Όσο προχωρούν οι βδομάδες ενόψει των αμερικανικών προεδρικών εκλογών – θυμίζουμε: είναι για την πρώτη Τρίτη, στις 5 του μηνός Νοεμβρίου, οπότε λιγότερες από 80 μέρες μας χωρίζουν από την επιδραστικότερη ημέρα στο παγκόσμιο εκλογικό ημερολόγιο – τόσο η προσοχή απομακρύνεται από τα τραντάγματα και τον εντυπωσιασμό που κυριάρχησαν εδώ και δυο μήνες.

Με την απόσυρση Τζο Μπάϊντεν, την γρήγορη άνοδο της Κάμαλα Χάρρις, τη «μάχη των υποψηφίων Αντιπροέδρων» Τιμ Γουόλς/Τζ.Ντ. Βανς, τη συζήτηση –  σόου Ντόναλντ Τραμπ – Ίλον Μασκ. Και στρέφεται η αντιπαράθεση, «κατ’ ανάγκην» τείνει να πει κανείς, σε κάτι από ουσία.

Όμως… η Αμερική δεν παύει να είναι η Αμερική. Οπότε και η ουσία ακόμη τείνει να γίνεται φαντασμαγορική. 

Έτσι, πριν καλά-καλά αρχίσει η συζήτηση για τα κυρίως στοιχεία οικονομικής πολιτικής των δυο μονομάχων, μας προέκυψε έδαφος συναίνεσης – σε τί; Στην υπόσχεση για απαλλαγή από την φορολογία των φιλοδωρημάτων/των tips, που σε σειρά επαγγελμάτων στον κλάδο των καθημερινών υπηρεσιών (όπου είναι οι λιγότερο καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας στην Αμερική) αποτελούν πολύ ουσιαστικό μέρος του συνολικού εισοδήματος. 

Για αυτόν, άλλωστε, τον λόγο, αν ας αγαπούν άμα πρωτοπάτε με την αθωότητα τουρίστα στις ΗΠΑ, σας εξηγούν/συνιστούν πάντα να ρωτάτε τι tip πρέπει να αφήνετε στο εστιατόριο, σκεφτείτε ένα 15-20%, και τούτο ανεξάρτητα από τον φόρο – αλλιώς κινδυνεύετε να σας σιχτιρίσουν. Μάλλον για αυτό 1 στους 3 Αμερικανούς θεωρούν ότι «η κουλτούρα των φιλοδωρημάτων έχει ξεφύγει», όσο κι αν κατά 29% δηλώνουν ευχαριστημένοι όταν αποφασίζουν να αφήσουν γενναιόδωρο φιλοδώρημα. Α, ναι, υπάρχει και ένας προ πρόσφατος θεσμός: λέγεται «beers for the kitchen», δηλαδή αφήνεις κάτι για το αφανές προσωπικό, της κουζίνας. 

Στο μπαρ, πάντως, αφήνεις 1 δολάριο για την μπύρα ή το ποτήρι κρασί που σου φέρνουν^. όμως αν παραγγείλεις κοκτέηλ που χρειάζεται κάποια τεχνική παρασκευής , σκέψου φιλοδώρημα το 15-20% του λογαριασμού.

Όμως… ξεφύγαμε! Ο Ντόναλτ Τραμπ, μιλώντας τον Ιούνιο σε οπαδούς στην Νεβάδα  – προτού εξαχνωθεί η υποψηφιότητα Μπάϊντεν – εξήγγειλε αφορολόγητο των φιλοδωρημάτων. Η Νεβάδα, με 6 εκλέκτορες, αποτελεί μια από τις 7 κρίσιμες πολιτείες για την προεδρική αναμέτρηση. Στη Νεβάδα βρίσκει όμως κανείς και το Λας Βέγκας, δηλαδή τα περιώνυμα καζίνα του^. στη Νεβάδα πάνω από το 20% του εργατικού δυναμικού απασχολείται σε εστιατόρια, ξενοδοχεία, μπαρ κλπ. Και ο μεν Τραμπ εξήγησε ότι μια σερβιτόρα του ήταν που του είχε παραπονεθεί για τους φόρους που πληρώνει και τον συγκίνησε (σημειωτέον: η Νεβάδα έχει πολύ χαμηλότερη συνολική φορολογική επιβάρυνση απ’ ό,τι π.χ. η γειτονική Καλιφόρνια). Πάντως ήδη η Κάμαλα Χάρρις έσπευσε να δηλώσει ότι και η ίδια κάτι αντίστοιχο είχε κατά νουν – αναμενόμενο/αυτονόητο να την αποκαλέσει ο Τραμπ copypaste Kamala/ξεπατικωσούρα.

