Μια νέα γενιά πωλητών εμφανίζεται στην Κίνα, και δεν είναι ανθρώπινη. Πρόκειται για εικονικούς «πωλητές» που τροφοδοτούνται από τεχνητή νοημοσύνη και κατακτούν τις πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου, πουλώντας από μαντηλάκια μέχρι εκτυπωτές, όλο το 24ωρο, επτά ημέρες την εβδομάδα.

Σε μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις, μια «υπάλληλος» με λευκό πουκάμισο και μαύρη φούστα εμφανίζεται συνεχώς σε livestream στο Taobao, προβάλλοντας τα πλεονεκτήματα των εκτυπωτών Brother. Με ένα κινητό στο χέρι, μοιάζει να απαντά σε σχόλια. «Φίλοι μου, πρέπει να σας παρουσιάσω αυτό το εργαλείο που θα διπλασιάσει την αποδοτικότητα της δουλειάς σας», λέει με χαμόγελο, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στην οικειότητα και την ακρίβεια – δύο βασικά στοιχεία της γιγαντιαίας βιομηχανίας livestream πωλήσεων στην Κίνα. Ωστόσο, οι παρατηρητικοί θεατές εντοπίζουν ατέλειες: μερικές φορές το σώμα της «παγώνει» για λίγα δευτερόλεπτα, ενώ τα χείλη συνεχίζουν να κινούνται. Αυτές οι ασυγχρονίες προδίδουν ότι η γυναίκα δεν είναι πραγματική, αλλά ένα άβαταρ τεχνητής νοημοσύνης που δουλεύει αδιάκοπα. Μία διακριτική υποσημείωση στην οθόνη ενημερώνει πως πρόκειται για AI streamer, αλλά συχνά η προειδοποίηση χάνεται μέσα στον ωκεανό των σχολίων.

Η συγκεκριμένη πωλήτρια είναι δημιούργημα της PLTFRM, μιας διαφημιστικής εταιρείας με έδρα τη Σαγκάη. Η εταιρεία έχει αναπτύξει περίπου 30 τέτοια άβαταρ που πωλούν προϊόντα σε πλατφόρμες όπως οι Taobao και Pinduoduo, χρησιμοποιώντας την τεχνογνωσία της Baidu για τα βίντεο και τα γλωσσικά μοντέλα της DeepSeek. Τα άβαταρ προγραμματίζονται ώστε να παρουσιάζουν βασικά χαρακτηριστικά προϊόντων, να χαιρετούν το κοινό και να απαντούν σε ερωτήσεις.

Σύμφωνα με τον συνιδρυτή της PLTFRM, Αλεξάντρ Ουαϊρί, οι εικονικές αυτές οντότητες συχνά ξεπερνούν σε πωλήσεις τους ανθρώπινους συναδέλφους τους. Η Brother, για παράδειγμα, ανακοίνωσε πως το AI άβαταρ της πούλησε εκτυπωτές αξίας 2.500 δολαρίων μέσα στις πρώτες δύο ώρες, ενώ συνολικά οι πωλήσεις της αυξήθηκαν κατά 30% μετά την υιοθέτηση της νέας τεχνολογίας. «Κάθε πρωί βλέπουμε πόσα πούλησε το AI host ενώ εμείς κοιμόμασταν», σημείωσε η εταιρεία.

Η επιτυχία αυτή εγείρει ερωτήματα για το μέλλον όσων βιοπορίζονται από τις πωλήσεις μέσω livestream, ιδιαίτερα σε εφαρμογές τύπου TikTok. Προς το παρόν, η Douyin – η κινεζική εκδοχή του TikTok – κρατά αποστάσεις, περιορίζοντας την δραστηριότητα AI παρουσιαστών. Ωστόσο, στην Αμερική και την Ευρώπη, influencers φτιαγμένοι από τεχνητή νοημοσύνη γίνονται ήδη viral, ενώ deepfake διαφημίσεις πλημμυρίζουν το YouTube και το Instagram.

Στην περίπτωση της Brother, το εικονικό άβαταρ βασίστηκε σε μία πραγματική πωλήτρια της εταιρείας. Συχνά μάλιστα, τα livestream είναι υβριδικά: η αληθινή υπάλληλος ξεκινά για λίγες ώρες και έπειτα παίρνει τη σκυτάλη το ψηφιακό της αντίγραφο. «Ένας άνθρωπος δεν αντέχει πάνω από τρεις-τέσσερις ώρες συνεχόμενου livestream. Η φωνή κουράζεται, η ενέργεια πέφτει», εξηγεί ο Ουαϊρί μιλώντας στο Wired. «Το άβαταρ, αντίθετα, παραμένει σταθερό, χαμογελαστό και προσηλωμένο.»

Οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν κάνει τα ψηφιακά άβαταρ πιο ρεαλιστικά και λιγότερο «άψυχα». Χάρη στα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, μπορούν πλέον να ανταποκρίνονται σε πραγματικό χρόνο στα σχόλια, αντί να αναπαράγουν «κατεψυγμένες» απαντήσεις. Έτσι, οι livestream πωλήσεις τρέχουν 24 ώρες το 24ωρο, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Το 2024, πάνω από το ένα τρίτο του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Κίνα πραγματοποιήθηκε μέσω livestream, ενώ το 50% των καταναλωτών αγόρασε έστω μία φορά κάποιο προϊόν κατά τη διάρκεια τέτοιων μεταδόσεων.

Η Baidu, ένας από τους γίγαντες της κινεζικής τεχνολογίας, διοργάνωσε πρόσφατα ένα livestream με εικονικό αντίγραφο του διάσημου influencer Λούο Γιονγκχάο, συγκεντρώνοντας 13 εκατομμύρια θεάσεις και πωλήσεις άνω των 7,7 εκατ. δολαρίων. Όμως, δεν έλειψαν τα απρόοπτα: επιθέσεις μέσω «πειραγμένων» σχολίων οδήγησαν άβαταρ να εκτελούν παράλογες εντολές, όπως να νιαουρίζουν για σχεδόν ένα λεπτό, πριν «συνέλθουν».

Παρά τις αδυναμίες, ωστόσο, η τάση είναι σαφής: τα άβαταρ ανοίγουν τον δρόμο για πλήρη αυτοματοποίηση. Σε μια αγορά όπου οι εταιρείες επιδιώκουν να μειώσουν το κόστος και να αυξήσουν την απόδοση, η αντικατάσταση των influencers από bots φαντάζει όλο και πιο πιθανή. Προς το παρόν, πάντως, οι ειδικοί βλέπουν τη νέα τεχνολογία ως συμπληρωματική. Όπως λέει ο Ουαϊρί: «Στα e-shops, τα άβαταρ λειτουργούν σαν πωλητές σε ένα φυσικό κατάστημα. Χρειαζόμαστε όμως ακόμα τους influencers για να φέρνουν τον κόσμο στο κατάστημα».