Πλούσιοι Αμερικανοί θα συρρεύσουν και φέτος το καλοκαίρι μαζικά στην Ευρώπη, ξοδεύοντας πολλά χρήματα σε ακριβά ξενοδοχεία, είτε τα άμεσα σχέδιά τους αφορούν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού που οι τιμές είναι απλησίαστες, είτε σκοπεύουν να επισκεφτούν τις ακτές της Μεσογείου, για να απολαύσουν κάποια από τις ευρωπαϊκές συναυλίες της Τέιλορ Σουίφτ, αφήνοντας γενναιόδωρα φιλοδωρήματα σε όσα εστιατόρια κάτσουν.

Η τουριστική βιομηχανία – η οποία συνεισφέρει το 10% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης – «ανυπομονεί» να υποδεχτεί αυτούς τους ανοιχτοχέρηδες επισκέπτες «Οι ντόπιοι, ωστόσο, μοιάζουν όλο και περισσότερο με φτωχούς συγγενείς, τουλάχιστον από καθαρά οικονομική άποψη» σχολιάζει το Bloomberg.

Αν και τα χρήματα δεν είναι το παν, η Ευρώπη θα ωφεληθεί από κάποια ενδοσκόπηση: το υψηλό βιοτικό της επίπεδο είναι δικαίως πολύτιμο και εξηγεί γιατί προσελκύει περισσότερους από τους μισούς τουρίστες παγκοσμίως. Αλλά αυτά τα με κόπο κερδισμένα επιτεύγματα κινδυνεύουν αν οι πολιτικοί δεν κάνουν περισσότερα για να αυξήσουν την παραγωγικότητα και να διατηρήσουν την ευημερία των ντόπιων.

Εδώ και δεκαετίες, οι Ευρωπαίοι παρηγορούνται από το γεγονός ότι, ενώ τα απόλυτα επίπεδα πλούτου είναι υψηλότερα στις ΗΠΑ, τα πάμε καλύτερα όσον αφορά άλλα στοιχεία ευζωίας. Απολαμβάνουμε μεγαλύτερες σε διάρκεια πληρωμένες διακοπές, στην Ευρώπη η ένοπλη εγκληματικότητα είναι περιορισμένη, η διατροφή μας είναι πιο υγιεινή και οι πόλεις μας είναι πιο όμορφες για εξορμήσεις και εξωτερικές δραστηριότητες – όλοι τους παράγοντες που με τη σειρά τους συμβάλλουν σε μεγαλύτερη μακροζωία. Ο μέσος όρος ζωής στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται σε 81,5 έτη, σε σύγκριση με περίπου 77,5 έτη στις ΗΠΑ.

Τελευταία, όμως, η Ευρώπη έχει αρχίσει να ανησυχεί για την τεράστια «διατλαντική απόκλιση» στην οικονομική ανάπτυξη και την τεχνολογική ανταγωνιστικότητα. «Οι Αμερικανοί απλώς εργάζονται σκληρότερα», ενώ οι Ευρωπαίοι είναι λιγότερο φιλόδοξοι και αποστρέφονται περισσότερο το ρίσκο, δήλωνε τον Απρίλιο στους Financial Times ο Nicolai Tangen, επικεφαλής του κρατικού επενδυτικού ταμείου της Νορβηγίας ύψους 1,6 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Πριν αποχωρήσει από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου του ολλανδικού γίγαντα κατασκευής εξοπλισμού τσιπ ASML Holding NV, ο Peter Wennink προειδοποιούσε πέρυσι ότι η Ευρώπη έχει μείνει πίσω και πρέπει να αποτινάξει τον εφησυχασμό. «Παρακολουθώντας την κοινωνία μας, μερικές φορές έχω την εντύπωση ότι είμαστε, όπως λένε, χοντροί, χαζοί και ευτυχισμένοι», είπε.

Με τον πληθυσμό της Ευρώπης σε ηλικίες εργασίας να συρρικνώνεται λόγω της δυσμενούς δημογραφικής πραγματικότητας, οι ελλείψεις αυτές θα κάνουν πιο δύσκολη την επιβίωση των γενναιόδωρων συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας, των δημόσιων συντάξεων και την αποκατάσταση της αμυντικής ικανότητας της ηπείρου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σημειώνει το Bloomberg.

Οι ψηφοφόροι που αισθάνονται οικονομικά ευάλωτοι μπορεί να προσελκύονται ευκολότερα από την ακροδεξιά και να κατηγορούν τους μετανάστες για τα δεινά τους. Η Γερμανία εξετάζει τρόπους για να δώσει κίνητρα για περισσότερες ώρες εργασίας, ενώ το Εργατικό Κόμμα που καλείται να κυβερνήσει το Ηνωμένο Βασίλειο είχε θέσει την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία πλούτου στο επίκεντρο της προεκλογικής του εκστρατείας.

Αλλά το να συμβαδίσει κανείς με τον οικονομικό κολοσσό των ΗΠΑ δεν είναι εύκολο: τα διοικητικά συμβούλια των βρετανικών επιχειρήσεων δέχονται πιέσεις να αυξήσουν τις αμοιβές των διευθύνοντων συμβούλων ώστε να φτάσουν τα αμερικανικά επίπεδα για να αποφευχθεί η διαρροή ταλέντων στη Νέα Υόρκη. Εν τω μεταξύ, ο ανταποκριτής της Le Monde εκεί παραπονέθηκε τον Απρίλιο ότι οι ΗΠΑ έχουν γίνει «απλησίαστες» για τους Ευρωπαίους.