Πόση οικονομική σημασία έχει αυτή η υπόθεση; Τα tips άνω των 20 δολαρίων μηνιαίως οφείλουν να δηλώνονται (στον εργοδότη), ο οποίος λαμβάνει πίστωση φόρου και πληρώνει στον εργαζόμενο τα 2,13 δολάρια ωρομίσθιο, πέραν δηλαδή των όποιων φιλοδωρημάτων. Αλλιώς, του οφείλει κανονικό μισθό, με βάση κατώτατο ωρομίσθιο 7,25 δολάρια.  Ήδη, η ηλεκτρονική εξόφληση κάθε σχεδόν λογαριασμού λιανικής κάνει την παρακολούθηση αυτού του περίπλοκου συστήματος απλή. Στην Αμερική, δε, δεν παίζεις με το IRS/την Εφορία. Πόσο ήταν όμως το συνολικό ύψος των φιλοδωρημάτων; Προσδεθείτε! 38 δισ. δολάρια για το 2018, την τελευταία χρονιά που υπάρχουν στοιχεία. Η θέσπιση αφορολόγητου για τα φιλοδωρήματα υπολογίζονταν ότι θα σημάνει – ξαναπροσδεθείτε! – άνω των 107 δισ. δολαρίων σε απώλεια φόρων μέσα στην επόμενη 10ετία.

Επεκταθήκαμε λιγάκι παραπάνω σ’ αυτή την ιστορία, επειδή δείχνει πώς ο φορολογικός λαϊκισμός δεν είναι δική μας πατέντα. Ας πάμε όμως ευθύς αμέσως σ’ ένα πεδίο όπου υπάρχει ευθεία αντιπαράθεση προσεγγίσεων. Κεντρικό – σχεδόν χαρακτηρολογικό! –  στοιχείο της προεκλογικής καμπάνιας Τραμπ, στην λογική «America First», είναι η ενίσχυση της προστατευτικής λογικής που χαρακτήριζε την προηγούμενη Προεδρική θητεία του: δασμοί και πάλι δασμοί! Λόγος γίνεται για γενική επιβολή επιβάρυνσης 10% σε ο,τιδήποτε θα εισάγεται στις ΗΠΑ από το εξωτερικό. Συν, «ειδική» μεταχείριση των Κινεζικών προϊόντων: εδώ προτείνεται ένα  60%. [Για όσους τυχόν δεν θυμούνται: στην αρχή της προηγούμενης θητείας Τραμπ, είχαν επιβληθεί δασμοί 30-50% σε πάνελ φωτοβολταϊκών και …. πλυντήρια εισαγωγής. Λίγο αργότερα, σειρά είχαν τα προϊόντα χάλυβα (25%) και αλουμινίου (10%): εδώ κάποια στιγμή οι εξαγωγές από ΕΕ πήγαν να εξαιρεθούν, αργότερα η εικόνα θόλωσε. Χώρες όπως η Ινδία επέβαλαν αντίμετρα^. η Κίνα ακόμη περισσότερο. Οι εισαγωγές στις ΗΠΑ από το Μεξικό – με δεδομένη την λειτουργία στην χώρα αυτή πολλών Αμερικανόκτητων επιχειρήσεων – απετέλεσαν άλλο θέμα αιχμής, με θόλωμα της πολιτικής].

