ασκήσει έφεση. Παρά τους ελιγμούς της εταιρείας όμως, τα διορθωτικά μέτρα που θα απαιτήσει το δικαστήριο είναι πιθανό δρομολογήσουν «τεκτονικές» εξελίξεις στο έδαφος των ΗΠΑ, που συχνά λειτουργεί ως προπαρασκευαστικό «εργαστήριο πειραματισμών» για τον υπόλοιπο πλανήτη, επιτρέποντας σε περισσότερες εταιρείες με δυνατές μηχανές αναζήτησης να γίνουν κάποια στιγμή… ρήμα, συνώνυμο του «γκουγκλάρω».

Στην απόφασή του, ο δικαστής Μέχτα επισήμανε ότι η Google αυξάνει σταθερά τα έσοδά της, ανεβάζοντας κατ’ επανάληψη τις τιμές της διαφήμισης αναζήτησης, παρότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να συνηγορούν ότι ο ανταγωνισμός της αγοράς μπορεί να αντέξει ή να ανακόψει την πορεία της. «Μοναδικός εμφανής περιορισμός στην τιμολογιακή πολιτική της Google είναι οι πιθανές αντιδράσεις των διαφημιζόμενων και η τυχόν κακή δημοσιότητα. Η Google, ωστόσο, κατάφερε να αποφύγει αυτά τα εμπόδια αυξάνοντας σταδιακά τις τιμές της, πολλοί διαφημιστές ούτε καν συνειδητοποιούν ότι η Google έχει αλλάξει τις τιμές», παρατήρησε.

Η πραγματική μάχη έχει πολλαπλάσιες διαστάσεις: οι ρυθμιστικές αρχές κατηγορούν γενικότερα την Big Tech ότι έχει αποκτήσει ασύμφορα μεγάλη ισχύ, σε βαθμό που πλέον δεν εξυπηρετείται το δημόσιο συμφέρον. Αντίστοιχες μηνύσεις έχουν υποβληθεί και κατά των Amazon, Meta και Apple.

Η απόφαση του Μέχτα είναι «ένας προγνωστικός δείκτης για το τι μπορεί να κάνουν άλλα δικαστήρια», δήλωσε στους New York Times η καθηγήτρια νομικής στο Πανεπιστήμιο Vanderbilt, Ρεμπέκα Αλενσγουόρθ, ειδική στην αντιμονοπωλιακή νομοθεσία. «Και άλλοι δικαστές θα διαβάσουν αυτή τη γνώμη και θα επηρεαστούν από αυτήν», παρατηρεί.

Προς επίρρωση της εκτίμησης της Αλενσγουόρθ, η επιρροή από τη δικαστική ήττα της Microsoft από το 2000, είναι εμφανής στην καταδίκη της Google. Η απόφαση 277 σελίδων για την Google περιείχε αναφορές στην Microsoft σε 104 από αυτές τις σελίδες, τόσο ως επίδοξος αντίπαλος της Google όσο και ως νομικό προηγούμενο. Η απόφαση για την Google θα είναι, πιθανότατα, εξίσου επιδραστική.