Η Ευρώπη βρίσκεται στην τελική ευθεία για τις επερχόμενες ευρωπαϊκές εκλογές που πρόκειται να διεξαχθούν τον Ιούνιο του 2024. Η μεγάλη αυτή δημοκρατική «άσκηση» αφορά πρωτίστως τους σχεδόν 500 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες σε 27 κράτη-μέλη της ΕΕ. Αφορά όμως και όλο τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς οι αποφάσεις και η κατεύθυνση που θα ακολουθήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση −η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου− τα επόμενα πέντε χρόνια θα επηρεάσουν καίρια τον παγκόσμιο οικονομικό, εμπορικό και πολιτικό χάρτη. 

Η Ευρώπη ως οικονομικό και κοινωνικό πρότυπο

Από πολλές απόψεις, η Ευρώπη αποτελεί ένα οικονομικό και κοινωνικό πρότυπο για τον υπόλοιπο κόσμο. Οι Ευρωπαίοι πολίτες απολαμβάνουν ένα από τα υψηλότερα βιοτικά επίπεδα στον κόσμο, ενώ ορισμένα από τα κεκτημένα του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής (η εργασιακή ασφάλεια, το κράτος πρόνοιας, η καθολική πρόσβαση στην υγεία) συνεχίζουν να εμπνέουν. Ως πολιτική οντότητα, η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποδείξει ότι μπορεί να συνασπιστεί γύρω από κοινές προκλήσεις, να υιοθετήσει φιλόδοξους και μεγαλόπνοους στόχους, και να δώσει αποτελεσματικές απαντήσεις σε κοινά προβλήματα, όπως η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης ή της πανδημίας. 

Συναισθανόμενη την ευθύνη της, η Google έχει διαγράψει μία πορεία ετών υποστηρίζοντας έμπρακτα την ευρωπαϊκή οικονομία. Τα τελευταία 25 χρόνια, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες της Google έχουν υποστηρίξει 1,5 τρις οικονομικής δραστηριότητας, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους να είναι πιο παραγωγικοί, και σε αναρίθμητους καταναλωτές και πολίτες να εξοικονομούν χρόνο και χρήμα. Έχουμε πραγματοποιήσει τεράστιες επενδύσεις σε τεχνολογικές υποδομές, εγκαινιάζοντας 6 κέντρα έρευνας και ανάπτυξης (R&D), επτά κέντρα δεδομένων (data centers) και 11 περιοχές cloud (cloud regions), μετατρέποντας την Ευρώπη σε ένα παγκόσμιο κέντρο έρευνας και τεχνολογίας. Η προσφορά όμως δεν είναι μόνο υλική. Σήμερα, τα προϊόντα μας υποστηρίζουν πάνω από τρία εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη, ενώ σχεδόν εννέα εκατομμύρια Ευρωπαίοι έχουν αναπτύξει τις τεχνολογικές και ψηφιακές τους δεξιότητες χάρη στα προγράμματά μας. 

Αυτή η πραγματικότητα οφείλει να μη μας κάνει να επαναπαυτούμε. Ο κόσμος αλλάζει με ιλιγγιώδεις ταχύτητες και η οικονομική, γεωπολιτική και κοινωνική πραγματικότητα επιτάσσει θάρρος, σχέδιο και επαγρύπνηση. Προς ποια κατεύθυνση όμως και με ποια εργαλεία; 

Ανταγωνιστικότητα, αλλά πώς; 

Εδώ και χρόνια, αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οι περισσότεροι παράγοντες της αγοράς συμφωνούν πως, για να διατηρήσει την οικονομική της ευρωστία, και κατά συνέπεια τη δυνατότητά της να παρεμβαίνει αποτελεσματικά στα ενεργειακά, κοινωνικά, οικονομικά διλήμματα του μέλλοντος, η Ευρώπη οφείλει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της. Η ίδια η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοινώνοντας πρόσφατα την υποψηφιότητά της για την ανανέωση της θητείας της, οριοθέτησε τη βασική της φιλοδοξία για τα επόμενα πέντε χρόνια: να καταστεί η Ευρώπη περισσότερο ανταγωνιστική. Μια ανταγωνιστική, εκσυγχρονισμένη ευρωπαϊκή οικονομία μπορεί να οδηγήσει με ασφάλεια όχι απλώς στη διατήρηση του ευρωπαϊκού οικονομικού μοντέλου και τρόπου ζωής, αλλά και στη μελλοντική του επιβίωση. Το «ευρωπαϊκό όνειρο» μπορεί να παραμείνει ζωντανό. Πώς;     

Η Ευρώπη έχει σήμερα μία πρωτόγνωρη ευκαιρία: να αξιοποιήσει τις δυνατότητες της τεχνολογίας, και ειδικά των πλέον καινοτόμων πτυχών της, για να επιταχύνει την ανάπτυξή της. Ψηφιακές τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα μεγάλα δεδομένα, το υπολογιστικό νέφος και το ίντερνετ των πραγμάτων έχουν τη δυνατότητα να μεταμορφώσουν κυριολεκτικά τις δυνατότητες της ευρωπαϊκής οικονομίας: να βελτιώσουν δραματικά την παραγωγικότητα του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού, να επιτρέψουν την ανακάλυψη καλύτερων ιατρικών μεθόδων και φαρμάκων, να βοηθήσουν στην πλήρη απεξάρτηση της ευρωπαϊκής οικονομίας από τον άνθρακα, να εξοικονομήσουν δισεκατομμύρια ευρώ για τις δημόσιες υπηρεσίες. Φυσικά η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί τον θεμέλιο λίθο αυτής της τεχνολογικής μετάβασης: αποτελεί μια πραγματική τεχνολογική επανάσταση, με ανεξάντλητες και αδιόρατες ακόμη δυνατότητες.  

