Η ΑI ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΝΟΗΣΙΑ
- 28.03.24 11:47
Απ’ όταν γύρισα από το φετινό Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) στο Νταβός, με ρωτάνε επανειλημμένα για τα σημαντικότερα συμπεράσματα που προέκυψαν. Ένα από τα θέματα που συζητήθηκε πολύ αυτή τη χρονιά ήταν η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ), και συγκεκριμένα η παραγωγική ΑΙ (GenAI). Με την πρόσφατη υιοθέτηση μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (σαν αυτό που τροφοδοτεί το ChatGTP), άφθονη είναι η ελπίδα −και η διαφήμιση− γύρω από τo πώς θα μπορούσε η ΑΙ να συνεισφέρει στην παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη.
Μεγα-απειλές και δυσλειτουργικές πολιτικές
Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι στον κόσμο κυριαρχεί πολύ περισσότερο η ανθρώπινη ανοησία παρά η τεχνητή νοημοσύνη. Ο πολλαπλασιασμός των μεγα-απειλών –η καθεμία συστατικό της ευρύτερης πολυ-κρίσης− επιβεβαιώνει ότι οι πολιτικές μας είναι πολύ δυσλειτουργικές, και οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουμε πολύ ακατάλληλες για να αντιμετωπίσουν τις πιο σοβαρές και πιο προφανείς απειλές για το μέλλον − σε αυτές περιλαμβάνεται η κλιματική αλλαγή, που θα έχει τεράστιες οικονομικές συνέπειες, τα διαλυμένα κράτη, που θα αυξήσουν τον αριθμό των κλιματικών μεταναστών, και βεβαίως οι επαναλαμβανόμενες και θανατηφόρες πανδημίες, που θα μπορούσαν να είναι ακόμα πιο οικονομικά επιζήμιες σε σχέση με την COVID-19.
Σαν να μην έφταναν αυτά, επικίνδυνες γεωπολιτικές διαμάχες εξελίσσονται σε σύγχρονους ψυχρούς πολέμους –όπως, για παράδειγμα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα– και ίσως ενδεχόμενα και σε εκρηκτικούς θερμούς πολέμους, όπως ήδη στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Σε όλο τον κόσμο, η αυξανόμενη εισοδηματική ανισότητα και η συγκέντρωση κεφαλαίου, εν μέρει λόγω της υπερ-παγκοσμιοποίησης και των τεχνολογιών εξοικονόμησης εργασίας, έχουν πυροδοτήσει μία αντίδραση κατά της φιλελεύθερης δημοκρατίας, αφήνοντας το πεδίο πρόσφορο για διάφορα λαϊκιστικά, αυταρχικά και βίαια πολιτικά κινήματα.
Τα μη βιώσιμα επίπεδα ιδιωτικού και δημόσιου χρέους απειλούν να επισπεύσουν τις κρίσεις χρέους και τις χρηματοοικονομικές κρίσεις, και ενδέχεται ακόμη να δούμε την επιστροφή του πληθωρισμού και στασιμοπληθωριστικές αρνητικές διακυμάνσεις της συνολικής προσφοράς. Η ευρύτερη τάση παγκοσμίως είναι προς τον προστατευτισμό, την απο-παγκοσμιοποίηση, την απο-σύνδεση και την απο-δολαριοποίηση.
ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΑΒΟΥΜΕ ΥΠΟΨΗ ΟΤΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΚΥΡΙΑΡΧΕΙ ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΝΟΗΣΙΑ ΠΑΡΑ Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ. Ο ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑ-ΑΠΕΙΛΩΝ –Η ΚΑΘΕΜΙΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΟΛΥ-ΚΡΙΣΗΣ− ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΙ ΟΤΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ, ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΝ ΤΙΣ ΠΙΟ ΣΟΒΑΡΕΣ ΚΑΙ ΠΙΟ ΠΡΟΦΑΝΕΙΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ.
