Κακιστοκρατία [ Kakistocracy ]

[ νεολογισμός ]

[ ουσιαστικό / σύνθετη λέξη: (κάκιστο)ς και κράτος ]

Σύμφωνα με το λεξικό του Cambridge, «Κακιστοκρατία» είναι η κυβέρνηση με τους λιγότερο κατάλληλους ή ικανούς πολίτες ενός κράτους. Πρόκειται για το ακριβώς αντίθετο αυτού που ο Αριστοτέλης ορίζει ως «Αριστοκρατία», δηλαδή την διακυβέρνηση των αρίστων.

Σύμφωνα με τη σχετική σελίδα του ηλεκτρονικού λεξικού της Merriam-Webster, ο όρος εμφανίζεται στην αγγλική γλώσσα στις αρχές του 16^ου αιώνα.

Κατά τη διάρκεια του 19^ου αιώνα, ο όρος εμφανίζεται σε κείμενα λογοτεχνών και ποιητών, ενώ το 1944, ο, μετέπειτα, Νομπελίστας οικονομολόγος Φρίντριχ Χάγιεκ, στο «Ο Δρόμος προς την Δουλεία», ένα από τα επιδραστικότερα βιβλία του 20^ου αιώνα, προβλέπει ότι η αυξανόμενη ισχύς του κράτους θα συνεπάγεται την επικράτηση των χείριστων στην εξουσία: «Τα μελλοντικά καθεστώτα θα υποστηρίζονται από ευκολόπιστους ανθρώπους, με τα χαμηλότερα ηθικά και πνευματικά πρότυπα. Ο κυνισμός και η περιφρόνηση της αλήθειας θα εξαπλωθεί. Τα φυλετικά συναισθήματα και η κυβερνητική προπαγάνδα θα εκτοπίσουν τα ορθολογικά επιχειρήματα».

Στη διεθνή βιβλιογραφία εμφανίζεται την πρώτη δεκαετία του 21^ου αιώνα για να περιγράψει αντιδημοκρατικά καθεστώτα, και ειδικότερα τα μοντέλα διακυβέρνησης που διαμορφώθηκαν στις χώρες που μετέβησαν στην μετα-σοβιετική εποχή, με χειρότερο πρότυπο την ίδια τη Ρωσία. Αναφερόμενος στον Ρώσο πρόεδρο Γιέλτσιν, ο καθηγητής οργανωσιακής συμπεριφοράς στο Cass Business School του Πανεπιστημίου City του Λονδίνου, André Spicer, γράφει σε άρθρο του στον Guardian «Η «κακιστοκρατία» του Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι η πρώτη, αλλά αναβιώνει μια παλιά λέξη».

Το 2017, κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, η λέξη επανέρχεται στο προσκήνιο. Ο όρος γίνεται viral εξαιτίας των tweets της Αμερικανίδας πολιτικής αναλύτριας και τηλεοπτικής παρουσιάστριας, Τζόι Ριντ. Γράφει στο Twitter στις 29 Ιουνίου: «Αναζητήστε σήμερα τον ορισμό της «κακιστοκρατίας», Αμερικανοί συμπολίτες μου. Τα πράγματα θα βγάλουν περισσότερο νόημα».

Ο Νομπελίστας Νέο-Κεϋνσιανιστής Αμερικανός οικονομολόγος Paul Krugman αναφέρεται στον όρο ήδη από τον Ιανουάριο του ίδιου έτους, σε άρθρο του στους New York Times, ως «αμερικανική κακιστοκρατία» και δεν διστάζει μάλιστα να ενστερνιστεί ήδη από την αρχή της πρώτης θητείας του The Donald την τολμηρή θέση ότι ο Τραμπ δεν είναι ο νόμιμος εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ.

