Σε όλα τα επίπεδα όπου πλέκεται η ισορροπία των επομένων χρόνων –καίριοι ασφαλώς οι αμέσως ερχόμενοι μήνες, όμως όλοι συνειδητοποιούν πως το ένα βήμα φέρνει το άλλο, η μια απάντηση σε πρόκληση οδηγεί στην επόμενη επιλογή– η διαπραγμάτευση θα είναι κυρίαρχη πρακτική. Είτε αυτό το αποδεχόμαστε είτε μας δυσκολεύουν τα αντανακλαστικά παλαιότερων εποχών, η έννοια/η προσέγγιση της διαπραγμάτευσης εγκαθίστανται στο κέντρο των πραγμάτων. Η ίδια η πολυπλοκότητα των προκλήσεων που βρίσκονται μπροστά μας το επιβάλλει. Από τις ωριμάνσεις των γεωπολιτικών μέχρι τις μετεξελίξεις της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Από την ενσωμάτωση των μέτρων στήριξης για τις πολλαπλές κρίσεις που ζήσαμε σε μια πιο μακροπρόθεσμη οικονομική διαδρομή μέχρι τη συμμετοχή στις διεργασίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Αποτελεί η ίδια η διαπραγμάτευση μια διαδικασία που, καίτοι λαός εμπορικός, οι Έλληνες στα δημόσια πράγματά μας δεν τη μετερχόμαστε πολύ συχνά. Όσο κι αν οι μνήμες, για παράδειγμα Ελευθερίου Βενιζέλου, ή, πιο πρόσφατα, της διαπραγματευτικής πρακτικής στο πλαίσιο της ΕΟΚ αρχικά, Ευρωπαϊκής Ένωσης στη συνέχεια, υπάρχουν και ασκούν επιρροή. Κατά έναν παράξενο τρόπο, η διαπραγμάτευση, και το στοιχείο συγκερασμού απόψεων που περιλαμβάνει μέσα της, θεωρείται ότι υποδηλώνει αδυναμία. Ενώ ισχύει το ακριβώς αντίθετο: προβολή απόψεων ̇ επεξήγηση ̇ δυναμική αναζήτηση ισορροπίας.

Πάντως, προκειμένου να ασκηθεί με επιτυχία η διαπραγματευτική λειτουργία, υπάρχει σειρά προϋποθέσεων: η πολιτική βούληση ασφαλώς είναι μία απ’ αυτές ̇ η επίτευξη συναινέσεων γύρω από στόχους επιλεγμένους με ευθυκρισία παρομοίως ̇ η προσαρμογή στις συνθήκες, όπως αυτές μεταβάλλονται, ακόμα περισσότερο. Πλην όμως, το καθοριστικό στοιχείο είναι άλλο: η σωστή και έγκαιρη επισήμανση των μετώπων που ανοίγονται, η ρεαλιστική αξιολόγηση συμμαχιών, συγκλίσεων, συσχετισμών ισχύος, ισορροπιών. Συν, η επεξήγηση των αποφάσεων στην κοινή γνώμη – την ειδικά ενδιαφερόμενη, αλλά και την ευρύτερη, που καλείται να στηρίξει.

Σε αυτό το τεύχος της Οικονομικής Επιθεώρησης, η πολυπρισματική κατάθεση του Κώστα Σημίτη, ο οποίος στις διαδοχικές φάσεις της διαδρομής του είχε την εμπειρία –και σήκωσε το κόστος– σημαντικών διαπραγματεύσεων, δείχνει τις δυσκολίες αλλά και τη σημασία του γυμνάσματος υπό πραγματικές συνθήκες. Ενώ η συζήτηση με τον Θόδωρο Σκυλακάκη γύρω από την υπό εξέλιξη υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης μεταφέρει τη διαπραγματευτική πρακτική στο αύριο.

Παράλληλα, το νέο σκηνικό που δημιουργεί –όχι χωρίς αβεβαιότητες και κινδύνους– ο μεγάλος σεισμός σε Τουρκία (και Συρία), με τις συγκλονιστικές σκηνές αλληλεγγύης που διαδραματίστηκαν, μπορεί να μη δημιουργεί (όπως το 1999) συνθήκες «διπλωματίας των σεισμών», καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν τραυματίσει την κοινή γνώμη, πλην όμως οδηγεί σε σκέψεις και αναζητήσεις για μετά τις εκλογές σε Ελλάδα και Τουρκία. Αλλά και Κύπρο, όπου η ανάδειξη στην Προεδρία του Νίκου Χριστοδουλίδη ανοίγει νέο κύκλο αναζητήσεων. Ενώ και η επίσκεψη Μπλίνκεν σε Άγκυρα και Αθήνα, στη δεδομένη συγκυρία, μεγαλώνει αυτόν τον κύκλο αναζητήσεων. Οι όχι πάντα διακριτικές προτροπές του ξένου παράγοντα γίνονται ήδη αισθητές: εδώ όμως ισχύει πάντα ο κανόνας ότι μια οποιαδήποτε διαπραγμάτευση −ή ακόμα και μια προσέγγιση συνομιλιών ή «επαφών»– κρίνεται πρώτα από τη συνειδητοποίηση και τη στήριξη από εκείνους που αφορά.