Η συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη, τις προοπτικές και τις κορυφαίες αλλαγές που αυτή θα επιφέρει είναι πλέον πανταχού παρούσα. Είναι τέτοιος ο δυνητικός αντίκτυπός της, που δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Αναπόφευκτα, αισθανόμαστε όλοι πως βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας νέας εποχής και σταδιακά γινόμαστε μέρος της.

Νιώθουμε, λοιπόν, σήμερα, το χρέος να ενθαρρύνουμε και να εμβαθύνουμε τον δημόσιο διάλογο γύρω από τα κρίσιμα ερωτήματα που η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης φέρνει επιτακτικά στο προσκήνιο. Εξού και η πολύτιμη αυτή συνεργασία με την Οικονομική Επιθεώρηση, ένα ιστορικό περιοδικό που έχει στο DNA του ακριβώς αυτή την αποστολή, τον εμπλουτισμό του δημοσίου διαλόγου με εξειδικευμένες γνώμες και ποιοτικά στοιχεία. Στο τεύχος που μόλις διαβάσατε, γίνεται ξεκάθαρο το εύρος και το βάθος του διαλόγου αυτού: από τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, τις αλλαγές στην αγορά εργασίας και στο ίδιο το μάνατζμεντ οργανισμών, μέχρι τα κορυφαία ζητήματα του καιρού μας, όπως η κλιματική κρίση και οι φυσικές καταστροφές, η επανάσταση στην ιατρική, την έρευνα και τις επιστήμες, ακόμη και η ποιότητα της ίδιας της δημοκρατίας. Η τεχνητή νοημοσύνη εμπεριέχει μια συναρπαστική υπόσχεση για το μέλλον της ανθρωπότητας: μπορούμε να βελτιώσουμε ριζικά τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων, μετασχηματίζοντας κάθε έκφανση της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ταυτόχρονα, έχουμε χρέος να θωρακίσουμε τις κοινωνίες μας μπροστά στις πιθανές κακόβουλες χρήσεις της τεχνολογίας, την κατάχρηση των δυνατοτήτων της, αλλά και τις ανισότητες που προκύπτουν στη διαδρομή.

Σε όλον τον κόσμο, πολίτες και ειδικοί αρχίζουν να φαντάζονται έναν κόσμο εμπλουτισμένο από την τεχνητή νοημοσύνη, με συγκρατημένη αισιοδοξία, αλλά και υγιείς επιφυλάξεις. Σε μία παγκόσμια έρευνα κοινής γνώμης, στην οποία συνεργάστηκε η Google με την Ipsos, η πλειοψηφία των ανθρώπων θεωρεί πως η τεχνητή νοημοσύνη θα έχει θετικό αντίκτυπο στον τρόπο που μαθαίνουμε, στην πρόσβασή μας στην πληροφορία, στην αντιμετώπιση και θεραπεία ασθενειών. Σε βάθος είκοσι πέντε ετών η πεποίθηση ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα επιδράσει θετικά στην εκπαίδευση, την υγεία, τις μεταφορές και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ισχυροποιείται. Όσο περισσότερο και όσοι περισσότεροι χρησιμοποιούν εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης γίνονται πιο αισιόδοξοι και λιγότερο επιφυλακτικοί. Όμως, για να κερδίσουμε την ουσιαστική εμπιστοσύνη της κοινωνίας, δίπλα στη λέξη «καινοτομία» ας προσθέτουμε τις λέξεις «υπεύθυνη», «ασφαλής», «συμπεριληπτική».  

Η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης θα έχει θετικό αποτύπωμα μόνο αν γίνει με υπεύθυνο τρόπο. Οφείλουμε να ηγηθούμε αυτής της προσπάθειας, εφαρμόζοντας μια ηθική προσέγγιση, βασισμένη στις ανθρώπινες αξίες και τη διαφάνεια. Ήδη έχουμε αναπτύξει επτά σχετικές αρχές, που αφορούν την εξάλειψη στερεοτύπων και προκαταλήψεων, τη λογοδοσία, την επιστημονική αριστεία, την ιδιωτικότητα, την ασφάλεια. Μαζί, μπορούμε να δημιουργήσουμε τον «κώδικα επικοινωνίας» της νέας εποχής: ένα νομικό και θεσμικό πλαίσιο που προωθεί την υπεύθυνη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και την προστασία της ιδιωτικότητας. Σε αυτή τη συλλογική προσπάθεια είναι σημαντικό πως η χώρα μας έχει κάνει ήδη τα πρώτα βήματα: ήδη η Συμβουλευτική Επιτροπή για την Τεχνητή Νοημοσύνη, που απαρτίζεται από κορυφαίους Έλληνες επιστήμονες από διαφορετικά πεδία ενασχόλησης με την ΑΙ, έχει επιφορτιστεί με την προετοιμασία της Ελλάδας για αυτή τη νέα εποχή. Είναι απολύτως κρίσιμο οι προτάσεις και το πλαίσιο πολιτικής που θα διατυπωθούν από την Επιτροπή να κινούνται στην κατεύθυνση της ανθεκτικότητας, της ανταγωνιστικότητας, της βιώσιμης ανάπτυξης, και να εξασφαλίζουν πως η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης στην Ελλάδα θα αγκαλιάσει −και δεν θα «στραγγαλίσει»− την εγγενή καινοτομία της τεχνολογίας. 

Η πρόκληση, λοιπόν, είναι μνημειώδης και ξεπερνάει τις επιμέρους δυνατότητές μας να την αντιμετωπίσουμε· είτε αυτό αφορά κράτη και υπερεθνικούς οργανισμούς, είτε εταιρείες, είτε ακόμη και καθεμία ή καθέναν από εμάς. Οφείλουμε λοιπόν να προσεγγίσουμε την τεχνολογική αυτή επανάσταση συνεργατικά: μέσω μιας συλλογικής προσπάθειας, που να συμπεριλαμβάνει ερευνητές, χρήστες (ιδιώτες, επιχειρήσεις και άλλους οργανισμούς), κυβερνήσεις, ρυθμιστικές αρχές και πολίτες.  

Έχουμε, τέλος, ένα πρόσθετο χρέος: να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ώστε αυτή η «φυγή προς τα εμπρός» να είναι αποφασιστικά συμπεριληπτική. Να δίνει, μέσω ισχυρών προγραμμάτων επιμόρφωσης, εκπαίδευσης και ενίσχυσης κρίσιμων δεξιοτήτων, τη δυνατότητα σε όλους να συμμετέχουν στους καρπούς της τεχνολογικής εξέλιξης, αποκλείοντας την πιθανότητα μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας να μείνουν πίσω. Άλλωστε, στην ιστορία της ανθρωπότητας, κάθε τεχνολογική επανάσταση έφτασε στον μέγιστο βαθμό αντίκτυπου όταν αξιοποιήθηκε για την πρόοδο ολόκληρης της κοινωνίας, και όχι μόνο μέρους της.  

Η εξασφάλιση ενός τέτοιου πλαισίου υπευθυνότητας και εμπιστοσύνης είναι η αναγκαία συνθήκη ώστε η τεχνητή νοημοσύνη να εκπληρώσει τις προοπτικές και τις ελπίδες που έχει δημιουργήσει. Πατώντας πάνω σε ένα ισχυρό υπόβαθρο υπευθυνότητας, μπορούμε να «ανοιχτούμε» με τόλμη προς ένα συναρπαστικό μέλλον. 

*Η Πέγκυ Αντωνάκου είναι γενική διευθύντρια της Google Νοτιοανατολικής Ευρώπης