Στις 2 Ιανουαρίου, η πρώτη μαύρη πρόεδρος του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, η Κλοντίν Γκέι, παραιτήθηκε από την περίοπτη θέση της εν μέσω κατηγοριών για λογοκλοπή σε κάποια από τα ακαδημαϊκά της συγγράμματα (πράγματι, ορισμένες φράσεις φαίνεται να είναι πανομοιότυπες, χωρίς παραπομπή στην πηγή), αλλά και επικρίσεων πως απέτυχε να αντιμετωπίσει ένα κλίμα αντισημιτισμού στην πανεπιστημιούπολη μετά την αιματηρή επίθεση της παλαιστινιακής Χαμάς στο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου του 2023 και την στρατιωτική απάντηση του Τελ Αβίβ.

Όμως λίγες μόλις ημέρες μετά την παραίτηση της Γκεί, καθηγητές, φοιτητές αλλά και εξωτερικοί αναλυτές, επισημαίνουν πως η παραίτηση της Γκέι έχει διαστάσεις που δεν αφορούν τόσο ούτε τις (ασήμαντες) προτάσεις για τις οποίες δεν είχε αποδοθεί η πηγή, ούτε πολύ περισσότερο τη στάση της απέναντι στον αντισημιτισμό, και συμφωνούν πως η «πτώση» της ήταν αποτέλεσμα της αυξανόμενης πολιτικής πίεσης των συντηρητικών δυνάμεων προς τα πανεπιστήμια και τα κολέγια των ΗΠΑ.

Τόσο η πρώην πρόεδρος όσο και το Χάρβαρντ αναγνώρισαν εκ των υστέρων ότι η Γκέι υπέπεσε σε «παραλήψεις» και «λάθη» αναφορικά με την παράθεση όλων των πηγών της αλλά και την προσήλωση του Χάρβαρντ στην αντιμετώπιση του αντισημιτισμού. Ωστόσο την ίδια ώρα, συντηρητικοί και δισεκατομμυριούχοι δωρητές διεκδικούν τα εύσημα για την αποχώρησή της, υποστηρίζοντας ότι η Γκέι δεν ήταν ούτως ή άλλως άξια να ηγηθεί του Χάρβαρντ και ο διορισμός της είχε γίνει στα πλαίσια μιας woke πολιτικής.

Η ερμηνεία αυτή αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πως ένας θύλακας της δεξιάς επιχειρεί να αντιπαρατεθεί με ελίτ σχολές, αποζητώντας να παγώσει το περίφημο πρόγραμμα DEI (Diversity, Equity, Inclusion)  με στόχο την ισότιμη ένταξη, την ποικιλομορφία και τη συμπερίληψη και ακόμα και να αφαιρεθούν ομοσπονδιακά κονδύλια δάνεια φοιτητών. Από τον ίδιο πολιτικό χώρο ξεπηδούν και ορισμένοι που επιμένουν στους περιορισμούς στην διδασκαλία της ιστορίας και τις απαγορεύσεις συγκεκριμένων βιβλίων από τις σχολικές βιβλιοθήκες.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, «εικονολάτρες» και «εικονομάχοι» της Γκέι, παρουσιάζουν την έξοδό της ως κάτι πολύ μεγαλύτερο από ένα απλό γεγονός. Της ίδιας άποψης είναι και η Γκέι. Σε άρθρο της που δημοσιεύθηκε στους New York Times στις 3 Ιανουαρίου, εστιάζει στη ρατσιστική και βίαιη ρητορική που συνόδευε τις δημόσιες εκκλήσεις για απομάκρυνσή της. «Η εκστρατεία εναντίον μου αφορούσε κάτι περισσότερο από ένα πανεπιστήμιο και έναν ηγέτη. Αυτή ήταν απλώς μια μεμονωμένη αψιμαχία σε έναν ευρύτερο πόλεμο για να καταρρεύσει η δημόσια πίστη σε πυλώνες της αμερικανικής κοινωνίας. Εκστρατείες αυτού του είδους συχνά ξεκινούν με επιθέσεις στην εκπαίδευση και την εμπειρογνωμοσύνη, επειδή αυτά είναι τα εργαλεία που εξοπλίζουν καλύτερα τις κοινότητες για να διακρίνουν την προπαγάνδα. Αλλά τέτοιες εκστρατείες δεν τελειώνουν εκεί».

