Η ΡΩΣΙΑ ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΤΗΝ ΚΟΥΡΣΑ ΤΗΣ ΑΡΚΤΙΚΗΣ
- 05.02.25 11:14

Το γεωπολιτικό θερμόμετρο στην Αρκτική ανεβαίνει αξιοπρόσεχτα τους τελευταίους μήνες: το ΝΑΤΟ έκανε πέρυσι στρατιωτικές ασκήσεις με εικονικές αμφίβιες επιθέσεις στον βορρά και ρωσικά πυρηνικά υποβρύχια έκαναν δοκιμές εκτόξευσης κατευθυνόμενων πυραύλων σε προβληματική ακτίνα από τρία κράτη μέλη του ΝΑΤΟ – τη Νορβηγία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία. Τον περασμένο Αύγουστο, κινεζικά και ρωσικά βομβαρδιστικά έκαναν κοινές πτήσεις βορείως της Αλάσκας και, αφότου οι ΗΠΑ έθιξαν το ζήτημα στη Γερουσία, οι δύο χώρες ξεκίνησαν περιπολίες με πλοία στα παγωμένα νερά του αρκτικού κύκλου.
Το ανανεωμένο ενδιαφέρον οφείλεται, εν μέρει, στις εμπορικές ευκαιρίες που «προσφέρει» η καταστροφική κλιματική αλλαγή στην περιοχή: η Αρκτική καταγράφει την πιο γρήγορη άνοδο θερμοκρασία από οποιοδήποτε άλλο σημείο του πλανήτη, και η τήξη του πάγου (σ.σ. ο βόρειος πόλος είναι ένα τεράστιο παγάκι χωρίς καθόλου ξηρά) ανοίγει κυριολεκτικά νέους και πιο σύντομους θαλάσσιους «δρόμους» για τη ναυσιπλοΐα.
Μέσω της Βόρειας Θαλάσσιας Οδού της Ρωσίας, που συνδέει τη Σαγκάη με το Ρότερνταμ, τα πλοία θα μπορούν να καταφτάνουν δύο εβδομάδες νωρίτερα, από ότι όταν διαλέγουν το πέρασμα μέσω της Διώρυγας του Σουέζ.
Το 2014, μόλις 631 πλοία χρησιμοποίησαν την πλωτή οδό αλλά το 2024, 1.300 καπετάνιοι βρήκαν το «θάρρος» και τόλμησαν το πέρασμα, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Wall Street Journal. Πριν δέκα χρόνια κανένα από τα πλοία που το έπραξαν δεν ήταν εμπορικό, πέρυσι τα κατάφεραν 18. Η εικόνα αλλάζει, παρά τους κινδύνους που παραμένουν για την ώρα σημαντικοί, και η Ρωσία φαίνεται πως κινείται πιο αποφασιστικά από τη Δύση.
Παρουσία και συμμαχίες
Το Κρεμλίνο άνοιξε εκ νέου τις ρωσικές στρατιωτικές βάσεις που είχαν κατασκευαστεί επί ΕΣΣΔ στην Αρκτική, αξιοποιώντας τις κρατικές εταιρείες και τους πόρους της. Αντίθετα, ΗΠΑ και Καναδάς έχουν περιορισμένες υποδομές και το NORAD, η κοινή αμερικανοκαναδική διοίκηση που είχε ιδρυθεί το 1958 ως αμυντικό ανάχωμα σε πιθανή επίθεση, με δορυφόρους, ραντάρ και αεροπορικές βάσεις, έχει καταστεί παρωχημένο.
Η αυξανόμενη διεθνής απομόνωση της Ρωσίας μετά την επίθεση στην Ουκρανία το 2022 συνέβαλε στην ενίσχυση των δεσμών της με την Κίνα και η Μόσχα έχει επιτρέψει στο Πεκίνο μεγαλύτερη πρόσβαση στην Αρκτική της επικράτεια, με αντάλλαγμα τη στήριξη της ρωσικής οικονομίας και παροχή εξοπλισμού.
Το 2023 καταγράφηκε ρεκόρ στον όγκο των φορτίων που ταξίδεψαν μέσω της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής, από τη βορειοδυτική Ρωσία έως τον Βερίγγειο Πορθμό, σύμφωνα με τη Rosatom, τη ρωσική υπηρεσία που διαχειρίζεται τη θαλάσσια οδό.
Το λιώσιμο των πάγων διευκολύνει επίσης την πρόσβαση σε κρίσιμα ορυκτά, με τη Ρωσία να παραμένει πρωτοπόρα στην εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της Αρκτικής, με την περιοχή να συμβάλλει περίπου κατά 10% στο ΑΕΠ της Ρωσία (πετρέλαιο, φυσικό αέριο και αλιεία).
Μάλιστα το ρωσικό προβάδισμα δεν περιορίζεται στην επιφάνεια καθώς η Μόσχα διεκδικεί αχαρτογράφητους ακόμη φυσικούς πόρους στον βυθό της Αρκτικής. Για τον λόγο αυτό ο ρωσικός στρατός έχει συγκεντρώσει γεωγραφικά δεδομένα για να υποστηρίξει τον ισχυρισμό πως η υποθαλάσσια οροσειρά Λομονόσοφ – την οποία επίσης διεκδικούν η Δανία και ο Καναδάς για τα πιθανά κοιτάσματα της – αποτελεί μέρος της ρωσικής επικράτειας.