Ο στόχος έχει οριοθετηθεί από το οικονομικό επιτελείο. Τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής μπορούν να αποδώσουν έως και 2 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση μέχρι το τέλος της παρούσας κυβερνητικής θητείας. Το ποσό αυτό θα εμφανιστεί στον… κωδικό με τα έσοδα από τον ΦΠΑ. Όσο για το νέο σύστημα υπολογισμού του φόρου για 735.000 αυτοαπασχολούμενους, μπορεί να προσθέσει 5,5 δισ. ευρώ στο φορολογητέο εισόδημα, 1 δισ. ευρώ στα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, αλλά και το δημοσιονομικό περιθώριο για να καταργηθεί εξολοκλήρου το τέλος επιτηδεύματος, να μειωθούν τα τεκμήρια διαβίωσης, ώστε να υλοποιηθεί και αυτή η προεκλογική δέσμευση, αλλά και να ξεκινήσει η σταδιακή αποκλιμάκωση των συντελεστών υπολογισμού των έμμεσων φόρων, που πλέον είναι ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» όσον αφορά στη φορολογική πολιτική.

Τα όσα προαναφέρθηκαν είναι συγκεκριμένα και μετρήσιμα, αλλά δεν εξαντλούν αυτό που έχουν κατά νου στην κυβέρνηση. Εκτός από το αμιγώς οικονομικό ζήτημα, υπάρχει και το πολιτικό. Στο κυβερνητικό στρατόπεδο αρχίζει να ωριμάζει η πεποίθηση ότι στην κοινωνία αρχίζει να σχηματίζεται μια «σιωπηρή πλειοψηφία», η οποία δεν θέλει ή δεν μπορεί να φοροδιαφύγει, αλλά την ίδια ώρα δυσανασχετεί όταν βλέπει τον διπλανό να μη μοιράζεται τα φορολογικά βάρη και να καρπώνεται τους φόρους που πληρώνουν οι υπόλοιποι μέσα από τη διεκδίκηση και την είσπραξη των κοινωνικών επιδομάτων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το νομοσχέδιο με τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και το νέο σύστημα υπολογισμού του φόρου για τους απασχολούμενους θα προκαλέσει αρκετή δυσαρέσκεια. Είναι γεγονός επίσης το ότι θα υπάρξουν και «χλωρά» που θα καούν μαζί με τα ξερά. Ωστόσο, στην κυβέρνηση επιμένουν ότι η σωστή στρατηγική είναι αυτά τα μέτρα να ενεργοποιηθούν «εδώ και τώρα». Να νομοθετηθούν πριν καν ψηφιστεί ο προϋπολογισμός του 2024, ώστε να αποτυπωθεί η δημοσιονομική επίπτωση και να υπάρξει χρόνος μέχρι το τέλος της τετραετίας, για να ξεδιπλωθούν τα οφέλη που συνοδεύουν την αύξηση της φορολογητέας ύλης, άρα και την αύξηση των εισπράξεων του κράτους. Υπάρχει «πολιτικό κοινό» που θέλει να δει τα φορολογικά βάρη των μισθωτών και των συνταξιούχων να μειώνονται ή να βελτιώνονται οι συνθήκες στον χώρο της Παιδείας και της Υγείας, με πόρους που δεν θα προέλθουν από την αύξηση του δανεισμού της χώρας, αλλά από την περιστολή της φοροδιαφυγής και την καλύτερη κατανομή των βαρών.

 Η κριτική που ήδη δέχεται η κυβέρνηση έχει να κάνει με το ότι στο ξεκίνημα της δεύτερης τετραετίας κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση συγκριτικά με τα όσα είχε εφαρμόσει στους πρώτους μήνες της πρώτης περιόδου διακυβέρνησης. Στους πρώτους μήνες του 2019, είχε θεσπιστεί ο κατώτατος συντελεστής του 9% για το τμήμα του εισοδήματος μέχρι τις 10.000 ευρώ, ενώ αποσυνδέθηκε ο υπολογισμός των ασφαλιστικών εισφορών από το δηλωθέν εισόδημα, δίδοντας στους έχοντες ατομική επιχείρηση τη δυνατότητα να ασφαλίζονται πληρώνοντας ακόμα και 230 ευρώ τον μήνα ανεξάρτητα από το ύψος των εσόδων τους. Τι ίσχυε μέχρι τότε; Ο πρώτος συντελεστής της φορολογικής κλίμακας ήταν το 22%, ενώ οι ασφαλιστικές εισφορές υπολογίζονταν ως ποσοστό του εισοδήματος με συντελεστές που ξεπερνούσαν το 20%.

 Είχε εκτιμηθεί τότε ότι η μείωση των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών θα λειτουργούσε πανομοιότυπα με αυτό που έγινε και με τα μερίσματα. Όταν η κυβέρνηση έριξε τον συντελεστή στο 5%, τα διανεμόμενα κέρδη εκτοξεύτηκαν. Όμως οι έχοντες ατομική επιχείρηση δεν έπραξαν το ίδιο. Παρά τη μείωση των φορολογικών συντελεστών, τα δηλωθέντα εισοδήματα έμειναν χαμηλά, ενώ εξαιρετικά περιορισμένη ήταν και η συμβολή των 735.000 εχόντων ατομική επιχείρηση στα συνολικά φορολογικά βάρη. Ποιος είναι ο ετήσιος φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων; Γύρω στα 12 δισ. ευρώ τον χρόνο. Πόσα από αυτά πληρώνουν οι αυτοαπασχολούμενοι; Όχι περισσότερα από 1,3 δισ. ευρώ, καθώς το δηλωθέν εισόδημά τους είναι της τάξεως των 7-7,5 δισ. ευρώ τον χρόνο. Οι επτά στους δέκα δηλώνουν χαμηλότερο κέρδος από τον μισθό του εργαζόμενου που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό, ενώ οι έξι στους δέκα πληρώνουν λιγότερα από 40 ευρώ τον μήνα στην εφορία.

 Τι θ’ αλλάξει το επόμενο διάστημα; Για τους αυτοαπασχολούμενους, το νέο πλαίσιο φέρνει υποχρεωτική αύξηση των δηλωθέντων εισοδημάτων κατά περίπου 5,5 δισ. ευρώ. Έτσι, τα συνολικά δηλωθέντα εισοδήματα, αν συνυπολογιστεί και η αύξηση των μισθών και των συντάξεων, θα προσεγγίσουν σταδιακά το ιστορικό ρεκόρ που είναι τα 100 δισ. ευρώ. Από την άλλη, εκτιμάται ότι το pressing για τα POS και τις ταμειακές μηχανές θα αυξήσει ακόμη περισσότερο τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, και θα φέρει ακόμα περισσότερα έσοδα από τον ΦΠΑ στον κρατικό προϋπολογισμό. Ένα νέο ιστορικό υψηλό στα έσοδα από τον φόρο προστιθέμενης αξίας μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για μειώσεις στους έμμεσους φόρους −και μάλιστα σε μόνιμη βάση− προς το τέλος της τετραετίας. Και τότε, θα γίνει πιο εύκολα κατανοητό ότι, αν τα βάρη κατανέμονται σε περισσότερους, ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για την περαιτέρω μείωση των συντελεστών για όλους.