Την Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου συμμετείχα σε συζήτηση που διοργάνωσαν οι ομάδες νέων Ευ Πολιτεύεσθαι και Πρωτοβουλία Νέων, σε συνεργασία με το Πάντειο Πανεπιστήμιο. Κεντρικό θέμα ήταν το Μέλλον της Δημοκρατίας και η συμμετοχή της νέας γενιάς στην πολιτική.

Αν ο Φειδίας Παναγιώτου, ο Κύπριος Ευρωβουλευτής και Influencer, ζούσε στην Ελλάδα, δεν θα μπορούσε καν να κατέβει ως υποψήφιος στις Ευρωεκλογές, αφού είναι 24! Ένα παράδοξο fun fact , το οποίο όμως με οδήγησε στο να κατέβω Υποψήφιος στις Ευρωεκλογές στη Γαλλία, ως φοιτητής Εράσμους στην Τουλούζη. Στην Ελλάδα δεν έχω το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, καθώς, όντας 22 ετών, δεν πληρώ το κατώτατο όριο ηλικίας, που σύμφωνα με το Ελληνικό Σύνταγμα είναι τα 25 έτη. Μέσα από τις ευρωεκλογές και το Εράσμους στη Γαλλία, κατάφερα να υπερβώ το εμπόδιο που συναντούσα στην Ελλάδα.

Σε όλη την Ευρώπη, οι επιλογές και οι δίοδοι πολιτικής συμμετοχής των πολιτών είναι περιορισμένες και με πολλά εμπόδια. Ταυτόχρονα, υπάρχει έντονα το συναίσθημα της δυσαρέσκειας με τους πολιτικούς θεσμούς. Το κοινοβουλευτικό σύστημα βιώνει σήμερα μία βαθιά κρίση εμπιστοσύνης, καθώς παρατηρούμε ένα μεγάλο χάσμα ανάμεσα στους πολίτες και την πολιτική.

Στη βάση αυτών των σκέψεων, στον απόηχο των ευρωεκλογών αλλά και των ευρύτερων πολιτικών εξελίξεων παγκοσμίως, η συζήτηση στο Πάντειο είχε ως επίκεντρο το θέμα της αναγκαιότητας υιοθέτησης Συμμετοχικών θεσμών, ως μέρος ενός μοντέλου Διαβουλευτικής Δημοκρατίας βασιζόμενης στη συνδιαμόρφωση και την άμεση συμμετοχή των πολιτών. Η ύπαρξη των συμμετοχικών θεσμών στοχεύει στην επίλυση του ζητήματος εμπιστοσύνης και στην άμβλυνση του χάσματος μεταξύ πολιτών και πολιτικής, δίνοντας λόγο στους πολίτες στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι πρωτοβουλίες έχουν ήδη αρχίσει να έχουν μία δυναμική. Αναφέρω ενδεικτικά κάποια παραδείγματα από την Ελλάδα και την Ευρώπη:

Σε τοπικό επίπεδο, μέσα από Συμβούλια Πολιτών, των οποίων η σύνθεση γίνεται με κλήρωση, στο πλαίσιο του Δήμου. Στο Παρίσι η ιδέα εφαρμόζεται ήδη, έχοντας μάλιστα φέρει άμεσα αποτελέσματα, καθώς προτάσεις πολιτικής που κατατέθηκαν από το Συμβούλιο Πολιτών έχουν υιοθετηθεί. Στην Ελλάδα μπορώ να αναφέρω ως αξιοσημείωτη προσπάθεια την πρωτοβουλία ΛοκαλWatch , από τον οργανισμό VouliWatch. Πρόκειται για μία διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας οι πολίτες μπορούν να ρωτήσουν άμεσα τους αντιπροσώπους τους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και να κάνουν προτάσεις πολιτικής, οι οποίες τίθενται σε δημόσια διαβούλευση και ψηφοφορία. Είναι ένα εργαλείο που συνδυάζει την άμεση συμμετοχή και τη λογοδοσία με τις νέες τεχνολογίες. Τέλος, η πρωτοβουλία έχει πιασάρικο – και κυρίως ουσιώδες – σλόγκαν, «Ο Δήμος ανήκει στους Δημότες».