Επιπρόσθετα, οι ίδιες αυτές πολλά υποσχόμενες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης (AI), που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη και την ανθρώπινη ευημερία, διαθέτουν επίσης μια τεράστια καταστροφική δυναμική. Ήδη χρησιμοποιούνται για να προωθήσουν την παραπληροφόρηση, τα deepfakes, τη χειραγώγηση εκλογικών αποτελεσμάτων με προηγμένες μεθόδους, πέρα από τους ήδη υπάρχοντες φόβους για μόνιμη τεχνολογική ανεργία και ακόμα μεγαλύτερη ανισότητα. Η άνοδος των φονικών αυτόνομων οπλικών συστημάτων και η διείσδυση της ΑΙ στον κυβερνοπόλεμο είναι εξίσου ανησυχητικές παράμετροι.
Ο συμβατικός τρόπος σκέψης του Νταβός
Τυφλωμένοι από το θάμβος της τεχνητής νοημοσύνης, οι συμμετέχοντες στο Νταβός δεν επικεντρώθηκαν στις περισσότερες από αυτές τις μεγα-απειλές. Αυτό ήταν αναμενόμενο −το zeitgeist (η ευρύτερη ατμόσφαιρα) του WEF είναι, από την εμπειρία μου, ένας δείκτης που δείχνει προς την αντίθετη πλευρά απ’ αυτή που οδεύει ο κόσμος. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι ηγέτες των επιχειρήσεων συγκεντρώνονται εκεί για να προωθήσουν τα βιβλία τους και να πετάνε βαρετές κοινοτοπίες. Αντιπροσωπεύουν τον συμβατικό τρόπο σκέψης, η οποία συχνά βασίζεται σε μια αποστεωμένη προσέγγιση των παγκόσμιων και μακροοικονομικών εξελίξεων.
Ως εκ τούτου, όταν προειδοποίησα, στη συνεδρίαση του WEF το 2006, ότι ερχόταν μια παγκόσμια οικονομική κρίση, με απέρριψαν ως καταστροφολόγο. Και όταν προέβλεψα, το 2007, ότι πολλά κράτη-μέλη της Ευρωζώνης θα αντιμετώπιζαν σύντομα προβλήματα δημόσιου χρέους, δέχτηκα λεκτική επίθεση από τον Ιταλό υπουργό Οικονομικών. Το 2016, όταν όλοι με ρώτησαν αν το κραχ του κινεζικού χρηματιστηρίου προμήνυε μια ανώμαλη προσγείωση που θα προκαλούσε επανάληψη της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, υποστήριξα –ορθά– ότι η Κίνα θα είχε μια ανώμαλη μεν, αλλά ελεγχόμενη προσγείωση. Ανάμεσα στο 2019 και το 2021 το θέμα που ήταν στη μόδα στο Νταβός ήταν η φούσκα των κρυπτονομισμάτων, που έσκασε από το 2022. Στη συνέχεια, η εστίαση μετατοπίστηκε στο καθαρό και πράσινο υδρογόνο, μια άλλη μόδα που ήδη ξεθωριάζει.
Μπορεί η AI να αλλάξει το κόσμο προς το καλύτερο;
Όσον αφορά την τεχνητή νοημοσύνη, υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα η τεχνολογία να αλλάξει πράγματι τον κόσμο τις επόμενες δεκαετίες. Αλλά η εστίαση του WEF στην παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (GenAI) φαίνεται ήδη άστοχη, δεδομένου ότι οι τεχνολογίες και οι βιομηχανίες του μέλλοντος θα ξεπεράσουν κατά πολύ αυτά τα μοντέλα. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, την επανάσταση που είναι σε εξέλιξη στη ρομποτική και τον αυτοματισμό, που θα οδηγήσει σύντομα στην ανάπτυξη ρομπότ με ανθρώπινα χαρακτηριστικά, που θα μπορούν να μαθαίνουν και να κάνουν πολλές εργασίες ταυτόχρονα με τον τρόπο που το κάνουμε κι εμείς. Ή σκεφτείτε τη συνδρομή της τεχνητής νοημοσύνης στη βιοτεχνολογία, την ιατρική και τελικά την ανθρώπινη υγεία και το προσδόκιμο ζωής. Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι οι εξελίξεις στην κβαντική υπολογιστική, η οποία τελικά θα συγχωνευθεί με την AI για την παραγωγή προηγμένων εφαρμογών κρυπτογραφίας και ασφάλειας στον κυβερνοχώρο.