«Αυτή είναι η αρχή του τέλους για το πρόγραμμα DEI στα ιδρύματα της Αμερικής», έγραψε στο Χ ο συντηρητικός ακτιβιστής Κρίστοφερ Ρούφο, ένας από τους πιο ένθερμους επικριτές της Γκέι. «Θα σας εκθέσουμε. Θα σας ξεπεράσουμε. Και δεν θα σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε μέχρι να αποκαταστήσουμε την ισότητα χωρίς χρώμα στο σπουδαίο έθνος μας».

Εκτιμώντας το μέγεθος αυτού του διαδικτυακού και όχι μόνο κύματος, η παραίτηση της Γκέι δεν μπορεί να διαχωριστεί από τον ευρύτερο πόλεμο κουλτούρας με μία συντηρητική μερίδα, που θεωρεί πως στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ευδοκιμούν ριζοσπαστικές και αριστερές αντιλήψεις.

Αυτός ο πόλεμος κουλτούρας έχει δει διάφορα στάδια: νόμους για τον περιορισμό της διδασκαλίας της ιστορίας, αμφισβητήσεις θεωριών όπως η κριτική θεωρία της φυλής και η διατομικότητα, απαγόρευση βιβλίων σε σχολικές βιβλιοθήκες, παρεμβάσεις για μπλόκο στις Αφροαμερικανικές Σπουδές, μείωση της χρηματοδότησης των προγραμμάτων ποικιλομορφίας και ισότητας στην ένταξη, αλλαγές στη σεξουαλική αγωγή, στροφές σε ολόκληρα εκπαιδευτικά συστήματα.

Μετά την παραίτηση της Γκέι, ο όρος «θετική δράση» αναδείχθηκε σε τάση στο X, καθώς αναρίθμητα προφίλ αναπαρήγαγαν το επιχείρημα πως η Γκέι ήταν απλώς μία πρόσληψη στο όνομα της συμπερίληψης που δεν είχε τα προσόντα για τον ρόλο. Πολλοί κρατάνε το «σκορ» των παραιτήσεων, προσμετρώντας και την παραίτηση της προέδρου του πανεπιστημίου Πενσυλβάνια, Ελίζαμπεθ Μαγκίλ, που κατηγορήθηκε ότι απέφυγε να απαντήσει ευθέως σε κατάθεσή της στο Κογκρέσο, για το αν θα πρέπει να τιμωρηθούν οι φοιτητές που καλούν σε γενοκτονία των Εβραίων.

Οι ίδιοι κύκλοι φαίνεται τώρα να στρέφουν την προσοχή τους στις διοικήσεις άλλων πανεπιστημίων, συμπεριλαμβανομένης της προέδρου του ΜΙΤ Σάλι Κόρνμπλουθ, και ορισμένοι εκφράζουν ήδη έντονες ανησυχίες για τις συγκρούσεις που θα ακολουθήσουν. Ο καθηγητής του Χάρβαρντ Χαλίλ Γκιμπράν Μοχάμεντ δήλωσε στο Democracy Now!: «Αυτό είναι το επόμενο βήμα σε μια τριετή πλέον εκστρατεία για την καταστροφή της ικανότητας αυτής της χώρας να αντιμετωπίσει το παρελθόν και το παρόν της, να αντιμετωπίσει τον δομικό ρατσισμό, τις συστημικές ανισότητες που προκαλούν πρόωρο θάνατο σε εκατομμύρια Αμερικανούς κάθε χρόνο. Και αυτή τη στιγμή οι Ρεπουμπλικάνοι και οι σύμμαχοί τους κερδίζουν».