Τι είναι αυτό που κάνει μια ταινία επιτυχημένη; Τα χρήματα που κοστίζει η παραγωγή της, τα χρήματα που θα δοθούν για τη διαφήμισή της ή τα διάσημα ονόματα των πρωταγωνιστών της; Κάποιες φορές είναι όλα αυτά μαζί και κάποιες άλλες δεν παίζει τίποτε από αυτά ουσιαστικό ρόλο. Φέτος είδα, με διαφορά λίγων ημερών, δύο ταινίες που είχαν χαμηλό προϋπολογισμό, έδωσαν λίγα χρήματα για διαφήμιση και όμως έχουν προταθεί για Όσκαρ και τα πάνε εξαιρετικά καλά στις κινηματογραφικές αίθουσες παγκοσμίως.

Η Φάλαινα, λοιπόν, ένα δράμα δωματίου εμπνευσμένο από το θέατρο, κόστισε $3εκατ., μέχρι στιγμής έχει ξεπεράσει τα $20 εκατ. σε εισπράξεις, και είναι υποψήφια για 3 Όσκαρ. Ακόμα πιο ιδιαίτερη είναι η περίπτωση του Aftersun (σκηνοθετικό ντεμπούτο της Σάρλοτ Γουέλς), μίας μικρής ανεξάρτητης ταινίας που κόστισε ελάχιστα, δεν διαφημίστηκε καθόλου και έγινε γνωστή από στόμα σε στόμα. Έχει ήδη βγάλει πάνω από $4 εκατ. και συνεχίζει ακάθεκτη, ενώ έχει και μία υποψηφιότητα για το πολυπόθητο χρυσό αγαλματίδιο.

Τζέιμς Κάμερον στην παγκόσμια πρώτη προβολή της ταινίας του, Avatar: The Way of Water, στο Odeon Luxe Leicester Square στις 6 Δεκεμβρίου 2022 στο Λονδίνο. Φωτ.: Gareth Cattermole / Disney – GETTY IMAGES

IT’S ALL ABOUT THE MONEY

Στην υπόθεση των Όσκαρ τα χρήματα παίζουν τον πρωταρχικό ρόλο. Και οι εξαιρέσεις υπάρχουν για να επιβεβαιώνουν τον κανόνα και να μας κάνουν να αισιοδοξούμε. Ή μήπως όχι; Το 2015, το BBC δημοσίευσε μία εκτεταμένη έρευνα για το οικονομικό παρασκήνιο των Όσκαρ. Η έρευνα κατέληγε στο συμπέρασμα πως τα Όσκαρ αφορούν μόνο σε ένα πράγμα: τα χρήματα. Τα κινηματογραφικά στούντιο δίνουν εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο για να κυριαρχήσουν τη μέρα των Όσκαρ. Για τις διαφημιστικές καμπάνιες του μικρού χρυσού αγαλματιδίου, το Χόλιγουντ σπαταλά από $100 μέχρι $500 εκατ. τον χρόνο. Μία ολοσέλιδη διαφήμιση στο περιοδικό Variety ή στο Hollywood Reporter την εποχή των υποψηφιοτήτων κοστίζει πάνω από $72.000. Ειδικοί σύμβουλοι πληρώνονται $10.000 με $20.000 την ταινία για να καταφέρουν να την κάνουν αγαπητή στα μέλη της Ακαδημίας. Η ανοιχτή δωροδοκία φυσικά απαγορεύεται, αλλά τα μέλη συχνά λένε πως δέχονται συνεχώς άπειρα δώρα. Τα αξίζει όλα αυτά ένα Όσκαρ;

Τα στοιχεία δείχνουν πως εξαρτάται από το ποιος είσαι. Αν είσαι άνδρας και κερδίσεις το Όσκαρ πρώτου ανδρικού ρόλου, θα δεις την αμοιβή σου να εκτοξεύεται κατά $2,5 εκατ. Αν πάλι είσαι γυναίκα, το Όσκαρ προσθέτει περίπου $500.000 στο κασέ σου. Στην περίπτωση μιας ταινίας, και μόνο η υποψηφιότητα προσθέτει $9 εκατ. στις εισπράξεις. Αντίθετα, η Χρυσή Σφαίρα αυξάνει τις εισπράξεις μιας ταινίας κατά $15 εκατ. Ενδιαφέρον έχουν και τα στοιχεία για το πόσο στοιχίζει η εμφάνιση στο κόκκινο χαλί. Μόνο το μακιγιάζ και τα μαλλιά κοστίζουν πάνω από $3.000. Και φυσικά σ’ αυτό το ποσό δεν συμπεριλαμβάνονται ρούχα, παπούτσια και κοσμήματα.

ΣΤΟΧΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ

Η πιο ακριβή παραγωγή για το 2022 ήταν πάντως το Avatar: The Way of Water του Τζέιμς Κάμερον, που κόστισε $350 εκατ. Όπως είπε ο δημιουργός του, για να είναι κερδοφόρα πρέπει να γίνει η τρίτη ή η τέταρτη ταινία με τις περισσότερες εισπράξεις στην ιστορία − κι αυτό μεταφράζεται σε τουλάχιστον $2 δισ. Βέβαια, ο Κάμερον τα έχει καταφέρει και στο παρελθόν, μια που το 2009 το πρώτο Avatar συγκέντρωσε πάνω από $2,9 δισ. στο box office και μέχρι σήμερα παραμένει η ταινία που έκανε τις μεγαλύτερες εισπράξεις στην ιστορία του κινηματογράφου. Πανάκριβη παραγωγή είναι και η νέα έκδοση για τους Πειρατές της Καραϊβικής, που κόστισε $378 εκατ. και, μολονότι πήρε μέτριες κριτικές, κατάφερε να κερδίσει το απαραίτητο $1 δισ.

Είναι ενδιαφέρον πως συνήθως οι πανάκριβες παραγωγές αφορούν κινηματογραφικές σειρές ταινιών που είναι σαν να συναγωνίζονται η μία την άλλη, όχι μόνο στο πόσο θα κοστίσουν, αλλά και στα εισιτήρια που τελικά θα κόψουν. Και οι τρεις ταινίες Avengers (2018,2019 και 2015) κόστισαν περισσότερα από $300 εκατ. η καθεμία και κάθε φορά είχαν κέρδη που άγγιζαν τα $2 δισ.

Δεν είναι όμως πάντα τα πράγματα τόσο καλά. Μία από τις μεγαλύτερες και ακριβότερες αποτυχίες στην ιστορία του κινηματογράφου είναι η περίπτωση του John Carter, μιας ταινίας της Ντίσνεϊ που έχουμε ξεχάσει αν και κόστισε $264 εκατ. και βγήκε στους κινηματογράφους τον Μάρτιο του 2012 ύστερα από πολλές περιπέτειες. Οι παραγωγοί σκόπευαν να την κάνουν franchise με στόχο να ανταγωνιστεί επάξια τους Πειρατές της Καραϊβικής, αλλά ο κόσμος την απέρριψε και προβλήθηκε σε άδειες κινηματογραφικές αίθουσες.

ΟΙ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ

Τρεις ταινίες μόνο έχουν καταφέρει να κερδίσουν τα πέντε πιο σημαντικά Όσκαρ, καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, πρώτου ανδρι κού, πρώτου γυναικείου ρόλου και σεναρίου. Και οι τρεις είχαν μικρό προϋπολογισμό και τα κέρδη τους ξεπέρασαν κάθε φαντασία: η Φωλιά του Κούκου (1976), που στοίχισε $4 εκατ. και έβγαλε περισσότερα από $160 εκατ.∙ το Συνέβη μια νύχτα, γνωστό και ως (Νέα Υόρκη, Μαϊάμι), μια αμερικανική κωμωδία του 1934 του Φράνκ Κάπρα, που κόστισε $325.000, οι κριτικοί τη μίσησαν, ο κόσμος τη λάτρεψε, και τελικά έβγαλε πάνω από $2,5 εκατ∙ και η Σιωπή των Αμνών (1992), που κόστισε $19 εκατ. και τα κέρδη της ξεπέρασαν τα $272 εκατ. Στην ιστορία του κινηματογράφου υπήρξαν και πολλές ταινίες που, αν και κόστισαν ελάχιστα χρήματα, κατάφεραν και κέρδισαν σημαντικά βραβεία, το χρυσό αγαλματίδιο, αλλά και πολλά εκατ. δολάρια. Το The Blair Witch Project ανήκει σε αυτές τις περι πτώσεις. Δημιούργησε μία νέα σχολή θρίλερ, κόστισε μόλις $60.000 και τα κέρδη του έφτασαν τα $256 εκατ. παγκοσμίως. Τα γυρίσματα δε κράτησαν μόλις οκτώ μέρες και το σενάριό του γραφόταν εν μέσω των γυρισμάτων.

