Στη Μεγάλη Βρετανία όλο και περισσότεροι ασθενείς που απευθύνονται στο γενικό τους γιατρό, ενθαρρύνονται μέσω της Κοινωνικής Συνταγογράφησης να στραφούν σε μη ιατρικές παρεμβάσεις. Οι εξαντλητικοί ρυθμοί της καθημερινότητας, το χρόνιο στρες, η κατάθλιψη έπειτα από ένα τραυματικό γεγονός, όπως είναι η απώλεια ενός αγαπημένου ανθρώπου, οι οικονομικές δυσκολίες, η μοναξιά ή ο κοινωνικός αποκλεισμός, αποτελούν παραδείγματα καταστάσεων που δεν αντιμετωπίζονται με μια απλή φαρμακευτική αγωγή. Η διαπίστωση αυτή δεν περιορίζεται πλέον στην επιλογή του ασθενούς να φροντίσει τον εαυτό του με εναλλακτικούς τρόπους, αλλά υποστηρίζεται και επίσημα από το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS).

Κοινωνική Συνταγογράφηση: Ένα νέο κεφάλαιο για την Υγεία

Το 2019, το NHS δεσμεύτηκε να ενσωματώσει την Κοινωνική Συνταγογράφηση σε όλες τις δομές της πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην Αγγλία. Για το διάστημα 2023-2024, η εκτίμηση ήταν ότι 900.000 θα παραπεμφθούν σε προγράμματα κοινωνικής συνταγογράφησης. Με βάση την πρόσφατη μελέτη που δημοσιευθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου στο The Lancet Public Health* φαίνεται ότι, ο στόχος αυτός έχει ξεπεραστεί κατά πολύ. Υπολογίζεται ότι έως το 2023, 9,4 εκατομμύρια επισκέψεις σε γενικούς ιατρούς (GP) κατέληξαν σε παραπομπές σε εναλλακτικές υπηρεσίες υποστήριξης, μέσω Κοινωνικής Συνταγογράφησης. Συνολικά, έχουν καταγραφεί περίπου 5,5 εκατομμύρια παραπομπές, καθιστώντας την πρακτική αυτή μία από τις βασικές υπηρεσίες που προσφέρει πλέον το NHS.

Τι είναι η κοινωνική συνταγογράφηση;

Η Κοινωνική Συνταγογράφηση αποτελεί μια καινοτόμο προσέγγιση που εστιάζει στις βαθύτερες, κοινωνικές αιτίες των προβλημάτων υγείας. Αντί για φαρμακευτική αγωγή, οι γιατροί μπορούν να παραπέμπουν τους ασθενείς τους σε δραστηριότητες και υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στις πραγματικές, πολυδιάστατες ανάγκες τους. Από μαθήματα τέχνης και άθλησης, μέχρι ομάδες εθελοντισμού ή ψυχολογικής υποστήριξης, στόχος είναι η ενδυνάμωση των ασθενών και η βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.

Σημαντικό ρόλο στην προσέγγιση αυτή, κατέχουν οι «σύνδεσμοι κοινωνικής συνταγογράφησης» (social prescribing link worker), οι οποίοι καθοδηγούν τους ασθενείς στις κατάλληλες δραστηριότητες. Στην Αγγλία εργάζονται σήμερα σε αυτή τη θέση, περισσότερα από 3.300 άτομα. Η προαναφερθείσα μελέτη βασίστηκε στην ανάλυση ιατρικών αρχείων 1,2 εκατομμυρίων ασθενών από περισσότερα από 1.700 κέντρα υγείας, με στόχο την αποτίμηση της εμβέλειας του προγράμματος. Σύμφωνα με τα ευρήματα, ο αριθμός των παραπομπών είναι ιδιαίτερα αυξημένος σε υποβαθμισμένες περιοχές και μεταξύ πληθυσμών μειονοτήτων που διαμένουν εκεί.