Σε εθνικό επίπεδο, η Ελλάδα έχει να μας δώσει ένα ενδιαφέρον παράδειγμα συμμετοχικού θεσμού. Πρόκειται για τα, όχι ιδιαιτέρως γνωστά, Συμβούλια Κοινωνικού Ελέγχου της ΕΡΤ. Αυτά είναι ένα ανεξάρτητο συλλογικό όργανο ελέγχου, προτάσεων και λογοδοσίας που συγκροτήθηκε από την ΕΡΤ και αποτελείται από τυχαία επιλεγμένους πολίτες. Στόχος είναι η κατάθεση προτάσεων για τη βελτίωσή της λειτουργίας της, μέσα από τη δημόσια διαβούλευση. Παρότι είναι κατοχυρωμένος θεσμός της ΕΡΤ μέσω του νόμου 4324/15, η λειτουργία τους έχει διακοπεί τα τελευταία χρόνια.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο αγαπημένος μου συμμετοχικός θεσμός είναι η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών. Είναι στην ουσία μία κατάθεση πρότασης από τους Ευρωπαίους Πολίτες προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με στόχο η δεύτερη να προβεί σε νομοθετική πρωτοβουλία, δηλαδή να προτείνει νόμο προς ψήφιση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (που αποτελείται από τους Υπουργούς των κυβερνήσεων των κρατών- μελών της Ε.Ε.). Προκειμένου να δημιουργηθεί μία πρόταση, χρειάζονται τουλάχιστον 7 πολίτες που να ζουν σε 7 διαφορετικά κράτη μέλη της Ε.Ε. Στη συνέχεια, η πρόταση αυτή χρειάζεται να συγκεντρώσει 1 εκατομμύριο υπογραφές υποστήριξης από πολίτες της Ε.Ε., προκειμένου να κατατεθεί στην Επιτροπή. Η τελευταία μπορεί να εγκρίνει την πρόταση, προχωρώντας σε νομοθετική πρωτοβουλία, ή να την απορρίψει, αιτιολογώντας το λόγο της απόφασης της. Με μία γρήγορη σκέψη, και μετά από μία πανευρωπαϊκή καμπάνια στις ευρωεκλογές στη Γαλλία, θα πω: Γιατί όχι μία Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών για την καθιέρωση Κοινού Δικαιώματος στη Ψήφο στα 16 και στην Υποψηφιότητα στα 18 σε όλη την Ε.Ε.;

Τα συμπεράσματα της συζήτησης:

1. Η πολιτική από και για τους πολίτες, από τη γειτονιά μέχρι την Ευρώπη: Η Διαβουλευτική Δημοκρατία είναι μία απαραίτητη συμπλήρωση του σημερινού κοινοβουλευτικού συστήματος. Ο πολίτης χρειάζεται να βρεθεί στο επίκεντρο της πολιτικής μέσα από τους Συμμετοχικούς θεσμούς που να τον συμπεριλαμβάνουν στην λήψη των αποφάσεων. Η διαβούλευση μέσα από Συμβούλια Πολιτών για τη συνδιαμόρφωση πολιτικών και θεσμοί όπως η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών είναι κρίσιμοι, και πάνω απ’όλα υλοποιήσιμοι, σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