Για μια φιλόδοξη ευρωπαϊκή πολιτική 

Μια τέτοια πολύπλευρη αλλαγή προϋποθέτει μια πλατιά και εύρυθμη συνεργασία μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων, των ευρωπαϊκών οργάνων, της επιχειρηματικής κοινότητας, της βιομηχανίας, αλλά και του ακαδημαϊκού κόσμου. Κανείς δεν είναι περιττός, κανείς δεν πρέπει να αποκλειστεί από αυτή τη συλλογική προσπάθεια.

Μια φιλόδοξη, λοιπόν, ευρωπαϊκή πολιτική, που θα έχει ως στόχο να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας, οφείλει να στηρίζεται σε πέντε άξονες: i) Την περαιτέρω ενίσχυση της ψηφιακής μετάβασης, ii) την προστασία του δημοκρατικού κεκτημένου και την εμπέδωση της εμπιστοσύνης στη δημοκρατία, iii) την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων και της ψηφιακής εκπαίδευσης, iv) τη δημιουργία μιας οικονομίας μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και v) την ενίσχυση των συμμαχιών, συνεργασιών και του διεθνούς εμπορίου. 

Καλύτερη ψηφιακή μετάβαση σημαίνει αφενός περαιτέρω επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, ώστε να επιταχυνθεί η καινοτομία, αφετέρου δε εναρμονισμό των διαφόρων κανονισμών και ρυθμίσεων που ισχύουν στην ΕΕ, ώστε να μειωθούν τα διασυνοριακά λειτουργικά κόστη και τα εμπόδια στην πρόσβαση στις διάφορες ευρωπαϊκές αγορές. Προστασία της δημοκρατίας σημαίνει γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος μεταξύ πολιτών και χωρών, ώστε να μειωθούν οι ανισότητες και να ενισχυθεί η ασφαλής και αποτελεσματική συμμετοχή όλων στην ψηφιακή οικονομία, στην ψηφιακή δημοκρατία και στις ευκαιρίες που αυτή παρέχει. Ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων σημαίνει την παροχή κινήτρων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ώστε να αυξηθούν ραγδαία οι ψηφιακά «εγγράμματοι» πολίτες, λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς. Δημιουργία μιας οικονομίας μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σημαίνει επένδυση σε ένα πλαίσιο πολιτικών που χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να αναπτύξουν οικονομικά αποδοτικές κλιματικές πολιτικές. Τέλος, ενίσχυση των συμμαχιών, των συνεργασιών και του διεθνούς εμπορίου σημαίνει πως η Ευρώπη θα παραμείνει ενεργή στον παγκόσμιο εμπορικό χάρτη, θα ενθαρρύνει τις διασυνοριακές μεταφορές ψηφιακών τεχνολογιών, και θα αποτελέσει έναν ισχυρό, στρατηγικό «παίκτη» στη διαμόρφωση των αναδυόμενων τεχνολογιών, σε στενή συνεργασία με κράτη και διεθνείς οργανισμούς που εμφορούνται από τις ίδιες αντιλήψεις και αξίες, όπως το G7 και οι Ηνωμένες Πολιτείες.  

H επιβίωση του ευρωπαϊκού οικονομικού μοντέλου

Ο ρόλος της ΕΕ στη διαχείριση αυτής της ευρείας πολιτικής συμφωνίας μεταξύ των ενδιαφερομένων είναι καθοριστικός. Ενόψει των επερχόμενων ευρωεκλογών, η Ευρώπη πρέπει να είναι σε θέση να προσφέρει ένα όραμα που ξεπερνά τον συνηθισμένο της ρυθμιστικό ρόλο: οφείλει να εμπνεύσει τη συνολική προώθηση της τεχνολογικής καινοτομίας και την όσο το δυνατόν απρόσκοπτη και ευρύτερη υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης αλλά και άλλων πρωτοποριακών τεχνολογιών, χωρίς υπερβολικές ρυθμίσεις και κανονισμούς που καταπνίγουν την καινοτοµία. Χρειάζεται λοιπόν μία μακρόπνοη στρατηγική ανταγωνιστικότητας για την Ευρώπη, που θα γαλουχήσει την επόμενη γενιά εταιρειών τεχνητής νοημοσύνης και θα αξιοποιήσει τις οικονομικές προοπτικές της τεχνολογίας αυτής. Εν μέσω ισχυρού διεθνούς ανταγωνισμού, το παράθυρο για να καταφέρει κάτι τέτοιο η Ευρώπη είναι περιορισμένο. Η ευκαιρία δεν μπορεί να πάει χαμένη. Το διακύβευμα αφορά την επιβίωση του ίδιου του ευρωπαϊκού οικονομικού μοντέλου.   

*Η Giorgia Abeltino είναι senior director Government Affairs & Public Policy South Europe και Coordinator EMEA AI Strategy της Google.