«Στη Σαχάρα κάνει τόση ζέστη, που οι κάτοικοί της αναγκάζονται να ζουν αλλού», ανέφερε ένα μαθητικό «μαργαριτάρι» που έχει αποκτήσει διαστάσεις θρύλου στα ελληνικά σχολεία αλλά στην πραγματικότητα, καθώς τα θερμόμετρα σπάνε ρεκόρ στη Ευρώπη και τα καλοκαίρια στο βόρειο ημισφαίριο επιμηκύνονται, ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι που… δεν μπορούν να ζήσουν αλλού, στρέφονται στα κλιματιστικά, οδηγώντας σε αιχμές ζήτησης στο ηλεκτρικό ρεύμα που αποτελούν πραγματική πρόκληση για την ενεργειακή επάρκεια της ηπείρου.

Παράλληλα με τις υψηλές θερμοκρασίες, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η αύξηση των εισοδημάτων έχουν οδηγήσει σε ραγδαία άνοδο της ζήτησης για συσκευές κλιματισμού, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) που ωστόσο σημειώνει ότι μόλις το 20% των ευρωπαϊκών νοικοκυριών διαθέτει κλιματιστικό – ποσοστό ιδιαίτερα χαμηλό σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου το ποσοστό φτάνει το 90%.

Ωστόσο, η εικόνα αυτή αλλάζει ταχύτατα. Όπως σημειώνει στο CNBC ο Paolo Spranzi, εταίρος στη συμβουλευτική εταιρεία McKinsey, η ευρωπαϊκή αγορά ψύξης αναπτύσσεται με μεγαλύτερο ρυθμό, ακόμα και σε περιοχές όπως ο ευρωπαϊκός Βορράς, όπου παραδοσιακά δεν υπήρχε ανάγκη για κλιματισμό. Παρά το γεγονός αυτό όμως, η αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση για την ψύξη κτιρίων, νοσοκομείων και κέντρων δεδομένων, παραμένει συχνά εκτός του πεδίου πολιτικής συζήτησης, όπου κυριαρχούν οι εκπομπές ρύπων από τις μεταφορές. Όμως, αν δεν ληφθούν μέτρα, η κατανάλωση ενέργειας για ψύξη ενδέχεται να τριπλασιαστεί μέχρι το 2050, προειδοποιεί ο IEA.

Η κλιματιστική κάλυψη παραμένει άνιση μεταξύ των χωρών. Στη Γερμανία και τη Γαλλία, η διείσδυση κυμαίνεται μεταξύ 18-26%, ενώ στην Ελλάδα φτάνει το 60%, όπως εξηγεί ο αναλυτής πολιτικής ενεργειακής απόδοσης του IEA, Fabian Voswinkel. Παράλληλα, τα νεότερα νοικοκυριά βλέπουν όλο και λιγότερο το κλιματιστικό ως «πολυτέλεια», τάση που ενισχύεται και από την, έστω και περιορισμένη πλέον, τηλεργασία.

Την περίοδο των φετινών καυσώνων, η Γαλλία σημείωσε αύξηση 25% στην κατανάλωση ρεύματος, ενώ το πρωτοφανές μπλακάουτ που επηρέασε την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Νότια Γαλλία ανέδειξε τη σημασία της ενεργειακής ασφάλειας και των ανθεκτικών δικτύων.

Η ζήτηση για φορητά κλιματιστικά έχει εκτοξευθεί, προκαλώντας ελλείψεις και λίστες αναμονής «που φτάνουν και πέρα από το καλοκαίρι», όπως σημειώνει ο Voswinkel. Ταυτόχρονα, αυξάνεται η ζήτηση για ολοκληρωμένα συστήματα HVAC (θέρμανσης, εξαερισμού και ψύξης), ιδιαίτερα σε υποδομές όπως data centers, μονάδες υγείας και βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

Η Katie McGinty, επικεφαλής βιωσιμότητας της Johnson Controls, τονίζει στο CNBC ότι η άνοδος της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης αυξάνει περαιτέρω την ανάγκη για αποδοτικά και «έξυπνα» συστήματα ψύξης. Επιπλέον, σημειώνει την «άνθηση» των αντλιών θερμότητας, που παρέχουν τόσο θέρμανση όσο και ψύξη, με πολλές χώρες της Ε.Ε. να θεσπίζουν πολιτικές για την διάδοσή τους.

Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί πως Η αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι γραμμική και, όπως αναφέρει ο Diego Hernandez Diaz της McKinsey, οι βελτιώσεις στην απόδοση σημαίνουν ότι περισσότερες μονάδες ψύξης δεν συνεπάγονται κατ’ ανάγκη ανάλογη αύξηση κατανάλωσης. Επιπλέον, η κατανάλωση ρεύματος σε αρκετούς βιομηχανικούς κλάδους  – που ευθύνονται για μεγάλο ποσοστό της συνολικής ζήτησης – βαίνει μειούμενη.

Ωστόσο, ο γρήγορος «πολλαπλασιασμός» κλιματιστικών, ηλεκτρικών οχημάτων και αντλιών θερμότητας μπορεί να επιβαρύνει προσωρινά τα δίκτυα. Ο Voswinkel τονίζει ότι, αν «ξαφνικά όλοι οι Γερμανοί αγοράσουν φορητά κλιματιστικά και τα ενεργοποιήσουν ταυτόχρονα το βράδυ, τότε τα δίκτυα ίσως φτάσουν στα όριά τους». Επομένως το αν η μετάβαση θα αποδειχθεί βιώσιμη, θα εξαρτηθεί από το πώς οι ευρωπαϊκές κοινωνίες και τα ενεργειακά τους συστήματα θα προσαρμοστούν με στρατηγική στην εποχή των καυσώνων.