2. Είναι εφικτό να κατέβεις στις ευρωεκλογές σε άλλη χώρα ακόμα και αν δεν έχεις το δικαίωμα στη δική σου λόγω διαφορετικού ορίου ηλικίας. Χρειάζεται να ανοίξει ο διάλογος σε όλη την Ευρώπη, και ειδικά στην Ελλάδα, με την αφορμή της Συνταγματικής Αναθεώρησης, σχετικά με τα Κοινά Πολιτικά Δικαιώματα, κυρίως δε για το κοινό δικαίωμα στη ψήφο στα 16 και την υποψηφιότητα στα 18 σε όλη την Ε.Ε. Με πιο απλά λόγια, γιατί , ενώ μιλάμε για τις ίδιες εκλογές, δηλαδή τις ευρωεκλογές, ένα άτομο 18 χρονών στην Ελλάδα να έχει διαφορετικό πλαίσιο, δικαιώματα και ευκαιρίες συμμετοχής από ένα συνομήλικο του στη Γαλλία ή στη Ρουμανία, ή σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ε.Ε.;

3. Να πάτε Εράσμους! Το συστήνω ανεπιφύλακτα. Είναι μία εμπειρία που μου άλλαξε τη ζωή σε πολλά επίπεδα, και σίγουρα στην έννοια της ενεργούς πολιτειότητας. Κατά τη διάρκεια του ενός χρόνου που έμεινα στην Τουλούζη είχα άμεση σύνδεση με την καθημερινότητα της πόλης. Μαζεύοντας κάθε Κυριακή τα φρούτα και τα λαχανικά που οι παραγωγοί της τοπικής αγοράς θα πετούσαν, και ας ήταν πολύ γευστικά και καταναλώσιμα, και συμμετέχοντας σε συζητήσεις και debate ενόψει των ευρωεκλογών.

Υ.Γ. Μετά τη συζήτηση ακολούθησε πάνελ με τη συμμετοχή της Ζωής Κωνσταντοπούλου , Προέδρου της Πλεύσης Ελευθερίας, και του Παύλου Χρηστίδη, Βουλευτή του ΠΑΣΟΚ. Άδραξα λοιπόν την ευκαιρία και έκανα την εξής ερώτηση: «Πέρυσι κατέβηκα ως Υποψήφιος Ευρωβουλευτής στις Ευρωεκλογές στη Γαλλία , ενώ δεν έχω το δικαίωμα του εκλέγεσθαι στην Ελλάδα καθώς είμαι 22 και το κατώτατο όριο ηλικίας στη χώρα μας είναι τα 25. Στη Γαλλία, το αντίστοιχο όριο είναι στα 18. Συμφωνείτε με την υιοθέτηση του δικαιώματος στο εκλέγεσθαι στα 18 έτη στην Ελλάδα;»

Η κυρία Κωνσταντοπούλου απάντησε ευθύς αμέσως «Ναι». Ο κύριος Χρηστίδης δεν το αρνήθηκε, χωρίς να δώσει όμως κάποια σαφή απάντηση. Επιβεβαίωσε πάντως ότι δεν έχουμε κανέναν 25άρη στην Βουλή!

Συνοψίζοντας, η ενεργός πολιτειότητα είναι μία διαρκής διαδικασία που χρειάζεται να αρχίζει από την αρχή της ζωής μας. Όσο περισσότερους τρόπους ανάπτυξης της έχουμε, τόσο πιο ουσιώδης συμμετοχή και συνδιαμόρφωση στην πολιτική μπορεί να υπάρχει. Συμμετοχικοί θεσμοί, πολιτική παιδεία και στοχευμένες παρεμβάσεις για την αφαίρεση εμποδίων πολιτικής συμμετοχής, όπως με την υιοθέτηση του δικαιώματος στο εκλέγεσθαι στα 18, είναι μερικά από τα άμεσα παραδείγματα τόνωσης της. Στην ίδια κατεύθυνση βρίσκεται το Εράσμους και η συμμετοχή στην τοπική κοινότητα της Τουλούζης. Αυτό είναι το Μέλλον της Δημοκρατίας, πολυπολιτισμικό και συμμετοχικό.

*Λευτέρης – Φοίβος Βασιλόπουλος, Υποψήφιος Ευρωβουλευτής με το Βολτ Γαλλίας, φοιτητής