Για τους υποστηρικτές της τετραήμερης εργασίας, η εφαρμογή της θα αντιμετώπιζε αρκετά από τα προβλήματα της πλειονότητας των εργαζομένων: την επαγγελματική εξουθένωση, την ανισότητα μεταξύ των φύλων, την ανεργία, ακόμη και τις εκπομπές ρύπων στην ατμόσφαιρα. Για τους ενάντιους, όμως, η υιοθέτηση 4ημέρου θα αποτελούσε απειλή για μειωμένη παραγωγικότητα, πλήγμα στην ανταγωνιστικότητα, πίεση στις δημόσιες υπηρεσίες και αποδυνάμωση της εταιρικής κουλτούρας.

Επιχειρώντας να σκιαγραφήσουν μια πρώτη απάντηση, οι Financial Times δεν αναζήτησαν καθηγητές και στελέχη της αγοράς για μία ακόμα θεωρητική συζήτηση αλλά, αντ’ αυτού, στράφηκαν στα δεδομένα από την Ολλανδία που έχει ήδη κάνει σημαντικά βήματα προς την καθολική υιοθέτηση της 4ήμερης εβδομάδας.

Σύμφωνα με την Eurostat, οι Ολλανδοί εργάζονται κατά μέσο όρο μόλις 32,1 ώρες την εβδομάδα – λιγότερο από από οποιουσδήποτε άλλους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και, πολύ συχνά, οι υπάλληλοι πλήρους απασχόλησης να «συμπιέζουν» τις ώρες τους σε τέσσερις ημέρες για να απελευθερώσουν την πέμπτη – άλλωστε 32 ώρες αντιστοιχούν μόλις σε τέσσερα οχτάωρα. Στον αντίποδα, οι Έλληνες εργαζόμενοι δουλεύουν περισσότερο από κάθε άλλο λαό της Ε.Ε., «γράφοντας» 39,8 ώρες στο γραφείο, ενώ ο μέσος όρος στη γηραιά ήπειρο διαμορφώνεται στις 36 ώρες.

Τον Ιούλιο, και η Πολωνία αποφάσισε να ξεκινήσει το πρώτο πιλοτικό πρόγραμμα για τη μείωση της εργάσιμης εβδομάδας, καθώς ολοένα και περισσότεροι εργαζόμενοι δηλώνουν κουρασμένοι, χωρίς επαρκή χρόνο για την προσωπική τους ζωή, ώστε να δώσουν έμφαση στην υγεία τους και την οικογένειά τους. Εν τω μεταξύ, όλο και περισσότερα κράτη πειραματίζονται με την έννοια της «έξυπνης εργασίας». Στην Ισλανδία, το Βέλγιο και την Ισπανία δοκιμάζονται μοντέλα τετραήμερης εργασίας με μεταφορά του φόρτου της πέμπτης ημέρας στις τέσσερις προηγούμενες. Τα αποτελέσματα είναι κυρίως θετικά αφού καταγράφεται υψηλότερη παραγωγικότητα, μείωση των αναρρωτικών αδειών, και βελτιωμένο εργασιακό κλίμα.

Ο οικονομολόγος της ING, Μπερτ Κολέιν, σχολιάζει στους FT για την Ολλανδία: «η τετραήμερη εργασία έχει γίνει διαδοθεί ιδιαιτέρως. Εγώ δουλεύω πέντε μέρες και μερικές φορές με κοιτούν περίεργα γι’ αυτό». Η τάση ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80, το φορολογικό και ασφαλιστικό σύστημα ενθάρρυνε αυτή τη διευθέτηση και, με τον καιρό, η πρακτική πέρασε και στους άνδρες, ιδιαίτερα σε όσους έχουν μικρά παιδιά.

Σύμφωνα με την ανάλυση, το ολλανδικό παράδειγμα δείχνει ότι οι φόβοι περί οικονομικής ζημιάς είναι μάλλον υπερβολικοί αφού, παρά τις λιγότερες ώρες, η χώρα είναι από τις πλουσιότερες της Ευρώπη σε κατά κεφαλή ΑΕΠ, χάρη στην υψηλή παραγωγικότητα ανά ώρα και στο πολύ υψηλό ποσοστό απασχόλησης: 82% στο τέλος του 2024, έναντι 75% στο Ηνωμένο Βασίλειο και 69% στη Γαλλία (σ.σ. στις ΗΠΑ το αντίστοιχο ποσοστό είναι στο 72%).

Η διείσδυση των γυναικών στην αγορά εργασίας καταγράφει μεγάλα ποσοστά, ενώ οι Ολλανδοί συνταξιοδοτούνται σχετικά αργά. Δεν είναι δηλαδή λιγότερο εργατικοί – απλώς η εργασία κατανέμεται διαφορετικά στη διάρκεια της ζωής και στο σύνολο του πληθυσμού. Ωστόσο, η ισότητα δεν έχει επιτευχθεί και οι γυναίκες παραμένουν περισσότερες σε θέσεις μερικής απασχόλησης γεγονός που περιορίζει την ανέλιξή τους. Το 2019 ο ΟΟΣΑ διαπίστωσε ότι μόλις το 27% των διευθυντικών στελεχών ήταν γυναίκες.

Ο Κολέιν αναγνωρίζει ότι θεωρητικά η χώρα «πατάει φρένο» στην ανάπτυξη με το να δουλεύουν λιγότερο οι πολίτες. «Αλλά δεν θα ήθελα ποτέ μια δυστοπική κοινωνία που όλοι δουλεύουν όπως στη Νότια Κορέα μόνο και μόνο για να αυξηθεί το ΑΕΠ», σχολιάζει.

Το μήνυμα της Ολλανδίας είναι σαφές: η τετραήμερη εργασία ούτε παράδεισος είναι ούτε καταστροφή. Απλώς δείχνει ότι η εργασία μπορεί να οργανωθεί με πολλούς τρόπους, ανάλογα με τα ανταλλάγματα που κάθε κοινωνία είναι διατεθειμένη να αποδεχθεί. Και ίσως το πιο ισχυρό επιχείρημα: τα παιδιά στην Ολλανδία συγκαταλέγονται στα πιο ευτυχισμένα στον ανεπτυγμένο κόσμο.

Κι ενώ όλα αυτά συμβαίνουν στην Ολλανδία, στην Ελλάδα η κυβέρνηση κινείται μάλλον προς την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση αφού για την ευελιξία της 4ήμερης εργασίας, το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που τέθηκε σε διαβούλευση προβλέπει 10ωρη απασχόληση, γεγονός που θα συντηρήσει τη χώρα μας στην τελευταία θέση της Ε.Ε…