Μία κρύα και ηλιόλουστη μέρα του Σεπτεμβρίου του 2009, ένα πλήθος νευρικών αθλητών, ανδρών και γυναικών, έτρεξαν σε ένα στάδιο στη γερμανική πόλη Herzogenaurach, σε μία προσπάθεια να επουλωθούν οι πληγές μιας πικρής οικογενειακής διαμάχης που δίχασε την περιοχή για 60 χρόνια και καθόρισε την τύχη δύο εκ των μεγαλύτερων αθλητικών brand του πλανήτη. Αυτή είναι η ιστορία του σκληρού εταιρικού πολέμου μεταξύ της Adidas με την Puma. 

«Η διαμάχη των αδελφών Dassler ήταν για το Herzogenaurach ό,τι ήταν το Τείχος για το Βερολίνο», σχολιάζει με μία δόση υπερβολής ο δημοσιογράφος της περιοχής Rolf Herbert Peters. Σε κάθε περίπτωση, το Τείχος του Βερολίνου έπεσε πριν από 34 χρόνια, αλλά ο σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ της Adidas και της Puma παραμένει ορατός στον επισκέπτη της πόλης. 

Τα δύο brand ιδρύθηκαν με διαφορά λίγων μηνών, το 1948 και το 1949 αντίστοιχα, όταν οι διαφωνίες μεταξύ των αδελφών Adi και Rudi Dassler οδήγησαν σε οριστικό σχίσμα και διάλυση της υποδηματοποιίας τους, της Gebrüder Dassler Schuhfabrik, που στα 25 χρόνια λειτουργίας της πρόλαβε να ράψει παπούτσια για θρυλικούς αθλητές μεταξύ των οποίων ο Τζέσε Όουενς. 

Μετά τη ρήξη, ο Rudi και ο Adi ίδρυσαν τις ανταγωνιστικές εταιρείες τους στις απέναντι όχθες του ποταμού Aurach, που διασχίζει την πόλη, κοβοντάς την στα δύο. Μέχρι και σήμερα, οι έδρες των δύο αθλητικών κολοσσών απέχουν μόλις μερικά χιλιόμετρα η μία από την άλλη. 

Τα μήλα της έριδος

Η ακριβής αιτία της διαμάχης αποτελεί μέχρι σήμερα αντικείμενο αμφισβήτησης και διαφωνιών, με άρθρα της εποχής να αναφέρονται ακροθιγώς σε «οικογενειακές διαφορές». Τα περισσότερα στοιχεία πάντως συγκλίνουν στο ότι ο Rudi διατηρούσε, κρυφά, σχέση με την σύζυγο του αδελφού του, Adi, την Kathe. Ωστόσο οι διαφορές τους δεν ήταν αποκλειστικά προσωπικές και σε μεγάλο βαθμό αφορούσαν τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Μέχρι και τον θάνατό τους, η κόντρα τους έμεινε άσβεστη για το ποιος από τους δύο εφηύρε τις βιδωτές τάπες παπουτσιών που βοήθησαν την εθνική ομάδα της Γερμανίας να επικρατήσει στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1954, απέναντι στην Ουγγαρία, στο πλημμυρισμένο γήπεδο της Βέρνη. 

Μία πόλη κομμένη στα δύο

Με πολλούς από τους 23.000 κατοίκους να εργάζονται σε κάποιον από τους δύο κολοσσούς η εταιρική κόντρα δίχασε έκτοτε την πόλη, οριοθετώντας τις παμπ που σύχναζαν, τα κρεοπωλεία που προτιμούσαν ακόμη και την διαλογή των σορών στα τοπικά γραφεία τελετών. 

«Υπήρχε μία εποχή που διακινδύνευσε να δεχτείς την οργή των συναδέλφων και της οικογένειάς σου αν, ως υπάλληλος της μιας εταιρείας, παντρευόσουν υπάλληλο της άλλης», θυμάται ο Klaus Peter Gabelein από τον Σύλλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς. «Ακόμη και η θρησκεία και η πολιτική ήταν στοιχεία αυτού του εκρηκτικού μίγματος. Η Puma θεωρούνταν καθολική και πολιτική πιο συντηρητική. Η Adidas προτεσταντική και σοσιαλδημοκρατική.

Καθαρά σε επιχειρηματικούς όρους, ο Adi ήταν αυτός που κέρδισε. Η Adidas είναι με διαφορά η μεγαλύτερη εταιρεία, απασχολώντας 39.000 υπαλλήλους, ενώ η Puma μόλις 9.000. Όμως ο ανταγωνισμός καλά κρατεί, καθώς τα δύο brands προσπαθούν να ξεπεράσουν, το ένα το άλλο, σε διαφημίσεις με κορυφαίους αθλητές και άλλες προσωπικότητες. Παρότι μικρότερη, η Puma είχε υπογράψει συμβόλαια, μεταξύ άλλων, με τον ταχύτερο άνθρωπο στον κόσμο, τον Τζαμαϊκανό σπρίντερ Usain Bolt, τη Μαντόνα και την εθνική ομάδα της Ιταλίας. 

