«Πτήση για τη Σελήνη»

[ Moonshot ]

[ νεολογισμός ]

[ ουσιαστικό με δευτερεύουσα τελική πρόταση ]

Αρχικά ο όρος αφορούσε κυριολεκτικά την πτήση στη Σελήνη. Σταδιακά μετατράπηκε σε μεταφορά μιας προσπάθειας για την επίτευξη ενός ανέφικτου στόχου, και πλέον περιγράφει ένα ‘γιγαντιαίο άλμα’ στον τομέα της επιχειρηματικότητας και μάλιστα στο χώρο της τεχνολογίας.

Ο όρος αρχικά αναφερόταν σε αποστολές διαστημοπλοίων στο φεγγάρι. Ο όρος moonshot πρωτοχρησιμοποιήθηκε στο διαστημικό πρόγραμμα Apollo 11, το οποίο εν τέλει προσεδάφισε τον πρώτο άνθρωπο στη Σελήνη το 1969. Αρχικά, συμβόλιζε την εξαιρετικά χαμηλή πιθανότητα επιτυχημένων αποτελεσμάτων, και ταυτόχρονα την επιμονή των ανθρώπων να ελπίζουν στο ανέφικτο. Με την πάροδο του χρόνου, η έννοια διευρύνθηκε να ερμηνεύει την επιδίωξη ανέφικτων στόχων και σε άλλους τομείς δραστηριότητας, όπως για παράδειγμα αναφέρει το σχετικό λήμμα του λεξικού του Cambridge «Εκείνες τις μέρες, τα διατλαντικά ταξίδια ήταν σαν πτήσεις στο φεγγάρι». Το λεξικό Merriam-Webster αναφέρει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ανέφικτου στόχου την ανακοίνωση του Λευκού Οίκου τον Φεβρουάριο του 2020 «ότι ήλπιζε να δαπανήσει $1 δις. για εμβόλιο για μια πτήση στο φεγγάρι κατά του καρκίνου» («the White House announced that it was hoping to spend $1 billion on a cancer moonshot»). Η χρήση του όρου σε μια τέτοια περίπτωση σχετίζεται και με το  απώτερο σκοπό του συγκεκριμένου είδους project να εξασφαλίσει αποτελέσματα που θα αποτελέσουν βαθιά τομή στον εν λόγω τομέα, κατόπιν μιας μοναδικής, ισχυρής, επίμονης και συνήθως γρήγορης προσπάθειας.

Συνολικά, τα projects που χαρακτηρίζονται ως moonshots έχουν συνήθως αυξημένη πιθανότητα να ωφελήσουν την ανθρωπότητα, καθώς βασίζονται σε μια φιλόδοξη σκέψη ως αφετηρία, χαρακτηρίζονται από τολμηρό πειραματισμό, και διακατέχονται από μια φιλοσοφία που στο χώρο της tech επιχειρηματικότητας είναι γνωστή ως «γρήγορη αποτυχία».

Όπως εξηγούν και οι ειδικοί της IBM, η «fail fast φιλοσοφία» υιοθετεί μια επαναληπτική, hypothesis-driven προσέγγιση, για την ανάπτυξη και την προώθηση νέων ιδεών. Κεντρική της αρχή είναι η επεξεργασία του κύκλου της υπόθεσης και της ανάλυσης αποτελεσμάτων το συντομότερο δυνατό. Η φιλοσοφία της «γρήγορης αποτυχίας» ενθαρρύνει τον γρήγορο πειραματισμό και την επανάληψη στην ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών, δίνει έμφαση στη μάθηση από τα λάθη και στην ταχεία προσαρμογή, σε αντίθεση με το χάσιμο χρόνου στην αναζήτηση τέλειων λύσεων. Τέλος, στοχεύει στην ελαχιστοποίηση της σπατάλης πόρων και χρόνου, εντοπίζοντας και διορθώνοντας προβλήματα νωρίς στη διαδικασία.

