Τον Μάρτιο του 2023 ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζιπίνγκ ζητήσει από τον Βλάντιμιρ Πούτιν στο Κρεμλίνο να προωθήσουν από κοινού την αλλαγή στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Έναν χρόνο αργότερα, οι δύο ηγέτες θα συναντηθούν ξανά, για 43η φορά, την ερχόμενη Πέμπτη στο Πεκίνο, ενώ η Ρωσία μετατρέπεται σε όλο πιο σημαντικό εταίρο της Κίνας, στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει τις στρατηγικές κινήσεις των ΗΠΑ, που έχουν αυστηροποιήσει δύο φορές τις κυρώσεις τους για το σινορωσικό εμπόριο. Η κυβέρνηση του κ. Σι έχει απαντήσει οργισμένα, καλώντας τη Δύση να «σταματήσει να συκοφαντεί και να περιορίζει την Κίνα», την ίδια στιγμή που οι οικονομικοί δεσμοί της με τη Ρωσία ισχυροποιούνται και «υπάρχουν ενδείξεις για εμβάθυνση των στρατιωτικών δεσμών», όπως παρατηρεί σε ανάλυσή του ο Economist.

Η Κίνα θα είναι ο πρώτος σταθμός του Πούτιν στο εξωτερικό μετά τις, αμφισβητούμενες από τη διεθνή κοινότητα, εκλογές του Μαρτίου που του έδωσαν μια πέμπτη θητεία στην προεδρία. Το 2023 είχαν συναντηθεί αμέσως μετά την απόφαση του κοινοβουλίου της Κίνας να δώσει στον Σι «πράσινο φως» για μία τρίτη συνεχόμενη θητεία, αψηφώντας την παράδοση του ορίου δύο 5ετιών. Δεν επρόκειτο για τυχαία εξέλιξη: από τη στιγμή που είχε ανέλθει στην εξουσία το 2012, ο Σι είχε φροντίσει επιμελώς να παραγκωνίσει πιθανούς αντιπάλους του, συμπληρώνοντας τις κορυφαίες τάξεις του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος με υποστηρικτές του.

Η περσινή συνάντηση στο Κρεμλίνο είχε επίσης έρθει λίγες ημέρες μετά την έκδοση εντάλματος σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τον Πούτιν για εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία. «Και για τους δύο άνδρες οι συναντήσεις τους αποτελούν μια επίδειξη περιφρόνησης για τις προσπάθειες της Δύσης να προβάλει αναχώματα στους απολυταρχικούς ηγέτες», σημειώνει ο Economist.

Τον Φεβρουάριο του 2022, ο Πούτιν είχε επισκεφτεί την Κίνα λίγες ημέρες πριν την εισβολή στην Ουκρανία. Τότε οι δύο ηγέτες είχαν εκδώσει κοινή ανακοίνωση, όπου μεταξύ άλλων δήλωναν υπερήφανοι για «τη μακροχρόνια, δημοκρατική παράδοση» των χωρών τους. Υπονοώντας χωρίς να κατονομάζουν τις ΗΠΑ, διαβεβαίωναν πως θα παρέχουν στήριξη ο ένας στον άλλον, στους αγώνες έναντι των «εξωτερικών δυνάμεων που επιχειρούν να υπονομεύσουν την ασφάλεια και τη σταθερότητα» στις περιοχές τους. Τόνιζαν μάλιστα πως η Ρωσίας-Κίνας «δεν έχει όρια» και «δεν υπάρχουν απαγορευμένοι τομείς συνεργασίας».

Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επιμένουν πως η Κίνα υποστηρίζει αναφανδόν και σε κρίσιμο μέγεθος την αμυντική βιομηχανία της Ρωσίας. Το ανθηρό εμπόριο της Κίνας και της Ινδίας, έχουν λειτουργήσει ως σανίδα σωτηρίας για τη Ρωσία, που είδε τις εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ, την Ε.Ε. και τη Βρετανία να καταβαραθρώνεται μετά την κήρυξη του πολέμου στην Ουκρανία. Οι ρωσικές και οι κινεζικές ένοπλες δυνάμεις κάνουν όλο και πιο συχνά κοινές ασκήσεις.