Σίγουρα δεν είναι όλα μαύρα και δυσοίωνα σε αυτή την πλευρά του Ατλαντικού: η ανεργία στην ευρωζώνη βρίσκεται σε χαμηλό ρεκόρ, για παράδειγμα. Και οι ΗΠΑ απέχουν πολύ από το να είναι τέλειες: Μεγάλο μέρος του διατλαντικού χάσματος στα επίπεδα του ΑΕΠ εξηγείται από τις διακυμάνσεις των νομισμάτων, την ταχύτερη αύξηση του πληθυσμού και τη δημοσιονομική γενναιοδωρία της Ουάσινγκτον (η οποία ενδέχεται να μην είναι βιώσιμη). Οι Αμερικανοί εργαζόμενοι χρειάζονται μεγάλους μισθούς για να μπορούν να αντέξουν οικονομικά τη σοκαριστικά ακριβή φροντίδα των παιδιών, τα πανεπιστημιακά δίδακτρα και την υγειονομική περίθαλψη. Και το υψηλότερο μέσο επίπεδο πλούτου στις ΗΠΑ δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνάμε ότι ο πλούτος αυτός είναι πολύ άνισα κατανεμημένος.

Παρ’ όλα αυτά, σε αρκετές μετρήσεις οι Αμερικανοί τα πάνε καλύτερα οικονομικά. Προσαρμοσμένο για το κόστος ζωής, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των ΗΠΑ είναι περίπου 28% υψηλότερο σε σύγκριση με την ευρωζώνη, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα- εν τω μεταξύ, οι μέσοι ετήσιοι μισθοί είναι επίσης ανώτεροι στις ΗΠΑ και οι φόροι είναι συγκριτικά χαμηλοί, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

Είναι αξιοσημείωτο ότι πάνω από το ένα τρίτο των αμερικανικών νοικοκυριών κερδίζουν πλέον πάνω από 100.000 δολάρια ετησίως, σύμφωνα με το Γραφείο Απογραφής των ΗΠΑ. Άλλωστε υπάρχουν περίπου 23 εκατομμύρια εκατομμυριούχοι στις ΗΠΑ, σε σύγκριση με τα αθροιστικά 9 εκατομμύρια σε Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία και Γερμανία, σύμφωνα με την παγκόσμια κατάταξη πλούτου της UBS Group AG για το 2023.

Αυτό το «χάσμα ευημερίας» είναι εν μέρει αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο οι Αμερικανοί επενδύουν τα χρήματα που τους περισσεύουν, για παράδειγμα είναι πολύ πιο πιθανό να αγοράσουν μετοχές, ενώ οι Ευρωπαίοι συσσωρεύουν τρισεκατομμύρια ευρώ σε τραπεζικές καταθέσεις χαμηλής απόδοσης.

Η μεγαλύτερη «υπομονή» των Αμερικανών απέναντι στον επενδυτικό κίνδυνο έχει αποδώσει καρπούς. Μπορεί να φαίνεται εξωφρενικό τώρα, αλλά το 2008 η κεφαλαιοποίηση του Stoxx Europe 600 ήταν περίπου η ίδια με τον S&P 500 σε όρους δολαρίου ΗΠΑ – σήμερα το χάσμα είναι τεράστιο. Η εταιρεία κατασκευής τσιπ τεχνητής νοημοσύνης Nvidia, για παράδειγμα, αξίζει περισσότερο από ολόκληρο το γαλλικό χρηματιστήριο.

Η έλλειψη ευρωπαϊκών κολοσσών τεχνολογίας σημαίνει πως το «διατλαντικό χάσμα» πλούτου θα μπορούσε να διευρυνθεί περαιτέρω. Περίπου το 70% των μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης αναπτύσσεται στις ΗΠΑ, ενώ μόλις τρεις αμερικανικές εταιρείες αντιπροσωπεύουν το 65% της παγκόσμιας αγοράς υπηρεσιών Cloud, όπως παρατηρούσε σε πρόσφατη ομιλία του ο Μάριο Ντράγκι, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Μια πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας κατέληξε σε παρόμοιο συμπέρασμα: «Η οικονομική πρόκληση της Ευρώπης δεν αφορά την αύξηση των ωρών εργασίας ή τη μείωση των διακοπών, αλλά τη αύξηση της προστιθέμενης αξίας που παράγεται από τις εισροές στην οικονομία».

Ένας προφανής τομέας στον οποίο πρέπει να δοθεί έμφαση είναι οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη: Μεταξύ 2014 και 2021 οι σχετικές δαπάνες στις ΗΠΑ αυξήθηκαν με διπλάσιο ρυθμό από ό,τι στην ΕΕ, σημειώνει η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας.

Η διεύρυνση κοινού δανεισμού στην ΕΕ για τη χρηματοδότηση τέτοιων επενδύσεων θα μπορούσε να αποδειχτεί δύσκολη, εάν το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα της Μαρίν Λεπέν σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση της Γαλλίας μετά τον β’ γύρο των εκλογών της 7ης Ιουλίου. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για να αξιοποιηθούν τα ιδιωτικά κεφάλαια, μεταξύ άλλων με το να παροτρυνθούν οι Ευρωπαίοι να επενδύσουν περισσότερες από τις αποταμιεύσεις τους στο χρηματιστήριο και να στηρίξουν έτσι τις εγχώριες εταιρείες, σημειώνει το Bloomberg.

«Οι Ευρωπαίοι πρέπει να εντείνουν το παιχνίδι τους αν θέλουν να συνεχίσουν να απολαμβάνουν την καλή ζωή».