Για τους… junkies της πολιτικής, και ειδικά της πολιτικής επικοινωνίας, οι αμερικανικές εκλογές είναι ό,τι περίπου τα Όσκαρ για τους κινηματογραφόφιλους: παίρνεις ποπκόρν και απολαμβάνεις. 

Από την καθοριστική εισαγωγή της τηλεόρασης −με τα τηλεοπτικά ντιμπέιτ μεταξύ Νίξον και Κένεντι, και τις πρώτες τηλεοπτικές πολιτικές διαφημίσεις της δεκαετίας του ’60− μέχρι την εκτεταμένη χρήση των social media και το micro-targeting της πρώτης καμπάνιας του προέδρου Ομπάμα (την εξαντλητική δηλαδή ανάλυση των μεγάλων δεδομένων για να δημιουργηθεί εξατομικευμένο περιεχόμενο για κάθε προφίλ ψηφοφόρου), οι αμερικανικές πολιτικές καμπάνιες δημιουργούν εξαγώγιμα προϊόντα για την αμερικανική οικονομία.

Λογισμικά (software) καταγραφής ψηφοφόρων και οργάνωσης προσωπικού και εθελοντών, καινούρια δημοσκοπικά μοντέλα, τεχνολογικές πρακτικές που, με τη χρήση πλέον τεχνητής νοημοσύνης και αρχών της συμπεριφορικής ψυχολογίας,υπόσχονται ολοένα και καλύτερη γνώση των παραγόντων που επηρεάζουν την εκλογική απόφαση, μοντέρνες τακτικές εκ του σύνεγγυς προσέγγισης ψηφοφόρων (canvassing), είναι μερικά μόνο από τα εργαλεία που τελειοποιούνται στην Αμερική και χρησιμοποιούνται παγκοσμίως. Ο τίτλος «κορυφαίος Αμερικανός επικοινωνιολόγος» αποτελεί ένα ιδιότυπο pedigree και εχέγγυο επιτυχίας: ένας κάτοχος μιας απόκρυφης γνώσης που εξασφαλίζει την εκλογική επιτυχία σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. 

Σε αυτή την προεκλογική εκστρατεία μπορούμε να δούμε τις δύο καμπάνιες να προσαρμόζουν τη στρατηγική και τις τακτικές τους στις αναδυόμενες κοινωνικές συνθήκες. 

Πρώτο παράδειγμα, η απόλυτη επικυριαρχία των λεγόμενων «battleground states», δηλαδή των ελάχιστων πολιτειών που αναμένεται να καθορίσουν το αποτέλεσμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 76% των χρημάτων που έχουν ξοδευτεί για την προεκλογική εκστρατεία των δύο υποψηφίων έχει κατευθυνθεί σε αυτές τις επτά πολιτείες. Χρήματα που, σημειωτέον, δεν αφορούν μόνο διαφημιστική δαπάνη, αλλά και την πρόσληψη δημοσκόπων, επαγγελματικών πολιτικών στελεχών, και την ενοικίαση γραφείων σε κρίσιμες κομητείες. Οι υποψήφιοι φαίνεται να μην ενδιαφέρονται πλέον να καταστήσουν γνωστές τις απόψεις τους στο υπόλοιπο 80% της αμερικανικής επικράτειας. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι επισκέπτονται την Καλιφόρνια, τη Νέα Υόρκη ή το Τέξας για να «σηκώσουν» δωρεές από τα εύρωστα «πορτοφόλια» που βρίσκονται εκεί, και να τα ξοδέψουν αργότερα στο Μίσιγκαν, την Πενσιλβάνια, την Τζόρτζια. Μπορεί η έμφαση αυτή να εξηγείται από τις ιδιαιτερότητες του αμερικανικού εκλογικού συστήματος, αλλά είναι ένα ζήτημα για τις απανταχού δημοκρατίες αν η συνεχιζόμενη πόλωση και η σταδιακή εξαφάνιση του «αναποφάσιστου» ψηφοφόρου θα οδηγήσει σε συρρίκνωση το κοινό που στοχεύουν οι καμπάνιες σε όλον τον κόσμο, και άρα την επιρροή εκατομμυρίων ανθρώπων στη δημοκρατική διαδικασία. 

Δεύτερο παράδειγμα, το πώς επηρεάζει τις καμπάνιες η αυξανόμενη πολιτικοποίηση της γενιάς Z και οι σταδιακά αποκλίνουσες πολιτικές συμπεριφορές μεταξύ των ανδρών και γυναικών που ανήκουν σε αυτή τη γενιά. Παρότι παραδοσιακά οι νεότερες γενιές υπερψήφιζαν τους υποψηφίους των Δημοκρατικών, οι ερευνητές έχουν εντοπίσει τα τελευταία χρόνια μία αλλαγή τάσης: οι νεαρές γυναίκες γίνονται ολοένα και πιο προοδευτικές, ενώ οι νεαροί άνδρες περισσότερο συντηρητικοί. Το χάσμα αυτό έχει σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια. Ειδικά μετά την ανατροπή της εμβληματικής απόφασης «Roe v. Wade» από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, η καμπάνια της Κάμαλα Χάρις έχει αναγάγει σε κεντρική προτεραιότητά της το θέμα των αμβλώσεων και τις −σε μερικές περιπτώσεις− φρικτές συνέπειες που έχει ο περιορισμός ή η απαγόρευσή τους σε ορισμένες πολιτείες. Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος Τραμπ αλλά και ο υποψήφιος αντιπροέδρός του Τζ. Ντ. Βανς, προτιμούν, αντί για συνεντεύξεις σε mainstream ΜΜΕ, να εμφανίζονται στα πολυάριθμα «ανδροπρεπή» podcast που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια, για να στοχεύσουν στα νεανικά ανδρικά κοινά που μοιάζουν απογοητευμένα από το κίνημα #MeToo, την αυξανόμενη ορατότητα της LGBTQI+ κοινότητας, και την επικράτηση φεμινιστικών ιδεών και προτύπων. 

Σε μία εποχή ακραίας πολιτικής πόλωσης (σύμφωνα με μία έρευνα του κέντρου ερευνών Pew από το 2023, το 65% των Ρεπουμπλικάνων και το 58% των Δημοκρατικών θεωρούν ότι το άλλο κόμμα αποτελεί «απειλή για το έθνος»), τέτοιες μικρές καινοτομίες μπορούν να διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας. Το σίγουρο είναι πώς ό,τι πρωτοπόρο βλέπουμε να εφαρμόζουν οι καμπάνιες στην Αμερική, είτε πρόκειται για τις προεδρικές εκλογές είτε για το Κογκρέσο και τους κυβερνήτες των πολιτειών, μπορεί πολύ σύντομα να αποτελέσει μέλος και της δικής μας εκλογικής κουλτούρας. Όπως ακριβώς στα Όσκαρ, οι πιο επιδραστικές ιδέες των εκστρατειών επιβραβεύονται, και πολύ σύντομα διασπείρονται στην υπόλοιπη υφήλιο, για να αποτελέσουν άλλη μία ιδιότυπη έκφανση της αμερικανικής πολιτιστικής ηγεμονίας. 

*Ο Παναγιώτης Έξαρχος είναι σύμβουλος πολιτικής επικοινωνίας και παραγωγός του podcast Progress Report