«Οι οικονομικές, νομισματικές και χρηματοπιστωτικές απειλές αυξάνονται και αλληλεπιδρούν επικινδύνως με άλλες κοινωνικές, πολιτικές, γεωπολιτικές, περιβαλλοντικές, υγειονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Και δεν έχουμε αρκετούς λόγους για να ελπίζουμε ότι οι σημερινοί ηγέτες μπορούν να διαχειριστούν αυτούς τους κινδύνους που πολλαπλασιάζονται». Με αυτά τα λόγια επιλέγει να ξεκινήσει το τελευταίο άρθρο του στο Project Syndicate ο Αμερικανός οικονομολόγος και τέως καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και επίτιμος καθηγητής του Stern School of Business, Νουριέλ Ρουμπινί.

Όπως παρατηρεί η «Μεγάλη Μετριοπάθεια« (η μακρά περίοδος χαμηλής μακροοικονομικής μεταβλητότητας από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και μετά) έχει δώσει τη θέση της στον «Μεγάλο Στασιμοπληθωρισμό» με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται το 2022 τόσο στις ανεπτυγμένες οικονομίες όσο και στις αναδυόμενες αγορές, και τη παγκόσμια ανάπτυξη να επιβραδύνεται απότομα.

Η τάση απο-παγκοσμιοποίησης συνεχίστηκε, όπως αναφέρει, με περισσότερες χώρες να μετατοπίζονται από το ελεύθερο εμπόριο στο ασφαλές εμπόριο και από την οικονομική ολοκλήρωση στην αποσύνδεση για να περιορίσουν τους κινδύνους .

Επιπλέον, η γήρανση της κοινωνίας στην Ευρώπη, την Ιαπωνία και την Κίνα μειώνει την προσφορά εργατικού δυναμικού, σε μία περίοδο που οι περιορισμοί στη μετανάστευση εμποδίζουν την εισροή εργατικού δυναμικού από τις φτωχές στις πλούσιες χώρες. Ολα αυτά αυξάνουν το κόστος εργασίας, παρατηρεί ο Νουριέλ Ρουμπινί.

Στην παρούσα φάση βιώνουμε μια «γεωπολιτική ύφεση», λόγω της εντεινόμενης αντιπαλότητας μεταξύ της Δύσης και αναθεωρητικών δυνάμεων όπως η Κίνα, η Ρωσία, το Ιράν, η Βόρεια Κορέα και το Πακιστάν.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θα μπορούσε να επεκταθεί και να συμπαρασύρει το ΝΑΤΟ. Το Ισραήλ – και ενδεχομένως οι ΗΠΑ – βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με το Ιράν, το οποίο βρίσκεται στο κατώφλι του να γίνει κράτος με πυρηνικά όπλα. Η στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα, ως απάντηση στη σφαγή ισραηλινών πολιτών από τη Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, απειλεί να πυροδοτήσει μια ευρύτερη σύγκρουση, η οποία θα προκαλούσε μια νέα εκτίναξη των τιμών της ενέργειας. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ και η Κίνα συνεχίζουν να αντιπαρατίθενται για την επιρροή στην Ασία και την τύχη της Ταϊβάν. Με τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, το ΝΑΤΟ και σχεδόν όλους στη Μέση Ανατολή και την Ασία να επανεξοπλίζονται, οι μεγαλύτερες δαπάνες για συμβατικά και μη συμβατικά όπλα (συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών, των κυβερνο-όπλων, βιολογικών όπλων και χημικών όπλων) είναι «σχεδόν εξασφαλισμένες», σχολιάζει χαρακτηριστικά ο οικονομολόγος.

Φτώχεια και κοινωνική ανισότητα με φόντο την κλιματική αλλαγή

Η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής θα είναι επίσης δαπανηρή. Το κόστος του μετριασμού και της προσαρμογής αναμένεται να ανέλθει σε τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τις επόμενες δεκαετίες. Θα πρέπει επίσης να δοθεί μια δαπανηρή μάχη κατά των μελλοντικών πανδημιών.

Η ανισότητα εισοδήματος και πλούτου πλήττει όλο και περισσότερους νέους, προκαλώντας τεράστια κοινωνική δυσφορία σε πολλά νοικοκυριά της μεσαίας και εργατικής τάξης τροφοδοτώντας μια αντίδραση κατά της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς. Σε αυτό το πλαίσιο, η αυξανόμενη φτώχεια, η κλιματική αλλαγή, η ανισότητα και οι κοινωνικές διαμάχες θα μπορούσαν εύκολα να οδηγήσουν σε εσωτερική πολιτική αστάθεια ή ακόμη και σε κρατική κατάρρευση, προκαλώντας μαζική μετανάστευση και τροφοδοτώντας την τάση προς τον «οικονομικό λαϊκισμό». Το μεγαλύτερο μέρος της Λατινικής Αμερικής κυβερνάται σήμερα από αριστερούς λαϊκιστές, ενώ ο ακροδεξιός αυταρχικός λαϊκισμός βρίσκεται σε άνοδο σε άλλα μέρη του κόσμου.

Οι κίνδυνοι που συνδέονται με την Τεχνητή Νοημοσύνη γίνονται επίσης σαφείς. Πολλοί ανησυχούν για μόνιμη τεχνολογική ανεργία – όχι μόνο μεταξύ των ανειδίκευτων εργατών, αλλά και σε όλα τα δημιουργικά επαγγέλματα. Σε ένα ακραίο σενάριο, η οικονομία σε δύο δεκαετίες από τώρα θα μπορούσε να αναπτύσσεται με ρυθμό 10% ετησίως, αλλά με την ανεργία στο 80%. Ένας συναφής κίνδυνος, λοιπόν, είναι ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι άλλη μια βιομηχανία που θα οδηγήσει σε κερδοφορία, εκτοξεύοντας την ανισότητα εισοδήματος και πλούτου.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα έχει επίσης παρόμοια επίδραση στην παραπληροφόρηση, μεταξύ άλλων μέσω των “deep fake” βίντεο, καθώς και σε διάφορες μορφές κυβερνοπολέμου, ιδίως κοντά σε περιόδους εκλογών. Και, φυσικά, υπάρχει ο μικρός αλλά τρομερός κίνδυνος η πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης να οδηγήσει στην AGI (γενική τεχνητή νοημοσύνη) και στην απαξίωση του ανθρώπινου είδους, προειδοποιεί ο Νουριέλ Ρουμπινί.

«Η πρώτη μας προτεραιότητα θα είναι να επιβιώσουμε τις επόμενες δεκαετίες της αστάθειας και του χάους».