Η ίδια μακροπρόθεσμη προοπτική θα πρέπει επίσης να εφαρμοστεί στις συζητήσεις για το κλίμα. Γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι το πρόβλημα δεν θα επιλυθεί με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας −αναπτύσσονται πολύ αργά για να κάνουν σημαντική διαφορά−, ούτε με ακριβές τεχνολογίες, όπως ο διαχωρισμός και η αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα και το πράσινο υδρογόνο. Αντ’ αυτού, μπορεί να δούμε μια επανάσταση στην ενέργεια σύντηξης, με την προϋπόθεση ότι μπορεί να κατασκευαστεί ένας εμπορικός αντιδραστήρας τα επόμενα 15 χρόνια. Αυτή η άφθονη πηγή φθηνής, καθαρής ενέργειας, σε συνδυασμό με τη φθηνή αφαλάτωση και την αγροτεχνολογία, θα μας επιτρέψει να θρέψουμε τα δέκα δισεκατομμύρια ανθρώπους που θα ζουν στον πλανήτη μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα.
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΣ ΝΟΥΣ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Βρισκόμαστε άραγε στο κατώφλι μιας νέας εποχής ανθρώπινης δημιουργικότητας; Μπορεί η τεχνολογία της μηχανικής νοημοσύνης…
Ομοίως, η επανάσταση στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες δεν θα είναι οι αποκεντρωμένες αλυσίδες συστοιχιών (blockchains) ή τα κρυπτονομίσματα. Αντίθετα, θα βασίζονται μάλλον στη χρηματοοικονομική τεχνολογία (fintech) με χρήση τεχνητής νοημοσύνης που ήδη βελτιώνει τα συστήματα πληρωμών, τον δανεισμό και την κατανομή πιστώσεων, την αναδοχή ασφαλιστικών κινδύνων και τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων. Η επιστήμη των υλικών θα οδηγήσει σε μια επανάσταση στα νέα δομικά στοιχεία, τις τρισδιάστατες εκτυπώσεις, τη νανοτεχνολογία και τη συνθετική βιολογία. Η εξερεύνηση και εκμετάλλευση του διαστήματος θα μας βοηθήσει να σώσουμε τον πλανήτη και να βρούμε τρόπους να δημιουργήσουμε εξωπλανητικούς τρόπους ζωής.
Ο «ελέφαντας» στο δωμάτιο
Αυτές και πολλές άλλες τεχνολογίες θα μπορούσαν να αλλάξουν τον κόσμο προς το καλύτερο, αλλά μόνο εάν μπορέσουμε να διαχειριστούμε τους κινδύνους που επίσης εγκυμονούν και μόνο εάν χρησιμοποιηθούν για την επίλυση όλων των μεγα-απειλών που αντιμετωπίζουμε. Είναι ευχή όλων η τεχνητή νοημοσύνη κάποια στιγμή να ξεπεράσει την ανθρώπινη ανοησία. Αλλά δεν θα έχει ποτέ αυτή την ευκαιρία αν εμείς φροντίσουμε να καταστρέψουμε πρώτα εμάς τους ίδιους.
©Project Syndicate. Μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε από την Economia Media Α.Ε., έπειτα από ειδική άδεια. Το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο βρίσκεται στο www.project-syndicate.org/