Πήγαινε λοιπόν – μαθαίναμε από την Ουάσιγκτον Πόστ, κι είχαμε την επιβεβαίωση κατά τα ειωθότα από την διάψευση της Μόσχας… – να προχωρήσει μυστική διαπραγμάτευση Ρωσίας – Ουκρανίας με μεσολάβηση Κατάρ. Σκοπός: να παύσουν, αμοιβαία, τα πλήγματα σε ενεργειακές και άλλες ζωτικές υποδομές. Ενδεχόμενη συνέχεια: να επεκταθεί ένα τέτοιο διπλό πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση κάποιας μορφής ανάσχεσης των εχθροπραξιών γενικότερα, και βλέπουμε.

Ξεκίνησε όμως η ουκρανική κίνηση, να μπει σε ρωσικό έδαφος στη μεθοριακή περιοχή του Κουρσκ καταλαμβάνοντας εξαπίνης τις ρωσικές δυνάμεις. Δεν ήταν η πρώτη κίνηση «αμυντικής επίθεσης», καθώς εδώ και καιρό ενεργούνταν επιθέσεις με drones ή και πυραύλους μέσου βεληνεκούς, σε αεροδρόμια και ενεργειακές υποδομές της Ρωσίας. Ακολούθησε και απόπειρα μαζικήςη επίθεσης με drones στην ίδια την Μόσχα. Ούτως ή άλλως, πάντως, η κίνηση προς Κουρσκ διέκοψε κάθε προοπτική επαφών/προ-διαπραγματεύσεων.

Στο άλλο μείζον μέτωπο αντιπαράθεσης, εκείνο που ξεκίνησε με την φρίκη της επιδρομής της Χαμάς σε χωριά του Ισραήλ στα σύνορα με την Γάζα, με σφαγή και ομηρία αμάχων, εν συνεχεία όμως έδωσε την βίαιη είσοδο του Ισραηλινού στρατού στη Λωρίδα-ανοιχτή-φυλακή με όλο και βαρύτερες συνθήκες υπέρμετρης βίας και θυμάτων (ήδη ξεπέρασαν τα 40.000) μεταξύ αμάχων, είχε δρομολογηθεί μια διαδικασία αν μη ειρηνευτική, πάντως εκτόνωσης. Με αμερικανική πρωτοβουλία, με καταριανή και αιγυπτιακή στήριξη. Ώσπου… μεσολάβησε η εκτέλεση του Ισμαήλ Χανίγιε, ηγέτη του πολιτικού σκέλους της Χαμάς, στην Τεχεράνη – με σχετικά αδιευκρίνιστο πλήγμα: πάντως ο ίδιος είχε χάσει προ εβδομάδων τρεις γιους του, τέσσερα εγγόνια του από ισραηλινό πλήγμα εναντίον τού αυτοκινήτου τους στη Λωρίδα της Γάζας. Ο Χανίγιε θεωρούνταν συγκριτικά μετριοπαθής^. πάντως κεντρικός συντελεστής της απόπειρας διαπραγματεύσεων.

Κι αν μεταβατικός διάδοχος του Χανίγιε στην πολιτική πτέρυγα της Χαμάς ορίστηκε ο μάλλον άχρωμος Μοχάμεντ Ισμαήλ Ντάρουϊς, ουσιαστική ήταν η αναβάθμιση του ρόλου του Γιαχία Σινουάρ, επικεφαλής του στρατιωτικού σκέλους (και κρυπτόμενου, φαίνεται, στον δαίδαλο των υπόγειων τούνελ στην Λωρίδα της Γάζας) και θεωρούμενου ως αρχιτέκτονα του πλήγματος της 7^ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ. Όπως κι αν εξελιχθεί το πράγμα, οι συνθήκες εκτόνωσης/αποφυγής της ανάφλεξης, συνολικά, στην Μέση Ανατολή δυναμιτίστηκαν. Δεν είχε βοηθήσει, ασφαλώς, η εκτέλεση του Φουάντ Σουκρ, μια μέρα πριν τον Χανίγιε – εκείνη με πλήγμα στη Βηρυτό.

Ενδιάμεση φάση, εδώ: οι ιρανικές διακηρύξεις και προετοιμασίες για πλήγμα κατά του Ισραήλ μετά την εκτέλεση του – φιλοξενούμενο στην Τεχεράνη – Χανίγιε, μετά από πολλές μέρες διακηρύξεων και έντασης, πήγαν πίσω. Πώς; Αρχικά με δηλώσεις ότι «το ανταποδοτικό πλήγμα μπορεί να περιμένει χρόνο», ύστερα με την πληροφορία ότι η Τεχεράνη υποβάθμισε τον βαθμό ετοιμότητας των πυραύλων που στρέφονταν κατά του Ισραήλ. (Πολλοί ερμήνευσαν την στάση αυτή ως προσπάθεια να μην δυναμιτισθούν οι επαφές Χαμάς-Ισραήλ, με αμερικανική διαμεσολάβηση).

