Πολίτης του κυβερνοχώρου

[ Netizen ]

[ νεολογισμός ]

[ ουσιαστικό με ετερόπτωτο ονοματικό προσδιορισμό ]

Netizen, πολίτης του κυβερνοχώρου στα ελληνικά, είναι το άτομο που ”κατοικεί” στη νέα γεωγραφία του διαδικτύου, συμμετέχει ενεργά σε διαδικτυακές κοινότητες, και επιδιώκει τη βελτίωση του διαδικτύου γιατί το αντιλαμβάνεται ως πνευματικό και κοινωνικό πόρο.

Σύμφωνα με τον εμπνευστή του όρου, Michael Hauben, συγγραφέα του «Netizens: On the History and Impact of Usenet and the Internet», οι πολίτες του Κυβερνοχώρου δεν είναι κοινοί χρήστες του διαδικτύου που συνδέονται στο διαδίκτυο για προσωπικό όφελος ή κέρδος. Δεν αντιλαμβάνονται το διαδίκτυο ως ενός είδους υπηρεσία. Αντιθέτως, πρόκειται για άτομα που κατανοούν ότι απαιτείται προσπάθεια και δράση από όλους, προκειμένου το δίκτυο να αποτελεί μια αναγεννητική και ζωντανή κοινότητα.

Ο Hauben, απόφοιτος του τμήματος Η/Υ του Πανεπιστημίου του Κολούμπια, εμπνεύστηκε τον όρο, το 1993, όταν το διαδίκτυο ήταν ακόμα στην αρχή του, κατά τη διάρκεια της έρευνάς του σχετικά με την ανάπτυξη ενός παγκόσμιου φόρουμ συζήτησης που είχε δημιουργηθεί, το Usenet. Για μια δεύτερη εργασία του, ο πρωτοπόρος ερευνητής διεύρυνε την έρευνά του ως προς το ευρύτερο διαδίκτυο, τη φύση του αλλά και τη σημασία του για την κοινωνία. Κατά τη διάρκεια αυτής της έρευνας διαπίστωσε το ρόλο συγκεκριμένων ατόμων που επιδίωκαν να συμβάλλουν ενεργά στην ανάπτυξη του Κυβερνοχώρου. «Αυτοί οι άνθρωποι», γράφει ο Hauben σε ένα από τα κείμενά του, «κατανοούν την αξία της συλλογικής εργασίας και τις κοινοτικές πτυχές της δημόσιας επικοινωνίας… Συζητούν θέματα με εποικοδομητικό τρόπο, στέλνουν απαντήσεις μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, παρέχουν βοήθεια σε νεοεισερχόμενους, διατηρούν αρχεία συχνών ερωτήσεων (FAQ’s), λίστες αλληλογραφίας, και άλλα αποθετήρια δημόσιων πληροφοριών (databases). Αυτοί είναι οι άνθρωποι που συζητούν τη φύση και τον ρόλο αυτού του νέου μέσου επικοινωνίας».

Παρότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θεωρούνται σχετικά πρόσφατη εξέλιξη (το Facebook δημιουργήθηκε το 2004), στην πραγματικότητα η πρώτη πλατφόρμα κοινωνικού δικτύου, σύμφωνα με την Encyclopedia Britannica, ήταν το SIxDegrees.com, το οποίο τέθηκε σε λειτουργία το 1997. Ωστόσο, η έννοια των διαδικτυακών κοινοτήτων γεννήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, με την εμφάνιση των Bulletin Board Systems (BBS). Οι πλατφόρμες BBS επέτρεπαν στους χρήστες, μέσω dial-up συνδέσεων τότε, να ανταλλάσσουν αρχεία και μηνύματα, και να συμμετέχουν σε συζητήσεις. Αυτές οι πλατφόρμες, που βασίζονταν στο κείμενο, αποτέλεσαν το θεμέλιο της ψηφιακής επικοινωνίας και παρείχαν μια από τις πρώτες ματιές στην οικοδόμηση κοινοτήτων στο διαδίκτυο.

Το Usenet, που αποτέλεσε το πρώτο αντικείμενο μελέτης του Hauben, αναπτύχθηκε το 1980, και επέτρεπε στους χρήστες να δημοσιεύουν άρθρα σε κατηγοριοποιημένες ομάδες συζήτησης, επιτρέποντας συζητήσεις σε ‘νήματα’ για διάφορα θέματα, και αποτέλεσε τον πρόδρομο των φόρουμ που αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του ‘90.

***Ο διεθνής μη κερδοσκοπικός οργανισμός Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα, σε συνεργασία με την Google, απονέμει κάθε χρόνο ένα «Βραβείο Netizen» σε χρήστες που συμβάλλουν με τις πράξεις τους στην προώθηση της ελευθερίας της έκφρασης στο διαδίκτυο. Αποδέκτες των βραβείων είναι άλλοτε bloggers, άλλοτε κινήματα και ομάδες πολιτών, και ενίοτε ‘διαφωνούντες’ του κυβερνοχώρου.