Επισήμως, η έχθρα κράτησε ως και τον θάνατο του ιδρυτή της Puma και μόνο τον Οκτώβριο του 1974, που ο Rudi βρισκόταν στο νεκροκρέβατό του, ένας ιερέας κάλεσε τον Adi στο σπίτι του αδελφού του. Κάποιοι πάντως επιμένουν πως οι δυο τους είχαν συμφιλιωθεί, μυστικά, νωρίτερα εκείνη την χρονιά. «Μόλις έξι μήνες πριν τον θάνατο του Rudi, ζήτησαν από τους οδηγούς τους να τους πάνε στη Νυρεμβέργη, για μία κατ’ ιδίαν συνάντηση» λέει ο Helmut Fischer, ειδικός στην ιστορία της Puma, επικαλούμενος μαρτυρίες των σοφέρ και των οικογενειών των δύο αδελφών. «Αλλά δεν μπορούσαν να το αποκαλύψουν στις συζύγους τους και σίγουρα όχι στους εργαζόμενούς τους, αυτό θα ήταν κακό για τις επιχειρήσεις».

 Η πόλη του Herzogenaurach έχει παράδοση στα ενδύματα και τα παπούτσια.  Ηδη από τον μεσαίωνα οι ντόπιοι εμπορεύονταν υφάσματα και αργότερα έραβαν παπούτσια και παντόφλες. Τα δύο αδέλφια είχαν ξεκινήσει την επιχείρησή τους επιστρέφοντας από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πατέρας τους, Christoph, ήταν υποδηματοποιός και τους δίδαξε τα μυστικά της τέχνης. Ο Adi ήταν εκείνος που σχεδίασε το πρώτο τους παπούτσι για τρέξιμο, ενώ ο Rudi ανέλαβε τη διανομή και τη γενική διεύθυνση, σύμφωνα με τον Rolf Herbert Peters, συγγραφέα του βιβλίου The Puma Story. 

Headquarters στο πλυσταριό

Το αποθηκάκι της μητέρας τους έγινε η πρώτη έδρα της εταιρείας τους. «Το στενάχωρο πλυσταριό φιλοξενούσε τον πυρήνα μια μελλοντικής πολυεθνικής που θα έφερνε επανάσταση στον κόσμο του αθλητισμού και της μόδας», γράφει ο Peters.

Σήμερα, καμία από τις δύο εταιρείες δεν ελέγχεται από τους απογόνους των ιδρυτών. Τα αδέλφια έχουν πεθάνει προ πολλού και η Puma ανήκει κατά πλειοψηφία στη γαλλική εταιρεία ειδών πολυτελείας PPR. Η Adidas είναι μοιρασμένη σε πολλούς μικρομετόχους. 

Παρ’ όλα αυτά, οι εταιρείες διατηρούν τις έδρες τους στο Herzogenaurach. Η παραγωγή έχει μεταφερθεί εδώ και χρόνια σε μακρινές γωνιές του πλανήτη και, πλέον, στα κεντρικά γραφεία, δεν βλέπει κανείς εργάτες αλλά στελέχη που επικεντρώνονται στον σχεδιασμό προϊόντων και το μάρκετινγκ. Η πόλη με τα μισογκρεμισμένα σπίτια και τα πλακόστρωτα δρομάκια, εξακολουθεί να έχει σημασία για τις δύο εταιρείες. 

«Είναι πάντοτε καλό να διαφυλάττεις την κληρονομιά. Είναι ο συνδυασμός της ιστορίας και της εμπειρίας σου», λέει η Kristen Keck εκπρόσωπος της Adidas σε μία από τις ξεναγήσεις στο Word of Sport. 

Η έκθεση φιλοξενεί τα παπούτσια για άλμα εις μήκος που είχε φορέσει ο Όουενς στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, τα λευκά παπούτσια γυμναστικής της Νάντια Κομανέτσι με τα οποία βραβεύτηκε με καθαρό 10άρι στο Μόντρεαλ το 1976 και τα ειδικά διαμορφωμένα μποτάκια του Μοχάμεντ Άλι, που φορούσε όταν αντιμετώπισε τον Τζόρτζ Φόρμαν το 1974. 

Στον τοίχο, κρέμεται μια φωτογραφία του Adi με τον Rudi πριν τη ρήξη, να παίζουν χόκεϊ επί πάγου στον παγωμένο ποταμό Aurach, που έμελλε να χωρίσει τις αυτοκρατορίες τους. Στο στάδιο της πόλης, το πούμα και οι τρεις ρίγες εναλλάσσονται στα πόδια των αθλητών που αναζητούν, πάντοτε, να ξεπεράσουν τον χθεσινό εαυτό τους.