Τον ίδιο μήνα ο συγγραφέας Nikolas Badminton, αναλύοντας αυτό που ο ίδιος ορίζει ως «ψυχεδελική πολιτιστική πραγματικότητα», γράφει στο TechCrunch «Στο τέλος του 2016, η «κακιστοκρατία» παίρνει τη σκυτάλη από τη δημοκρατία και τις προσεκτικά μελετημένες πολιτικές κινήσεις, και η πλειοψηφία είναι συνδεδεμένη με αυτή τη νεοσύστατη «ψυχεδελική πολιτιστική πραγματικότητα» όπου το περιεχόμενο, η ροή ειδήσεων και οι φήμες παίρνουν τον έλεγχο. Στρεφόμαστε στην τεχνολογία για να μας βοηθήσει να ηρεμήσουμε και να ξεφύγουμε». Ο Badminton αναφέρεται σε μια ανάλυση του βραβευμένου με τέσσερα BAFTA Βρετανού ντοκιμαντερίστα, Adam Curtis, σχετικά με τα δύο μεταμορφωτικά για τον κόσμο γεγονότα του 2016, ο οποίος εξηγεί ότι «υποφέρουμε από μια πάθηση που ονομάζεται «υπερκανονικοποίηση». Είμαστε τόσο πολύ μέρος του συστήματος, που δεν μπορούμε να δούμε πέρα ​​από αυτό. Δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε νέες λύσεις. Αυτή η έλλειψη επίγνωσης, η αδυναμία αποτελεσματικής ενσωμάτωσης στο σύστημα αλλά και της ικανότητας να ξεχωρίσουμε τον ‘θόρυβο’, είναι αυτό που μας οδήγησε σε δύο από τις πιο αμφιλεγόμενες δημοκρατικές πράξεις το 2016 — το Brexit και τον εκλεγμένο πρόεδρο Τραμπ. Πρέπει να αφυπνιστούμε». Ο Badminton στο άρθρο του υποστηρίζει ότι ο μόνος δρόμος για να ξεφύγουμε από την κακιστοκρατία είναι η συμμετοχή μας στο δημόσιο διάλογο που διεξάγεται στο διαδίκτυο, προβάλλοντας επιχειρήματα που στηρίζονται σε δεδομένα. Η αλήθεια είναι το ισχυρότερο όπλο, σύμφωνα με τον best selling συγγραφέα.

Το 2024, ο Economist επιλέγει το kakistocracy ως λέξη της χρονιάς.

Τον Νοέμβριο του 2024, ο παρασημοφορημένος δημοσιογράφος και συγγραφέας Beppe Severgnini επανέρχεται στον όρο του Krugman «αμερικανική κακιστοκρατία» σε άρθρο του στο περιοδικό Atlantic, στο οποίο κάνει μια εξαιρετικά επιτυχημένη, και συνάμα άκρως ανησυχητική περιγραφή της προσωπικότητας ενός ‘κακιστοκράτη’, «Γιατί ένας συνηθισμένος άνθρωπος έλκεται από έναν υποψήφιο που είναι δισεκατομμυριούχος; Είναι απλό: Επειδή ο υποψήφιος μπορεί να παίζει με τις ανθρώπινες φαντασιώσεις. Ξέρει από τηλεόραση, είναι γυναικάς, μισεί τους κανόνες, ξέρει πώς να κάνει συμφωνίες, έχει χιούμορ, χρησιμοποιεί κακή γλώσσα και είναι φιλικός. Είναι επίσης θορυβώδης, ματαιόδοξος, θρασύς. Έχει μια προβληματική σχέση με την ηλικία του και τα μαλλιά του. Έχει καταφέρει να επιβιώσει από αμήχανες καταστάσεις, συζυγικές περιπέτειες, νομικά προβλήματα, και πολιτικές ανατροπές. Είναι μπλεγμένος σε συγκρούσεις συμφερόντων, αλλά δεν τον νοιάζει καθόλου. Το κόμμα του; Ένα μνημείο για τον εαυτό του. Ξέρει πώς να διαβάζει τους ανθρώπους, τις επιθυμίες και τις αδυναμίες τους. Δεν σου λέει τι να κάνεις. Σε συγχωρεί, τελεία και παύλα». Αυτή η τρομακτική παράγραφος περιγράφει τον πρώην Ιταλό πρωθυπουργό. Ταιριάζει όμως απόλυτα όχι μόνο στον τότε 45^ο αλλά και στην εξελιγμένη εκδοχή του ως νυν 47^ου προέδρου των ΗΠΑ.

LEXICON

Η Οικονομική Επιθεώρηση, σε μια απόπειρα αποκρυπτογράφησης της σύγχρονης πραγματικότητας, σε αυτή τη σειρά άρθρων με τίτλο LEXICON αναζητά τις ρίζες αλλά και την εξέλιξη μερικών εκ των επιδραστικότερων λέξεων που περιγράφουν και καταγράφουν τα κοινωνικοπολιτικά και οικονομικά φαινόμενα, τους μετασχηματισμούς τους καθώς και τον επαναπροσδιορισμό εννοιών, ιδεών και αξιών της εποχής.

Created by

Christos Tzovaras, Magda Georgiadou, Yiannis Grivakos