Η εκρηκτική αύξηση του παγκόσμιου πλούτου έχει φέρει στο προσκήνιο ένα νέο φαινόμενο: την εξάπλωση ψεύτικων “family offices” – δηλαδή εταιρειών που υποτίθεται ότι διαχειρίζονται την περιουσία πλούσιων οικογενειών. Όπως εξηγούν ειδικοί στον κλάδο, ορισμένοι επιτήδειοι προσποιούνται ότι εκπροσωπούν ισχυρούς οικονομικούς οίκους για να εξαπατήσουν επενδυτές, ενώ άλλοι το κάνουν απλώς για να ενισχύσουν το κοινωνικό τους κύρος.

«Τα ψεύτικα family offices αυξάνονται εκθετικά», προειδοποιεί ο Ρόναλντ Ντάιμοντ, επικεφαλής του Diamond Wealth, που συνεργάζεται με περισσότερες από 100 ισχυρές οικογένειες παγκοσμίως. «Είναι ο χώρος όπου ρέει το χρήμα, όλοι θέλουν πρόσβαση σε αυτόν: τράπεζες, λογιστές, δικηγόροι. Αν πεις ότι έχεις family office, όλοι θέλουν να μιλήσουν μαζί σου».

Στη Σιγκαπούρη, ένας άνδρας καταδικάστηκε για απάτη 10 εκατ. δολαρίων, επειδή παρίστανε τον εκπρόσωπο του επενδυτικού γραφείου της οικογένειας Μαν, μιας από τις ισχυρότερες επιχειρηματικές δυναστείες της Αιγύπτου. Δημιούργησε ψεύτικα e-mail και προφίλ, εξαπατώντας επενδυτές που πίστεψαν ότι συμμετείχαν σε επενδύσεις σε τεχνολογικές εταιρείες πριν από την είσοδό τους στο χρηματιστήριο, όπως η Airbnb.
Όμως, δεν το κάνουν όλοι για το χρήμα. Ο Τόμπιας Πρέστελ, διευθυντής της Prestel and Partner Family Office Conferences, εξηγεί ότι αρκετοί σφετεριστές αναζητούν αναγνώριση και κοινωνικό στάτους. «Δηλώνουν ιδρυτές ενός family office μόνο και μόνο για να ανήκουν σε ένα κλειστό κύκλο. Αν πεις ότι έχεις family office, οι τράπεζες σε καλούν για γεύμα, οι διαχειριστές κεφαλαίων σε περιποιούνται — κι αυτό τους κάνει να νιώθουν σημαντικοί».

Τα αυθεντικά family offices, ωστόσο, δεν αντλούν κεφάλαια από το κοινό ούτε πωλούν επενδυτικά προϊόντα – διαχειρίζονται μόνο την περιουσία της ίδιας της οικογένειας. Παρ’ όλα αυτά, ο χώρος γνωρίζει τεράστια άνθιση. Σύμφωνα με στοιχεία της Deloitte, το 2024 υπήρχαν 8.030 τέτοια γραφεία, καταγράφοντας αύξηση 31% μέσα σε πέντε χρόνια, ενώ αναμένεται να φτάσουν τις 10.700 έως το 2030. Συνολικά διαχειρίζονται περιουσίες άνω των 3,1 τρισ. δολαρίων, που προβλέπεται να αγγίξουν τα 5,4 τρισ. ως το τέλος της δεκαετίας.

Το πρόβλημα, όπως εξηγούν ειδικοί, είναι η έλλειψη διαφάνειας. Σε πολλές χώρες -όπως οι ΗΠΑ, το Ντουμπάι και η Σιγκαπούρη- τα “single family offices” δεν υποχρεούνται να εγγράφονται σε ρυθμιστικές αρχές, εφόσον διαχειρίζονται αποκλειστικά οικογενειακά κεφάλαια. Αυτό καθιστά τον έλεγχο αξιοπιστίας εξαιρετικά δύσκολο.

Οι ρυθμιστικές αρχές συνιστούν προσοχή. Η Νομισματική Αρχή της Σιγκαπούρης υπενθυμίζει ότι κάθε οντότητα που προσεγγίζει επενδυτές για συγκέντρωση κεφαλαίων πρέπει να διαθέτει σχετική άδεια. Στο Χονγκ Κονγκ, η Επιτροπή Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών καλεί το κοινό να ελέγχει το υπόβαθρο των συνεργατών του πριν επενδύσει.

Η ιδιωτικότητα των πραγματικά πλουσίων κάνει τα πράγματα πιο περίπλοκα. «Είναι δύσκολο να κάνεις έλεγχο ιστορικού σε έναν δισεκατομμυριούχο – απλώς δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες», λέει ο Ντάιμοντ. Έτσι, τα αυθεντικά family offices αρχίζουν να διασταυρώνουν πληροφορίες μεταξύ τους, μέσω εσωτερικών δικτύων και συστάσεων.

Οι ειδικοί συνιστούν στους επενδυτές να αναζητούν αποδείξεις προηγούμενων επενδύσεων ή συνεργασιών και να ελέγχουν την προέλευση του πλούτου πριν εμπιστευθούν κάποιον που ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί “οικογενειακά κεφάλαια”.

Ο Μου Τσεν, διευθύνων σύμβουλος της πλατφόρμας Canopy, προειδοποιεί ότι η υπερβολική προσπάθεια κάποιου να αποδείξει τη νομιμότητά του είναι από μόνη της ύποπτη. «Οι πραγματικοί διαχειριστές της περιουσίας μεγάλων οικογενειών δεν χρειάζεται να πείσουν κανέναν, οι άλλοι τρέχουν πίσω τους», λέει. «Αν κάποιος εμφανιστεί και αρχίσει να γράφει “σεντόνια” για το πόσο πλούσιος είναι, μάλλον υπάρχει πρόβλημα».