Πάντως, αυτή την φορά, η καμπάνια της Κάμαλας Χάρις δεν πρόλαβε να κάνει η ίδια λόγο για την επίπτωση που θα έχει μια τέτοια κίνηση σε επίπεδο τόσο κόστους ζωής στον καταναλωτή, όσο και στο κόστος παραγωγής (αύξηση της τιμής εισαγόμενων εισροών): πράγματι, από μη-κομματικά ερευνητικά Ινστιτούτα όπως το Peterson Institute for International Economics, δινόταν η εκτίμηση ότι ένα τυπικό μεσοαστικό νοικοκυριό θα είχε – αν η προσέγγιση Τραμπ προχωρούσε σε υλοποίηση – πρόσθετο κόστος της τάξεως των 1.700 δολαρίων ετησίως. Ωστόσο, η εναντίωση Χάρρις – και, νωρίτερα, Μπάϊντεν – στους δασμολογικούς χειρισμούς είχε και μια πιο θεωρητική/διεθνοπολιτική διάσταση: την προσπάθεια διατήρησης, ή μάλλον μη-καταβύθισης του πλέγματος διεθνών εμπορικών συμφωνιών, διμερών ή πολυμερών. Προς τις οποίες η στάση Τραμπ είναι λυσσαλέα αρνητική.

Την ίδια στιγμή, και ενώ σβήνει η θητεία Μπάϊντεν, μια άλλη πρωτοβουλία μείζονος εμβέλειας βρίσκεται – απτή, όχι στα χαρτιά – στα χέρια της καμπάνιας των Δημοκρατικών. Το θυμόσαστε εκείνο το “Inflation Reduction Act”, με το οποίο όλοι παρακολουθήσαμε να ενισχύεται η παραγωγική βάση των ΗΠΑ, η πράσινη μετάβαση, τα τεχνολογικά – αλλά πού ήταν η μείωση του πληθωρισμού; Ε, λοιπόν, ένα τμήμα του IRA που ήδη υπήρχε αλλά δεν είχε προσεχθεί αρκετά, ήδη απέδωσε: η υγειονομική κάλυψη κάπου 9 εκατομμυρίων ανθρώπων ηλικίας άνω των 65 ετών, με χρόνια προβλήματα (διαβήτη, καρδιαγγειακά, καρκίνο, αρθρίτιδα) θα βελτιωθεί – αρχής γενομένης από το 2026: στην Αμερική έτσι πάνε τα πράγματα, μεθοδικά/σταδιακά – αφού απέδωσε η διαπραγμάτευση με τις φαρμακευτικές, βάσει του IRA, που θα φέρει μειώσεις τιμών 10 ευρείας χρήσης φαρμάκων μέχρι και κατά 75%. Δε το λες και μικρή υπόθεση…

Θυμάται κανείς πώς πέρασε το Inflation Reduction Act? Με την ψήφο – λόγω ισοψηφίας στη Γερουσία – της αντιπροέδρου Κάμαλας Χάρρις.

Πώς μεταφράζεται τώρα αυτό, οικονομικά; Σε εξοικονόμηση κάπου 6 δισ. δολαρίων ετησίως για το Medicare/το δημόσιο σύστημα υγειονομικής κάλυψης, συν μια μείωση κατά 1,5 δισ. της δαπάνης των ίδιων των ασθενών (out-of-pocket costs για τα φάρμακα αυτά). Οι φαρμακευτικές εταιρείες, βέβαια, προειδοποιούν ότι «στο τέλος της διαδρομής» το κόστος για τους ασφαλισμένους θα καταλήξει να αυξηθεί. Πάντως, προσπάθεια να κριθεί μη-νόμιμη η πρόνοια του IRA για υποχρεωτική διαπραγμάτευση τιμών των φαρμάκων απέτυχε στα Αμερικανικά δικαστήρια.

Μην βιαστείτε να θεωρήσετε ότι η καμπάνια Τραμπ θα εναντιωθεί, ιδεολογικά πάντως, σ’ αυτήν την προσέγγιση: η ανάγκη/το αίτημα των μέσων και κατώτερων νοικοκυριών – ιδιαίτερα εκείνων που έλαβαν την εποχή του Covid-19 τις επιταγές στήριξης με την υπογραφή (κυριολεκτικά) Ντόναλντ Τραμπ! – για ένα είδος προστασίας δεν είναι αμελητέα υπόθεση. Διόλου αμελητέα.