Γιατί έχει τόση σημασία;

Η κοινωνική συνταγογράφηση αλλάζει το τοπίο της σύγχρονης υγειονομικής φροντίδας. Καθώς οι αιτίες πολλών προβλημάτων υγείας δεν εντοπίζονται μόνο στο σώμα, αλλά και στις συνθήκες ζωής, η λύση πέρα από τα φάρμακα μπορεί να είναι η ένταξη σε μια ομάδα, η άθληση, μια βόλτα στο πάρκο. Η προσέγγιση αυτή ταυτόχρονα αποφορτίζει το σύστημα υγείας. Οι γενικοί γιατροί απαλλάσσονται από τη διαχείριση ενός τεράστιου όγκου περιστατικών που αφορούν ζητήματα μη ιατρικής φύσης, ενώ οι ίδιοι οι ασθενείς λαμβάνουν πιο ολοκληρωμένη και στοχευμένη στήριξη.

Δεν είναι τυχαίο ότι το Ηνωμένο Βασίλειο διαθέτει ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα Κοινωνικής Συνταγογράφησης παγκοσμίως, έχοντας ήδη εμπνεύσει πάνω από 30 χώρες.

Η ευρωπαϊκή διάσταση: Το πανευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα Social Prescribing EU

Αυτή η επιτυχία αποκτά πλέον και πανευρωπαϊκή διάσταση. Από φέτος την Άνοιξη ξεκίνησε το Social Prescribing (SP-EU), ένα πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα για την Κοινωνική Συνταγογράφηση, με επικεφαλής το πανεπιστημιακό νοσοκομείο Charité – Universitätsmedizin του Βερολίνου.

Το SP-EU που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, φιλοδοξεί να εξετάσει συστηματικά τις επιπτώσεις της Κοινωνικής Συνταγογράφησης σε ευάλωτους πληθυσμούς: μοναχικά άτομα, LGBTQ κοινότητες, πρόσφυγες και μετανάστες πρώτης γενιάς. Οι ερευνητικές ομάδες σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες θα αναλύσουνν πώς το πρόγραμμα αυτό μπορεί να βελτιώσει την υγεία και την κοινωνική ευημερία. Στόχος είναι να αντιμετωπιστούν όχι μόνο οι παθογόνοι παράγοντες που οδηγούν στη νόσο, αλλά και οι κοινωνικές πιέσεις που συχνά την προκαλούν.

Ένα μέλλον που διαμορφώνεται

Η επιτυχία του μοντέλου στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε συνδυασμό με την εκκίνηση της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας SP-EU, μας φέρνουν αντιμέτωπους με το ερώτημα, εάν η κοινωνική συνταγογράφηση μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο λίθο των συστημάτων πρωτοβάθμιας περίθαλψης σε ολόκληρο τον κόσμο. Η περίπτωση το πρόγραμμα SP-EU να αποδειχθεί αποτελεσματικό στην υποστήριξη των ευάλωτων ομάδων, θα μετασχηματίσει την περίθαλψη σε ολοκληρη την Ευρώπη.

Στην Ελλάδα, όπου το Εθνικό Σύστημα Υγείας αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα η Κοινωνική Συνταγογράφηση, μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια και να ενθαρρύνει και τη διασύνδεση με τις κοινωνικές υπηρεσίες, δομές και φορείς, δημιουργώντας ένα λειτουργικό δίκτυο υποστήριξης. Αυτό θα επιτρέψει τόσο την ανάπτυξη των ήδη υπάρχοντων όσο και τη δημιουργία νέων υπηρεσιών, ενώ θα συνεισφέρει στην αποσυμφόρηση ενός πληθυσμού του οποίου η ψυχική υγεία έχει επιβαρυνθεί σημαντικά από τις διαδοχικές κρίσεις και τις κοινωνικές τους συνέπειες. Η Κοινωνική Συνταγογράφηση αποδεικνύει τελικά ότι η υγεία μας δεν είναι μόνο υπόθεση των γιατρών, αλλά ευθύνη και έργο της ίδιας της  κοινωνίας.

* https://www.thelancet.com/journals/lanpub/article/PIIS2468-2667(25)00217-8/fulltext

Πηγή: https://gr.euronews.com/health/2025/09/27/otan-h-bolta-sto-dasos-syntagografeitai-ti-einai-h-koinwnikh-syntagografhsh-poy-katakta-t