Τρία χρόνια μετά την έναρξη του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, η σύνοδος των BRICS στο Καζάν της Ρωσίας, λειτουργεί ως ξεκάθαρο μήνυμα προς τη Δύση πως ο Βλάντιμιρ Πούτιν δεν έχει απομονωθεί και ένας αναδυόμενος συνασπισμός χωρών τον στηρίζει.

Οι τριήμερες εργασίες των BRICS που ξεκίνησαν την Τρίτη συνιστούν την πρώτη στρογγυλή τράπεζα κορυφής για μεγάλες και για αναπτυσσόμενες οικονομίες – Ρωσία, Κίνα και Ινδία συζητούν με τη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική – μετά τη φετινή διεύρυνση της ομάδας που πλέον περιλαμβάνει και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο, το Ιράν και την Αιθιοπία.

Οι 22 ηγέτες που δίνουν το «παρών», αντιπροσωπεύουν κράτη με το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 35% της παγκόσμιας οικονομίας.

Την Τρίτη ο Πούτιν συναντήθηκε με τον Σι Τζινπίνγκ τονίζοντας ότι η διακρατική τους συνεργασία αποτελεί «πρότυπο για το πώς πρέπει να οικοδομούνται οι σχέσεις μεταξύ κρατών». Ο Ινδός πρωθυπουργός επίσης συνομίλησε με τον Ρώσο πρόεδρο, ευχαριστώντας τον για την «στενή φιλία» του, και εξήρε την εντεινόμενη συνεργασία και την εξέλιξη των BRICS. Πρόσθεσε ωστόσο ότι η Ινδία πιστεύει ότι η σύγκρουση στην Ουκρανία θα πρέπει να τερματιστεί ειρηνικά. «Βρισκόμαστε σε συνεχή επαφή για το θέμα της συνεχιζόμενης σύγκρουσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Πιστεύουμε ότι τα προβλήματα πρέπει να επιλύονται μόνο με ειρηνικά μέσα».

Παρόντες είναι στη σύνοδο και ο Μασούντ Πεζεσκιάν του Ιράν και ο Σιρίλ Ραμαφόσα της Νότιας Αφρικής ενώ αναμένεται και η συμμετοχή του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Αποτελώντας μακράν τη μεγαλύτερη διεθνή σύνοδο που διοργανώνει ο Ρώσος πρόεδρος από την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022, η συνάντηση των BRICS και άλλων χωρών αυτή την εβδομάδα αναδεικνύει μία όλο και μεγαλύτερη σύγκλιση κρατών που προσδοκούν αλλαγή στην παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων.

Ο ίδιος ο Πούτιν χαρακτήρισε «αδιαμφισβήτητο γεγονός» την αυξανόμενη οικονομική και πολιτική επιρροή των BRICS, εκφράζοντας την βεβαιότητά του πως, αν οι χώρες που συμμετέχουν στην ομάδα αλλά και όσες άλλες «ενδιαφέρονται», συνεργαστούν,  «θα αποτελέσουν ουσιαστικούς παράγοντες της νέας παγκόσμιας τάξης». Έσπευσε πάντως να υποστηρίξει πως σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για «αντιδυτική συμμαχία».

Η σύνοδος πραγματοποιείται μόλις λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές στις ΗΠΑ, όπου μια πιθανή νίκη του πρώην Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να σημάνει την αλλαγή στάσης των ΗΠΑ ως προς την στήριξή τους στην Ουκρανία, επιβαρύνοντας τις σχέσεις της Ουάσιγκτον με τους παραδοσιακούς εταίρους της.

«Αυτή η σύνοδος κορυφής των BRICS είναι πραγματικά ένα δώρο (σ.σ. για τον Πούτιν)», σχολιάζει στο CNN ο διευθυντής του Carnegie Russia Eurasia Center στο Βερολίνο, Alex Gabuev. «Το μήνυμα είναι: πώς μπορείτε να μιλάτε για την παγκόσμια απομόνωση της Ρωσίας όταν όλοι αυτοί οι ηγέτες … έρχονται στο Καζάν» προσθέτει ο Gabuev, εκτιμώντας πως η Ρωσία θέλει να παρουσιάσει τους BRICS «ως την αιχμή του δόρατος, έναν νέο οργανισμό που θα οδηγήσει την παγκόσμια κοινότητα σε μια πιο “δίκαιη τάξη πραγμάτων”».

Όμως, παρά τη σαρωτική ρητορική της Ρωσίας, οι ηγέτες που συναντώνται στο Καζάν έχουν ένα ευρύ φάσμα απόψεων και συμφερόντων – μια πραγματικότητα των BRICS που, σύμφωνα με τους παρατηρητές, περιορίζει την ικανότητά τους να στείλουν ένα ενιαίο μήνυμα – ειδικά αυτό που μπορεί να επιθυμεί ο Πούτιν.

Στην περσινή σύνοδο των BRICS στο Γιοχάνεσμπουργκ, ο Πούτιν συμμετείχε εξ αποστάσεως, αδυνατώντας να παραστεί αυτοπροσώπως εξαιτίας του εντάλματος σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για φερόμενα εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία. Φέτος, όμως, ο Ρώσος πρόεδρος βρίσκεται στο τιμόνι της πρώτης συνόδου κορυφής από τότε που ο οργανισμός σχεδόν διπλασιάστηκε σε μέγεθος – και η συνάντηση διεξάγεται ενώπιον ενός πολύ διαφορετικού παγκόσμιου τοπίου.

Παρότι οι BRICS προσανατολίζονται κυρίως στην οικονομική συνεργασία, η περσινή συνάντηση πραγματοποιήθηκε στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία και τώρα, με την ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, όπου το Ισραήλ πολεμά τους πληρεξουσίους του Ιράν, οι συρράξεις είναι επίσης πολύ πιθανό να κυριαρχήσουν στην ατζέντα.

Την περασμένη εβδομάδα ο Πούτιν είχε επιβεβαιώσει άλλωστε πως και ο Παλαιστίνιος ηγέτης Μαχμούντ Αμπάς θα δώσει το «παρών». Ο Ρώσος ηγέτης και οι αξιωματούχοι του είναι πιθανό να αξιοποιήσουν τις αντιδράσεις στον παγκόσμιο νότο προς τις ΗΠΑ για την υποστήριξή τους προς το Ισραήλ, για να υπογραμμίσουν πως χρειάζεται μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων στην οποία οι ΗΠΑ δεν θα έχουν τον έλεγχο.