Ρώσοι κατασκευαστές όπλων έχουν πρόσβαση σε κινεζική τεχνολογία και κατά τη διάρκεια ξεχωριστών επισκέψεων στην Κίνα τον Απρίλιο, η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, και ο υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, διαμαρτυρήθηκαν για το ζήτημα αυτό στους Κινέζους αξιωματούχους. Ο Μπλίνκεν δήλωσε, μετά το πέρας του δικού του ταξιδιού, ότι η Κίνα είναι ο «κορυφαίος προμηθευτής» μηχανών, μικροηλεκτρονικών συστημάτων και νιτροκυτταρίνης (ένα κρίσιμο υλικό για βλήματα πυροβολικού), καθώς και άλλων ειδών «διπλής χρήσης», που μπορούν να δικαιολογηθούν για «αθώες» εφαρμογές και τελικά να αξιοποιηθούν από τον στρατό.

«Η Ρωσία θα δυσκολευόταν να συνεχίσει την επίθεσή της στην Ουκρανία χωρίς την υποστήριξη της Κίνας», είπε ο Μπλίνκεν, μεταφέροντας στον πρόεδρο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, Μπόργκε Μπρέντε, ότι, κατά τη διάρκεια του 2023, η τεχνολογία της Κίνας επέτρεψε στη Ρωσία να παράγει όπλα και πυρομαχικά, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων και αρμάτων μάχης, «με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι οποιαδήποτε άλλη φορά στη σύγχρονη ιστορία της».

Το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS), ένα αμερικανικό think tank, εκτιμά ότι το ταξίδι του Σι στη Μόσχα τον περασμένο Μάρτιο επιτάχυνε τη μετατόπιση των σινορωσικών εμπορικών σχέσεων. Σε μια έκθεση για την αμυντική βιομηχανία της Ρωσίας υπογραμμιζόταν η «απότομη αύξηση» των κινεζικών αποστολών προϊόντων «διπλής χρήσης» στη Ρωσία τον Απρίλιο.

Οι ΗΠΑ αντέδρασαν, αυξάνοντας την πίεση στην Κίνα. Την 1η Μαΐου επέβαλαν κυρώσεις σε σχεδόν 300 ξένες οντότητες, συμπεριλαμβανομένων 20 εταιρειών από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Το Υπουργείο Οικονομικών τις κατηγόρησε ότι βοηθούν τη Ρωσία να αποκτήσει βασική πρόσβαση σε ύλες και αγαθά «για την παραγωγή όπλων ή προϊόντων που σχετίζονται με την άμυνα». Στις 9 Μαΐου η Αμερική επέβαλε κυρώσεις σε αρκετές ακόμη κινεζικές επιχειρήσεις για παρόμοιους λόγους. Το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας επιμένει ότι οι συναλλαγές της με τη Ρωσία είναι «φυσιολογικές» και κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι επιδεινώνει τη σύγκρουση στην Ουκρανία προμηθεύοντας το Κίεβο με όπλα.

Παρά τη συμμαχία, Ρωσία και Κίνα δε φαίνεται να προετοιμάζονται να πολεμήσουν η μία δίπλα στην άλλη: στην τελευταία ετήσια αξιολόγηση των εξωτερικών απειλών, που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο, κατάσκοποι της Αμερικής ανέφεραν ότι οι κοινές ασκήσεις Ρωσίας – Κίνας είχαν ως αποτέλεσμα «μόνο μικρές βελτιώσεις στη διαλειτουργικότητα», αναφέρει ο Economist.

Λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Κίνα ενδέχεται να έχει καταλήξει στο συμπέρασμα πως μία επίθεση στην Ταϊβάν μέσω ενός πορθμού πλάτους άνω των 125 χιλιομέτρων με στρατεύματα που δεν έχουν καμία πολεμική εμπειρία θα ήταν ένα ρίσκο που θα ήταν καλύτερο να μην αναληφθεί, τουλάχιστον όχι ακόμη. Ωστόσο, ο Σι θέλει να δείξει στην Αμερική ότι είναι έτοιμος να πολεμήσει και να προετοιμάσει τη χώρα του για αυτό το ενδεχόμενο.