Ένα άλλο φιλμ που είχε τεράστια επιτυχία, πολλές υποψηφιότητες για Όσκαρ και κόστισε λίγο ήταν το Juno. Στην ταινία αυτή ακόμα και ηθοποιοί όπως η Τζένιφερ Γκάρνερ δέχτηκαν να πληρωθούν πολύ λιγότερο, γιατί ο προϋπολογισμός των $7,5 εκατ. δεν έφτανε για όλα. Τελικά τα κέρδη του έφτασαν τα $231 εκατ. Μια ακόμα ταινία που αγαπήθηκε πολύ από τον κόσμο, αν και είχε χαμηλό προϋπολογισμό, $5 εκατ. και στην αρχή παίχτηκε μόνο σε 108 κινηματογραφικές αίθουσες, ήταν το My Big Fat Greek Wedding. Η ταινία έμεινε επί 17 εβδομάδες στο top 10 και κέρδισε $368 εκατ. και μία υποψηφιότητα για το Όσκαρ πρωτότυπου σεναρίου και καλύτερης ταινίας στις Χρυσές Σφαίρες.

ΕΝΑ ΧΛΩΜΟ ΑΓΑΛΜΑΤΑΚΙ

Στην υπόθεση των Όσκαρ πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν πια και οι πλατφόρμες, όπως είναι το Netflix, που δίνουν πολλά χρήματα για μία υποψηφιότητα. Από το 2018, όταν το Netflix άρχισε να ασχολείται με την παραγωγή δικών του ταινιών, 8 ταινίες του έχουν καταφέρει να είναι υποψήφιες για Όσκαρ.

Τη φετινή χρονιά το All Quiet on the Western Front έχει προταθεί για 9 Όσκαρ. Η παραγωγή του κόστισε $20 εκατ. Όπως γράφουν όμως οι New York Times, δεν είναι σίγουρο πως το Netflix θα εξακολουθήσει να δίνει χρήματα για μεγάλες κινηματογραφικές παραγωγές, γιατί βλέπει τα κέρδη του να μειώνονται και τους τηλεθεατές να μην ενδιαφέρονται πια για τα Όσκαρ. Την τελετή του 2022 είδαν μόνο 16,6 εκατ. άνθρωποι− πρόκειται για τη δεύτερη χειρότερη τηλεθέαση μετά τη χρονιά της πανδημίας.

Τα μέλη της Ακαδημίας ανησυχούν πολύ και αυτός είναι ένας λόγος που φέτος προτάθηκαν τόσες υπερπαραγωγές. Τα μέλη επιθυμούν να κάνουν τα Όσκαρ πάλι ελκυστικά στον απλό κόσμο και γι’ αυτό είναι έτοιμα να προτείνουν ακόμα και πιο «λαϊκές» ταινίες, έτσι ώστε να δουν την τηλεθέαση της τελετής απονομής να αυξάνεται. Αν τα ποσοστά τηλεθέασης δεν ανέβουν, η Ακαδημία θα βρεθεί φέτος αντιμέτωπη με μία οικονομική καταστροφή. Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της προέρχεται από την πώληση των δικαιωμάτων της τελετής των Όσκαρ και φέτος υπάρχει ο κίνδυνος να χαθούν εκατοντάδες εκατ. δολάρια. Την 95η τελετή των Όσκαρ θα μεταδώσει φέτος το αμερικανικό δίκτυο ABC στις 12 Μαρτίου.