Όταν κάτι είναι αναμενόμενο, είναι εύκολο να μας διαφύγει η σημασία του. Η σαρωτική νίκη του Εργατικού Κόμματος στις βρετανικές βουλευτικές εκλογές της 4ης Ιουλίου ήταν αναμενόμενη, αλλά παρόλα αυτά είναι σημαντική. Το 2019 οι Εργατικοί κατέγραφαν το χειρότερο αποτέλεσμά τους εδώ και σχεδόν έναν αιώνα- ο Μπόρις Τζόνσον είχε πετύχει μια νίκη που φαινόταν ότι θα μπορούσε να τον κρατήσει στην εξουσία για μια δεκαετία. Υπό την ηγεσία του σερ Κιρ Στάρμερ, οι Εργατικοί σάρωσαν και θα αναλάβουν την εξουσία, με μια διαφαινόμενη πλειοψηφία (σ.σ. συνολικά 408 βουλευτών στο κοινοβούλιο των 650 εδρών), που απέχει ελάχιστα από αυτήν που πέτυχε ο σερ Τόνι Μπλερ το 1997. Οι Συντηρητικοί έχουν πληγεί αξιοσημείωτα: το αναμενόμενο αποτέλεσμα των 130 εδρών τους είναι χειρότερο από οποιοδήποτε άλλο στη σύγχρονη ιστορία τους.

«Αυτή η αλλαγή στη διοίκηση είναι ένα καλό αποτέλεσμα για τη Βρετανία. Φεύγει μια κυβέρνηση των Τόρις που είχε μετατρέψει το χάος σε μορφή τέχνης. Έρχεται ένα κόμμα που έχει επικεντρωθεί αδίστακτα στη βελτίωση της εκλογικής του απήχησης» σχολιάζει ο Economist. «Μια χώρα που ήταν από τις πρώτες στη Δύση που υπέκυψε στον λαϊκιστικό ριζοσπαστισμό, ψηφίζοντας υπέρ του Brexit το 2016, επέλεξε αποφασιστικά έναν κεντρώο με σοβαρό μυαλό που υπόσχεται σταθερότητα. Βόρεια των συνόρων, επίσης, η κατάρρευση των ψήφων για το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας σηματοδοτεί μια ευπρόσδεκτη στροφή μακριά από την ιδεολογική επιδίωξη της ανεξαρτησίας και προς μια πιο ρεαλιστική μορφή διακυβέρνησης».

«Ωστόσο, αν κάποιος καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Βρετανία επέστρεψε στην κανονικότητα, θα πρέπει να το ξανασκεφτεί. Το εκλογικό σώμα είναι εξαιρετικά ευμετάβλητο. Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες διακυμάνσεις σε ένα Κοινοβούλιο- η ίδια η ιδέα των ασφαλών εδρών γίνεται όλο και πιο αμφισβητήσιμη» σημειώνει στην πρώτη ανάλυσή του ο Economist. «Οι ψηφοφόροι είναι απογοητευμένοι από τους πολιτικούς του κατεστημένου. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη βρετανική έρευνα κοινωνικών στάσεων, ένα ποσοστό ρεκόρ 45% δηλώνει πως “σχεδόν ποτέ” δεν εμπιστεύεται τις κυβερνήσεις ότι θα θέσουν ως προτεραιότητα τα συμφέροντα του έθνους, από 34% το 2019».

Αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι πιο εμφανής στις επιδόσεις του Reform Uk, του νεοσύστατου αντιμεταναστευτικού κόμματος με επικεφαλής τον Νάιτζελ Φάρατζ, το οποίο πήρε μεγάλα κομμάτια από την υποστήριξη των Τόρις, ακόμη και αν οι ψήφοι του εξασφάλισαν λίγες μόνο έδρες. Είναι επίσης ορατή στις δυνατές επιδόσεις των ανεξάρτητων υποψηφίων που διαμαρτυρήθηκαν για αυτό που ερμήνευσαν ως αμφιθυμία των Εργατικών στην καταδίκη του πολέμου στη Γάζα, και στη συγκριτική έλλειψη ενθουσιασμού για τον ίδιο τον σερ Κίρ Στάρμερ, ο οποίος θα αναλάβει το αξίωμα με «αρνητική δημοτικότητα». Οι ψηφοφόροι έδωσαν μια τεράστια νίκη σε ένα κόμμα που φαίνεται να προκαλεί ελάχιστο ενθουσιασμό. Πρόκειται για μια ηχηρή σφραγίδα έγκρισης που ωστόσο μοιάζει με αδιάφορο ανασήκωμα των ώμων.

Ο κίνδυνος είναι ότι ο Στάρμερ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να είναι προσεκτικός ακριβώς όταν θα έπρεπε να είναι τολμηρός. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο φόβος μη χαθούν οι εκλογές οδήγησε το κόμμα να υιοθετήσει μια φοβική στρατηγική («μη μου πέσει από τα χέρια το βάζο Μινγκ»), αποφεύγοντας τις αντιπαραθέσεις και εγκαταλείποντας τις πιθανές γραμμές επίθεσης. Η υπόθεση της επιφυλακτικότητας θα ακουστεί τώρα ξανά. Το Reform Uk ήρθε δεύτερο μετά τους Εργατικούς σε πολλές εκλογικές περιφέρειες και έχει ορκιστεί να κερδίσει τους ψηφοφόρους της εργατικής τάξης. Αυτό, θα πουν κάποιοι, συνηγορεί υπέρ του να επιδιώξει πιο αυστηρή πολιτική στο μεταναστευτικό, να προχωρήσουν αργά στην απεξάρτηση από τον άνθρακα και να κάνουν περισσότερα για την προστασία των θέσεων εργασίας. «Ναι, οι Εργατικοί έχουν μια τεράστια πλειοψηφία, αλλά αυτή μπορεί να εξατμιστεί. Αν «πέσει το βάζο» οι Εργατικοί θα αποδειχτούν «πυροτέχνημα».