Η Ρωσία μπορεί να διαδραματίσει χρήσιμο ρόλο σε αυτό το κομμάτι. Σε περίπτωση που ξεσπάσει πόλεμος μεταξύ Κίνας και Αμερικής, η Ρωσία θα μπορούσε να προμηθεύσει την Κίνα με μέρος τουλάχιστον της απαραίτητης ενέργειας, παρακάμπτοντας τα σημεία ελέγχου των ΗΠΑ, με αγωγούς και χερσαίες μεταφορές. Πέρσι οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου από την Κίνα σημειώσαν ρεκόρ 107 εκατ. τόνων, 24% περισσότερο από ό,τι το 2022. Η Ρωσία προμήθευσε σχεδόν το ένα πέμπτο του αργού πετρελαίου που εισήχθη στην Κίνα, γεγονός που την καθιστά τη μεγαλύτερη «εξωτερική πηγή» (με δεύτερη τη Σαουδική Αραβία, με 86 εκατ. τόνους). Η Ρωσία επιθυμεί να αυξήσει τις εξαγωγές προς την Κίνα, μέσω ενός δεύτερου αγωγού. Συζητήσεις γίνονται εδώ και χρόνιά και η Κίνα πιέζει σθεναρά για χαμηλότερη τιμή.

Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία κάνει πιο δύσκολη τη ζωή του Σι, αφού κινητοποιεί τη Δύση για την ανάγκη ενίσχυσης της άμυνας της Ταϊβάν, καθιστώντας ενδεχομένως ακόμη πιο δύσκολο στην Κίνα να καταλάβει το νησί. Παράλληλα, έκανε τις ευρωπαϊκές χώρες πιο επιφυλακτικές απέναντι στην Κίνα: αφού η υποστήριξή της προς τη Ρωσία – παρά τη δεδηλωμένη ουδετερότητά της στη σύγκρουση στην Ουκρανία – ερμηνεύεται ως έμμεση απειλή για την ασφάλεια ολόκληρης της ηπείρου.

Αλλά ακόμα και εάν ο Σι διατηρεί οποιουσδήποτε ενδοιασμούς για τις έμμεσες επιπτώσεις του πολέμου, αυτό δεν πρόκειται να αποδυναμώσει τις σχέσεις του με τον Πούτιν. Οι δύο ηγέτες ανταλλάζουν κάθε χρόνο τούρτες γενεθλίων και αλληλοαποκαλούνται «αγαπητοί φίλοι». Ο Σι είναι άλλωστε ένας σκληρός ρεαλιστής και εκτιμά την ασφάλεια που του παρέχει κατά μήκος των συνόρων τους μήκους 4.300 χιλιομέτρων (προϋπόθεση ζωτικής σημασίας για να τα βάλει με την Αμερική – η Κίνα έχει άσχημες αναμνήσεις από την ψυχροπολεμική της ένταση με τη Σοβιετική Ένωση). Ο Πούτιν κάνει επίσης το Κομμουνιστικό Κόμμα να αισθάνεται πιο ασφαλές: αν η Ρωσία κυβερνιόταν από έναν φιλελεύθερο φιλοδυτικό ηγέτη, ο Σι θα φοβόταν «μετάδοση της μόλυνσης». Στη συνάντησή τους στη Μόσχα πέρυσι, οι δύο ηγέτες δεσμεύτηκαν να συνεργαστούν για την καταπολέμηση των «πολύχρωμων επαναστάσεων», δηλαδή «των λαϊκών αμφισβητήσεων της αυταρχικής τους διακυβέρνησης» καταλήγει ο Economist για την σύνδεση των δύο ηγετών, που είναι ζωτικής ανάγκης και μακροπρόθεσμης προοπτικής.