Στις 9 Μαΐου, γιορτάσαμε για τεσσαρακοστή φορά τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, προπομπού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο εορτασμός καθιερώθηκε από την τότε Ευρωπαϊκή Κοινότητα το 1985, τιμώντας τη Διακήρυξη Σουμάν της 9ης Μαΐου 1950. Η ανεπανάληπτη μουσική του Ύμνου στη Χαρά −που έχει καθιερωθεί ως επίσημος ύμνος της− από την Ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν ήχησε εμπνευστικά για μια ακόμα χρονιά. Αυτή η μεγάλη κατάκτηση της Γηραιάς Ηπείρου μας, της ειρηνικής πορείας – ανέλπιστη μετά την οδύνη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου– τη βρίσκει σήμερα να έχει περιέλθει στη δίνη των τεκτονικών γεωπολιτικών μετατοπίσεων του πλανήτη. Δείχνει να έχει χάσει τον προσανατολισμό της: Ναι ή όχι στον πόλεμο της Ουκρανίας; Ναι ή όχι στην πρωτοφανή αύξηση των αμυντικών δαπανών για επανεξοπλισμό; Με ποιους χειρισμούς απαντά στην αλλοπρόσαλλη δασμολογική πολιτική Τραμπ; Πώς θα μπορούσε να ανακοπεί η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων στις μεγάλες χώρες, που φέρνουν στη μνήμη ανατριχιαστικές εποχές της πρόσφατης ιστορίας;

Όπως ανέφερε και στην παρέμβασή του στο Δέκατο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ο νομπελίστας οικονομολόγος Χριστόφορος Πισσαρίδης, πολλά είναι ακόμη αυτά που πρέπει να γίνουν στον οικονομικό τομέα προκειμένου να ολοκληρωθεί η κοινή αγορά για τα 450 εκατομμύρια των κατοίκων της. Οι διαφορές του δημόσιου τομέα στα 27 κράτη παραμένουν μεγάλες, με αποτέλεσμα η γραφειοκρατία των Βρυξελλών να έχει γιγαντωθεί. Το ίδιο συμβαίνει και με τη χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων μέσω μηχανισμών venture capital, καθώς στην Ευρώπη δυσχεραίνεται η συγκέντρωση μεγάλων κεφαλαίων. Όμως, πραγματικότητα αποτελεί και το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος κλάδος της Ευρώπης σε κέρδη είναι η βιομηχανία μόδας και ειδών πολυτελείας: ο όμιλος LVMH/Λουί Βουϊτόν είχε το 2023 86,2 δισ. ευρώ έσοδα, με 15,2 δισ. κέρδη – το 2024 έφερε μικρή κάμψη. Την ίδια στιγμή, βέβαια, ας μην παραβλέπουμε ότι η μεγαλύτερη κατάκτηση της ΕΕ είναι το κοινωνικό κράτος, πράγμα που αποτελεί και το σημαντικότερο συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με άλλες περιοχές του πλανήτη.

Ας μην ξεχνάμε και τι θα ήταν σήμερα η Ελλάδα αν δεν ανήκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό σκεφτόμουν, και πρόσφατα πάλι, για παράδειγμα κατά την πρόσφατη ανακοίνωση της χρηματοδότησης με 35 εκατ. ευρώ για 6 χρόνια του πρώτου Κέντρου Αριστείας στη ρομποτική ΗΡΩΝ. Το πρωτοποριακό αυτό κέντρο λειτουργεί προς το παρόν στο Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά, και θα υποστηρίζεται από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Ιταλίας και το Πολυτεχνείο της Καρλσρούης. Έμμεσα, λοιπόν, καλείται να παίξει σημαντικό ρόλο στο επιδιωκόμενο brain regain της χώρας μας, παράλληλα με τη διασύνδεσή του με τη Διασπορά και την ολοκληρωμένη οργάνωση ενός ελληνικού ρομποτικού οικοσυστήματος. Όπως εξάλλου απέδειξε και η εντυπωσιακή συμμετοχή της νεολαίας στο τελευταίο συνέδριο pan-orama/Πανόραμα Επιχειρηματικότητας και Σταδιοδρομίας του ακούραστου και επίμονου καθηγητή Ιορδάνη Λαδόπουλου, που τόσα χρόνια προσπαθεί να φέρει κοντά επιχειρήσεις και πανεπιστήμια, υπάρχει πλέον η κρίσιμη μάζα για την ανάδειξη των δυνατοτήτων της χώρας σε καινοτομία και ανταγωνιστικότητα.

Σχετική με τα θέματα αυτά είναι και η πρόσφατη έκδοση Ελληνική Βιομηχανία. Οι αδύναμοι κρίκοι: δεξιότητες, διοικητικές πρακτικές και τεχνολογία (Εκδόσεις Κέρκυρα-economia Publishing, με συγγραφική ομάδα υπό τον καθηγητή Γιάννη Καλογήρου, που αποτελείται από τους: Σοφία Ανυφαντάκη, Κωνσταντίνο Δελλή, Αικατερίνη Καραδημητροπούλου και Φίλιππο Πετρουλάκη), η οποία καταλήγει και σε προτάσεις για ουσιαστικές βελτιώσεις μιας σύγχρονης και αποδοτικής βιομηχανικής πολιτικής, κατάλληλης για το σήμερα και το αύριο. Για την προώθηση δηλαδή του, σε μακροχρόνια αναζήτηση, νέου παραγωγικού προτύπου, με ποιοτική αναβάθμιση των προϊόντων και ένταξή τους σε διεθνείς αλυσίδες αξίας.

Τελικό ζητούμενο είναι αυτονόητα η σύγκλιση του μέσου εισοδήματος στην Ελλάδα με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά τις τελευταίες εκτιμήσεις του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, το διάστημα που θα απαιτηθεί είναι περίπου 20 χρόνια ακόμη – όχι πολύ αισιόδοξη εκτίμηση.

Για να γυρίσουμε όμως στα γενέθλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης: η ελπίδα είναι να ξεπεράσουν όσο πιο σύντομα και ανώδυνα γίνεται οι χώρες που την απαρτίζουν τη βαθιά κρίση ταυτότητας που αυτή περνάει. Να κατακτήσει, δηλαδή, την ηγετική θέση που της αξίζει, υπόδειγμα δύναμης και ανθρωπιάς μαζί.