Τέτοια επιχειρήματα είναι εντελώς λανθασμένα. Η δηλωμένη προτεραιότητα των Εργατικών είναι η σωστή: η επίλυση του προβλήματος της λιμνάζουσας παραγωγικότητας της Βρετανίας. Η τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης απαιτεί μια κυβέρνηση που είναι πρόθυμη να «σπάσει αυγά». Είναι αλήθεια ότι η νίκη των Εργατικών οφείλεται περισσότερο στην αντιδημοτικότητα των Συντηρητικών παρά σε ένα κύμα επιδοκιμασίας για τον σερ Κιρ Στάρμερ. Αλλά μια κυβέρνηση που οφείλει την καταπληκτική της πλειοψηφία στην ανικανότητα των αντιπάλων της εξακολουθεί να είναι μια κυβέρνηση με καταπληκτική πλειοψηφία. Στο βρετανικό σύστημα αυτό δίνει στους Εργατικούς μεγάλη δύναμη για να πετύχουν πολλά.

Το κόμμα θα μπορούσε να περάσει τα επόμενα πέντε χρόνια κοιτάζοντας «πίσω και πάνω από τον ώμο του» το Reform Uk και τους Συντηρητικούς. Αλλά η φύση της νέας κοινοβουλευτικής του ισορροπίας και του εκλογικού του συνασπισμού επιτρέπει στους Εργατικούς να αγνοήσουν τις ιδιόμορφες ανησυχίες που έχουν παραμορφώσει τη βρετανική πολιτική τα τελευταία χρόνια. Η κυβέρνηση δεν έχει να ικανοποιήσει καμία ομάδα φανατικών Brexiteers. Καμία ομάδα βουλευτών των πίσω εδράνων που αγωνίζεται να καταπνίξει την ανάπτυξη. Κανείς δεν θα μιλάει για τη Ρουάντα και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ενώ οι υποστηρικτές των Τόρις λένε ότι η μετανάστευση είναι η πρώτη τους προτεραιότητα, οι ψηφοφόροι των Εργατικών την τοποθετούν στην πέμπτη θέση.

Όλα αυτά προσφέρουν στον σερ Κιρ Στάρμερ μια τεράστια ευκαιρία να μεγιστοποιήσει την ανάπτυξη, αρκεί οι Εργατικοί να επιδείξουν επαρκή πολιτική φαντασία. Η νέα κυβέρνηση θα μπορούσε να ολοκληρώσει το HS2, μια κουτσουρεμένη σιδηροδρομική γραμμή υψηλής ταχύτητας, για να δείξει ότι το εννοεί πως θέλει να δώσει έμφαση στις υποδομές. Θα μπορούσε να αναθεωρήσει το σύστημα και να δώσει στις τοπικές κυβερνήσεις το 100% των επιχειρηματικών φόρων για τα μεγάλα νέα έργα υποδομής, ώστε να τους δώσει ένα κίνητρο να «χτίσουν». Θα μπορούσε να εφαρμόσει πιλοτικά συστήματα τιμολόγησης των οδικών αξόνων. Θα μπορούσε να καταργήσει τα τέλη για τους μετανάστες υψηλής ειδίκευσης. Θα μπορούσε να σταματήσει να φοβάται την Ευρώπη και να χαράξει μια πορεία για δομικά βαθύτερη συνεργασία με τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Βρετανίας.

Χρειάζεται επίσης δημιουργικότητα για να λειτουργήσει καλύτερα το κράτος. Μπορεί οι Συντηρητικοί να ήταν χαοτικοί, αλλά τα προβλήματα που ταλανίζουν το βρετανικό κράτος προϋπήρχαν αυτών. Για να αντιμετωπιστούν πολύπλοκα προβλήματα όπως η οικονομική αδράνεια, χρειάζονται προσπάθειες για να σπάσουν τα στεγανά μεταξύ των υπηρεσιών. Οι Εργατικοί θα πρέπει να βελτιώσουν τη ροή των δεδομένων προς τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, να μεταβιβάσουν τις φορολογικές εξουσίες στα προάστια και το Υπουργείο Οικονομικών να εστιάσει στην ανάπτυξη. Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την ισχύ του αρμόδιου υπουργείου για να χτιστούν φυλακές και να εφαρμόζει σύντομες ποινές φυλάκισης για να μειώσει τις άσκοπες πιέσεις στο δικαστικό σύστημα. «Μεταρρυθμίσεις αυτού του είδους μπορεί να μην ξεσηκώσουν το εκλογικό σώμα, αλλά ένας άνθρωπος με την τεχνοκρατική επιμονή του σερ Κιρ Στάρμερ είναι ιδανικός για να τις φέρει εις πέρας» σχολιάζει ο Economist.

Με μια τεράστια πλειοψηφία, πειθαρχία και εντολή για την επιδίωξη της ανάπτυξης, όλα αυτά τα πράγματα είναι δυνατά. Αν ο σερ Κίρ Στάρμερ μπορέσει να βελτιώσει τη χρόνια χαμηλή παραγωγικότητα της Βρετανίας και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα του βρετανικού κράτους, τότε μπορεί να προσφέρει ένα μάθημα στους κεντρώους του υπόλοιπου κόσμου: όχι μόνο πώς να κερδίζουν την εξουσία, αλλά και πώς να τη χρησιμοποιούν. Το πρώτο βήμα είναι να αδράξει την ευκαιρία.

©The Economist. Μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε από την Economia Media Α.Ε., έπειτα από ειδική άδεια. Το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο βρίσκεται στο www.economist.com