Μια αφήγηση που επιχειρεί να καλύψει διαδρομή τριών δεκαετιών – το Μακεδονικό πυροδοτείται στη σύγχρονη φάση του στις αρχές της δεκαετίας του 90, όταν η κυβέρνηση Γκλιγκόρωφ διεκδικούσε και η ΕΕ, μαζί και οι ΗΠΑ, αναγνώριζε την ανεξαρτησία τής (τότε ομόσπονδης) Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Μη παραγνωρίζεται όμως η όξυνση στις σχέσεις Μιλόσεβιτς-Γκλιγκόρωφ, ή πάλι η βουλγαρική, τουρκική και ρωσική αναγνώριση (με τη συνταγματική ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας»). Γενικώς τα μάτια του διεθνούς συστήματος στρέφονται σ’ αυτή τη γωνία των Δυτικών Βαλκανίων. Στην Ελλάδα, με τον πολιτικό της κόσμο να σύρεται πίσω από τα –αληθινά μαζικά– συλλαλητήρια, εγκαθίσταται μια πολιτική άρνηση.

Από τότε και μέχρι τη Συμφωνία των Πρεσπών (και τη μετέπειτα, ας είμαστε ειλικρινείς, εγκατάλειψη του ζητήματος), το Μακεδονικό απορρόφησε την ικμάδα της όποιας εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας – ακόμα και σε στιγμές έντασης των ασύγκριτα βαρύτερων Ελληνοτουρκικών. Μπορεί στο εξώφυλλο του βιβλίου να επιχειρείται μια σύνθεση φωτογραφιών –μια μεγάλη, από τη λαοθάλασσα των συλλαλητηρίων «Η Μακεδονία είναι μία και είναι Ελληνική» στη Θεσσαλονίκη, γύρω από τον ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου ιππεύοντος τον Βουκεφάλα^. μία μικρότερη με την ίδια αναπαράσταση του Μεγαλέξανδρου στην πλατεία των Σκοπίων^. συν μια ένθετη φωτογραφία της υπογραφής της Συμφωνίας των Πρεσπών–, είναι όμως εξαιρετικά αμφίβολο αν διατηρείται αληθινή μνήμη των πιο σημαντικών πτυχών του Μακεδονικού.

Όπως παρατηρεί σε εισαγωγικό σημείωμα ο Παύλος Τσίμας, η ελληνική κοινωνία έζησε το Μακεδονικό [στα χρόνια μας] όχι ως διεθνή διένεξη, όπως τη δεκαετία του ’60, αλλ’ ως εσωτερική κρίση. Και το πολιτικό μας σύστημα; Επί μια 25ετία ουσιαστικά εκείνο που γινόταν «με όλη την επινοητικότητα, το ταλέντο και τη γνώση της διπλωματικής υπηρεσίας», δεν ήταν παρά damage control. Με πικρή ειρωνεία ο Τσίμας συμπληρώνει ότι «ο ελληνικός πολιτικός κόσμος, αιφνιδιασμένος, αντέδρασε αρχικά με ορθολογισμό ανάλογο εκείνης της εισήγησης του υπουργείου Εξωτερικών (το 1964) για απαγόρευση των εισαγωγών τηλεοράσεων»!

Εκδόσεις Επίκεντρο

Εκδόσεις Επίκεντρο

Κρυφές πτυχές του Μακεδονικού

Είναι λοιπόν χρήσιμο που, με απόσταση πλέον από τα πράγματα, ο –δημοσιογράφος αλλά και επίμονος μελετητής των βαλκανικών πραγμάτων– Σταύρος Τζίμας ξαναβλέπει (και μας θυμίζει) τις διαδοχικές χαμένες ευκαιρίες με κυριότερη του Σχεδίου Πινιέιρο. Θυμίζει την πρόταση Μιλόσεβιτς «Να πάρουμε εμείς τα μισά, τα άλλα μισά εσείς». Επιμένει στη βαριά ανάμειξη του διεθνούς παράγοντα, μετά βέβαια από τα μαζικά συλλαλητήρια. Ξαναζεί και την πτώση της κυβέρνησης Κ. Μητσοτάκη λόγω Σαμαρά, και το εμπάργκο Α. Παπανδρέου, τις διεξοδικές διαπραγματεύσεις, αλλά και την καταδίκη της Ελλάδας στη Χάγη. Σίγουρα καλύπτει την άρνηση λύσης στο Βουκουρέστι – όλα αυτά με φόντο την πολυμέτωπη μάχη της Διασποράς των δύο πλευρών και τη, με γεωπολιτική βάση, ανησυχία των Δυνάμεων για τα Δυτικά Βαλκάνια .

Μπορεί ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης να διαψεύσθηκε –οδυνηρά– στη ρεαλιστική εκείνη εκτίμηση «μετά δέκα χρόνια κανείς δεν θα το θυμάται» (το θέμα της ονομασίας, το Μακεδονικό γενικότερα)^. μπορεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης, όσο κι αν προεκλογικά ξιφούλκησε κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών, εν συνεχεία να μην αμφισβήτησε τον πυρήνα της λύσης που δόθηκε εκεί, όμως… η υπόμνηση των κυμάτων που πέρασε το Μακεδονικό όλα αυτά τα χρόνια είναι χρήσιμη, ώστε να προετοιμάζεται το αύριο – στην πάντα εύφλεκτη περιοχή των Βαλκανίων/της Ανατολικής Μεσογείου όπου στιγμές στιγμές σαν να ξεχνάμε ότι ζούμε.