Ασφαλώς οι δυο περιπτώσεις ανάφλεξης/συνεχιζόμενης πολεμικής σύρραξης δεν είναι συγκρίσιμες, πολύ λιγότερο συγγενείς. Ασφαλώς θα ήταν ρηχό να συνδυάσει κανείς το γεγονός ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου παίζει την πολιτική του επιβίωση με την διατήρηση, αν μη εκτόξευση της έντασης, με το ότι ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει αυτοεγκλωβιστεί σε στάση ανυποχώρητου μαχητή αν είναι να διατηρήσει την αντικατάσταση στήριξη της Δύσης.

Και σίγουρα αποτελεί λεκτική υπερβολή να μιλήσει κανείς για «κόμμα του πολέμου». Και μάλιστα ενός πολέμου που διεξάγεται όλο και εμφανέστερα  διά αντιπροσώπων/proxy war στις πεδιάδες της Ουκρανίας, και με την ιδιαίτερη τραγικότητα της ολίσθησης του Ισραήλ, κληρονόμου της Shoah/του Ολοκαυτώματος σε ακρότητες οι οποίες σοκάρουν ακόμη και παραδοσιακούς υποστηρικτές του. Ασφαλώς, δε, η Ουκρανία κλήθηκε να αμυνθεί σε ρωσική εισβολή^. ασφαλώς η επιδρομή της Χαμάς τον Οκτώβριο δημιούργησε συνθήκες ακραίες. Πλην όμως οι χιλιάδες των θυμάτων συσσωρεύονται. Η διεύρυνση των εχθροπραξιών δεν είναι, πλέον, ζήτημα ανάλυσης ή διπλωματικής ανησυχίας. 

Το αύριο στην Ουκρανία, αλλά και στις σχέσεις της Δύσης με την Ρωσία, προκύπτει όλο και πιο υπονομευμένο. Το αύριο στη Λωρίδα της Γάζας – και στην Δυτική Όχθη: δεν έχει δοθεί η προσοχή που θα πρέπει στην κήρυξη του εκεί καθεστώτος παρανόμου από το Διεθνές Δικαστήριο… – είναι κάτι που, για τους Παλαιστινίους, είναι ζήτημα αν αντέχεται. Αλλά και το αύριο στο Ισραήλ προκύπτει ζοφερό: όλο και περισσότερο το βλέπουμε σε μια χώρα που κινδυνεύει να λειτουργήσει ως στρατόπεδο – στηριζόμενο βέβαια από την Δύση. 

Ξέρετε, για το Ισλάμ υπάρχει η διάκριση μεταξύ αφενός Νταρ-αλ-Ισλάμ (της περιοχής όπου επικρατεί ο μουσουλμανισμός) και αφετέρου Νταρ-αλ-χάρμπ ή πάλι Νταρ-αλ-αχντ. Η πρώτη περιοχή απ’ αυτές είναι η περιοχή του πολέμου, του ανυποχώρητου πολέμου^. η δεύτερη είναι η περιοχή της συνθήκης, της συνύπαρξης

Αυτά ίσως ακούγονται κάπως μεσαιωνικά, σαν καταστάσεις προηγούμενων αιώνων. Αν και (άμα το καλοσκεφτούμε…) και η Χριστιανική Ευρώπη όταν ήταν ανερχόμενη και μαχητική – θυμηθείτε τις Σταυροφορίες, τους ενδο-Ευρωπαϊκούς θρησκευτικούς πολέμους – την κυριαρχία με το σπαθί την είχε ψηλά στις προτεραιότητές της. Μήπως όμως, μήπως! , θα ήταν χρήσιμο ένα βήμα πίσω στην ευκολία με την οποία πολιτικά/επικοινωνιακά αγκαλιάζεται πλέον η νομοτελειακότητα του πολέμου; Και μάλιστα με την ηθική απαξία που κουβαλάει πάνω της η επιλογή των proxy wars;

Οι εμπλεκόμενοι στην φρίκη του πολέμου λαοί έχουν την δική τους οδύνη, ζουν την δική τους τραγωδία. Υπ’ αυτήν την έννοια δεν νομιμοποιείται κανείς να τους μιλά αφ’ υψηλού. Όμως οι δικές μας κοινωνίες, την διατήρηση της εναγούς νομοτέλειας ενός πολέμου «μέχρι τον τελευταίο Ουκρανό»/ «μέχρι τον τελευταίο Παλαιστίνιο», μήπως θα χρειαζόταν να την ξανασκεφτούμε; Αν μη τι άλλο, στις δημοκρατίες Δυτικού τύπου οι μεγάλες, οι καθοριστικές αποφάσεις όπως εκείνες για πόλεμο ή (προσπάθεια, πάντως) για ειρήνη απαιτούν την συνειδητή λαϊκή συναίνεση. Ενώ και η εγκατάσταση των οικονομιών σε οικονομίες πολέμου έχει την δική της σειρά συνεπειών.