Μια εκδοχή Ελληνικού Διαφωτισμού στην πράξη – και μάλιστα σε ένα τομέα διαφορετικό από εκείνο της συνήθους σχετικής συζήτησης – είναι η κατάθεση ως «Πρακτικής Ιατρικής» («Εγκόλπιον των Ιατρών») από τον ιατροδιδάσκαλο και αρχιμανδρίτη Διονύσιο Πύρρο τον Θετταλό (1777-1843). Μια καταγραφή και ανάδειξη σύγχρονων ιατρικών πρακτικών και φαρμακευτικών συνταγών σε μια εποχή όπου μόλις ξεκινούσε να οργανώνεται το ελεύθερο Ελληνικό Κράτος, και που οι ανάγκες θεραπείας, μετά τα χρόνια του Αγώνα, ήταν αυταπόδεικτα μεγάλες, ενώ η οργάνωση ιατρικών και νοσοκομειακών υπηρεσιών εντελώς υποτυπώδης. Η Ιατρικό Σχολή μόλις ιδρύεται. Το Δημοτικό Νοσοκομείο Αθηνών σχεδιάζεται.

Το «Εγκόλπιον των Ιατρών» απαριθμεί λεξικογραφικά ασθένειες και θεραπείες, προβλήματα και αγωγές ενώ στην φαρμακολογία συντρέχει η «βοτανική πρακτική». Πέρα από την ιατρική , υπάρχει στο κείμενο και λαογραφική διάσταση. Παράδειγμα: «Καφφές: Ο καφφές πινόμενον ζεστό με την ζάκχαριν εις μετρίαν δόσιν οφελεί εις την χώνευσιν και δεν βλάπεται. Της Αραβίας (Μόκκας) ο καφές είναι ο κάλλιστος». Άλλο παράδειγμα: «Κικολάτα: είνε το πλέον δυναμωτικόν και άβλαβον πιοτόν και γίνεται από το βούτυρον του θείου βρώματος (Ιταλ. Κακαό) και άλλες δυναμωτικές και ευώδεις ύλας. Η κατάχρησις όμως προξενεί βλάβες του πίνοντος».

Την μεταγραφή του αρχικού χειρόγραφου του « Εγκολπίου των Ιατρών» του Διονυσίου Πύρρου,  χειρόγραφου που βρέθηκε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες στα χέρια του Εμμανουήλ Ταγανίδη, Έλληνα της διασποράς – Κάϊρο από γονείς που ξεκίνησαν από τα Δαρδανέλια και το Χαλέπι Συρίας – με ζωή στην Αίγυπτο και με δραστηριοποίηση στην παραγωγή ζάχαρης, έφυγε έγκαιρα όσο προχωρούσε η «αιγυπτιοποίηση» και βρέθηκε στην Ελλάδα. Από το εμπόριο δεν δίστασε να προσγειωθεί στην διδασκαλία ξένων γλωσσών. Είχε όμως ανέκαθεν θαυμασμό για  την ιατρική επιστήμη και την εξέλιξή της – όθεν και η συνάντηση με το χειρόγραφο του «Εγκολπίου των Ιατρών».

Και η τελευταία πράξη: η κόρη του Εμμανουήλ Ταγανίδη Ελένη Ταγανίδη-Μανιατάκη, γνωρίζοντας ότι ο πατέρας της είχε μεταγράψει το έργο του Διονυσίου Πύρρου, πήρε πάνω της – κάπως σαν μνημόσυνο στο πέρασμα του πατέρα της – την πλήρη έκδοση, με φωτογραφικό αποτύπωση του καλλιγραφημένου πλην απαιτητικού στην ανάγνωση χειρόγραφου. 

Έκδοση του Μανιατάκειου Ιδρύματος, 842 σελίδων. «Τέλος και τω θεώ δόξα» η τελευταία γραμμή.