Πριν λίγα χρόνια, ο πολεοδόμος Carlos Moreno οραματίστηκε τα μεγάλα αστικά κέντρα ανθρωποκεντρικά οργανωμένα, προτείνοντας τις «πόλεις των 15 λεπτών», όπου όλοι οι καθημερινοί προορισμοί των κατοίκων, όπως τα καταστήματα, τα σχολεία και τα γραφεία τους, θα βρίσκονταν σε μικρή απόσταση από τα σπίτια τους, η οποία θα μπορούσε να διανυθεί εύκολα και γρήγορα με τα πόδια ή ένα ποδήλατο.

Ήταν μία διαφορετική θεώρηση ενός νέου τρόπου ζωής, που εισήγαγε τη λογική μικρών, επάλληλων «χωριών» στο αστικό περιβάλλον και εκατοντάδες δήμαρχοι σε όλο τον κόσμο επιχείρησαν να υιοθετήσουν, στο μέτρο του εφικτό, αυτή τη νέα λογική, που γλίτωνε όσο το δυνατόν περισσότερους κατοίκους από την ανάγκη μεγάλων καθημερινών μετακινήσεων.

Η ιδέα διαδόθηκε: η δήμαρχος του Παρισιού, Anne Hidalgo, ενσωμάτωσε κάποιες αρχές της πόλης των 15 λεπτών στον προγραμματικό σχεδιασμό για την εκστρατεία της επανεκλογής της το 2020, το Κάλιαρι στη Σαρδηνία ξεκίνησε ένα στρατηγικό πλάνο «εγγύτητας» και στην Ουτρέχτη, την τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Ολλανδίας, το 100% των κατοίκων μπορούν πλέον να φτάσουν σε όλες τις βασικές υποδομές της πόλης σε 15 λεπτά με το ποδήλατο.

Όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, αυτή η πρωτοποριακή πρόταση της πόλης των 15 λεπτών έγινε στόχος συνωμοσιολόγων που θεώρησαν ότι αποτελεί μέρος κάποιας υποτιθέμενης «σκοτεινής παγκόσμιας ατζέντας» δήθεν για τον έλεγχο του πληθυσμού, με αποτέλεσμα ο Moreno να δεχθεί έως και… απειλές θανάτου.

Ευτυχώς για αυτόν, στην πραγματική ζωή, η λογική πρυτανεύει και η πρόταση του βρίσκει πρόσφορο έδαφος, ενώ η Δανία έχει κάνει και ένα βήμα παραπάνω, χτίζοντας την πρώτη «πόλη των 5 λεπτών» στο Nordhavn, μια αναδυόμενη νέα γειτονιά της Κοπεγχάγης.

Το Nordhavn έχει βιομηχανικό παρελθόν: είναι μια χερσόνησος 2 τετραγωνικών χιλιομέτρων στα βορειοανατολικά του κέντρου της πρωτεύουσας που για περισσότερο από έναν αιώνα λειτουργούσε ως ελεύθερος λιμένας. Όμως, με τον πληθυσμό και τη δημοτικότητα της Κοπεγχάγης σε άνοδο, η πόλη αποφάσισε να αναπλάσει αυτές τις περιοχές του λιμανιού, παρέχοντας σπίτια για 40.000 ανθρώπους και χώρους εργασίας για άλλους 40.000 μέσα στα επόμενα 40 χρόνια. Σήμερα, ο πληθυσμός του Nordhavn είναι περίπου 6.000.

Φωτ. BRIQ

Όλα εδώ είναι σχεδιασμένη σε μία «πιο ανθρώπινη» κλίμακα, φιλική προς τους πεζούς. Είναι ένα μέρος όπου οι άνθρωποι απολαμβάνουν να συχνάζουν, ακόμη και σε μια κρύα χειμωνιάτικη μέρα: ψωνίζουν, κάνουν ποδήλατο, βγάζουν βόλτα τα σκυλιά τους, κάνουν τζόκινγκ, ακόμη και κολυμπούν στην παραλία. Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς είναι η ησυχία, αφού δεν κυκλοφορούν σχεδόν καθόλου αυτοκίνητα – και τα λίγα που περνούν είναι ηλεκτρικά.

Αυτή είναι η πραγματική βάση της πόλης των πέντε λεπτών. «Τα αυτοκίνητα δεν είναι ευπρόσδεκτα εδώ», δήλωσε στον Guardian ο Lars Riemann της εταιρείας συμβούλων σχεδιασμού Ramboll, η οποία κέρδισε τον διαγωνισμό για τον σχεδιασμό του Nordhavn το 2008, μαζί με τα γραφεία Cobe και Sleth και άλλους εταίρους.

Για τα «κύτταρα» κινητικότητας, οι αρχιτέκτονες και οι πολεοδόμοι σχεδίασαν κύκλους ακτίνας 400 μέτρων γύρω από τους σταθμούς του μετρό, όλα έπρεπε να βρίσκονται σε αυτές τις μικρές εκτάσεις. «Μέσα σε έναν τέτοιο κύκλο, θα είχατε ένα μείγμα από κατοικίες και κτίρια γραφείων, κοινωνικές υποδομές όπως σχολεία και παιδικούς σταθμούς, καταστήματα λιανικής πώλησης, καφετέριες – όλα όσα θα χρειαζόσασταν στην καθημερινή σας ζωή», εξηγεί ο διευθυντής της Cobe, Rune Boserup.

Και τα κοινωνικά οφέλη από αυτή την φιλοσοφία οργάνωσης δεν σταματούν εκεί στην εξοικονόμηση χρόνο και την προστασία του περιβάλλοντος. «Μιλάμε για κοινωνική βιωσιμότητα», λέει η Anne Skovbro, η διευθύνουσα σύμβουλος της By & Havn, της κρατικής αρχής πόλης και λιμανιού, η οποία κατέχει και διαχειρίζεται το Nordhavn. «Ως άνθρωποι, γαλουχούμαστε με την ιδέα της επαφής με άλλους ανθρώπους», παρατηρεί. «Στη Δανία, συχνάζουμε στους φούρνους τα πρωινά, για κάποια γλύκισμα. Αυτό είναι σημαντικό. Και είναι ωραίο να συναντάς στην πορεία τον γείτονά σου – αυτό είναι μέρος του σχεδιασμού εδώ, προσθέτει, παρατηρώντας, συν τοις άλλοις, μια πιο «κοινωνική γειτονιά» είναι και πιο ασφαλής.