Τα τελευταία χρόνια, με αφετηρία τη Silicon Valey, ο όρος χρησιμοποιείται για περιγράφει ένα ‘γιγαντιαίο άλμα’ στον επαγγελματικό τομέα, και κυρίως στον χώρο της τεχνολογίας. Σύμφωνα με την πλατφόρμα περιεχομένου TechTarget, του αμερικανικού κολοσσού παροχής data-driven B2B υπηρεσιών μάρκετινγκ μεταξύ προμηθευτών τεχνολογίας, ως moonshot αποκαλείται κάθε φιλόδοξο, διερευνητικό και πρωτοποριακό έργο που αναλαμβάνεται χωρίς τη διασφάλιση βραχυπρόθεσμης κερδοφορίας ή οφέλους και, ίσως, χωρίς πλήρη διερεύνηση των πιθανών κινδύνων και οφελών.

Συνήθεις τομείς τεχνολογίας στους οποίους επιδιώκονται moonshots είναι η συναισθηματική τεχνητή νοημοσύνη, η συνθετική βιολογία, η επιδίωξη της αθανασίας μέσω της έρευνας στη βιοτεχνολογία και την ιατρική, η εξέλιξη προς τον βιονικό άνθρωπο, η ηλεκτρική κάθετη απογείωση και προσγείωση, η ασύρματη ηλεκτρική ενέργεια, τα ολογράμματα, οι μπαταρίες επόμενης γενιάς, η τεχνολογία του ωκεανού, που εστιάζει σε τεχνολογίες που λειτουργούν ή αξιοποιούν τον ωκεανό, η πράσινη εξόρυξη, όπως η εξόρυξη σπάνιων γαιών από τον βυθό των ωκεανών, καθώς και η δέσμευση και αποθήκευση του άνθρακα.

Σύμφωνα με το Global Leaders Institute for Arts Innovation με έδρα το Rhode Island, το «moonshot thinking», η νοοτροπία επιδίωξης ανέφικτων στόχων, δεν πηγάζει απλώς από το πρόγραμμα Apollo των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια του space race με την τότε Σοβιετική Ένωση, αλλά από την ιστορική ομιλία του τότε Προέδρου των ΗΠΑ, Τζον Φ. Κένεντι, στις 12 Σεπτεμβρίου 1962, στο Πανεπιστήμιο Rice, με τον εμβληματικό πλέον τίτλο «We choose to go to the moon» (Επιλέγουμε να πάμε στο φεγγάρι), ανακοινώνοντας το γενναίο του σχέδιο να ‘πατήσουν’ οι ΗΠΑ στο φεγγάρι πριν το 1970 (και οπωσδήποτε πριν από τους Ρώσους).

Ο Αμερικανός Πρόεδρος εκείνη την ημέρα πυροδότησε έναν φρενήρη αγώνα δρόμου για την κατάκτηση της Σελήνης, σε μια μάχη που μέχρι τότε, και μέχρι που ο Νιλ Άρμστρονγκ υλοποίησε εκείνο «το μικρό βήμα για τον άνθρωπο, αλλά γιγαντιαίο άλμα για την ανθρωπότητα», οι ΗΠΑ ήταν διαρκώς οι χαμένοι. Η αποστολή Apollo 11, πέραν του γιγαντιαίου άλματος για όλη την ανθρωπότητα, κατάφερε αυτό που στην υψηλή στρατηγική αποκαλείται «αποφασιστική μάχη». Γνωστός για τις αποφασιστικές μάχες του ήταν ο διασημότερος ίσως στρατηλάτης όλων των εποχών, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο οποίος χάρη σε τέτοιας τακτικής μάχες κατακτούσε ολόκληρες περιοχές (με τη Μάχη του Γρανικού κατέκτησε την Μικρά Ασία, με τη Μάχη της Ισσού κατέκτησε την Συρία και τη Φοινίκη, με τη Μάχη των Γαυγάμηλων την Περσία, ενώ με την Πολιορκία της Τύρου διασφάλισε την προστασία των κατακτήσεών του από επιθέσεις διά θαλάσσης).

Με την κατάκτηση της Σελήνης, παρότι η Σοβιετική Ένωση είχε πετύχει σχεδόν όλες τις «πρωτιές», (η εκτόξευση του πρώτου δορυφόρου (Sputnik), η αποστολή του πρώτου ανθρώπου στο διάστημα (Γιούρι Γκαγκάριν) και η αποστολή της πρώτης γυναίκας στο διάστημα (Βαλεντίνα Τερέσκοβα), οι ΗΠΑ, επιτυγχάνοντας μια αποφασιστική νίκη βασισμένη στην moonshot φιλοσοφία, κέρδισαν την μάχη για την κατάκτηση του Διαστήματος.

Όπως λέει και στο βιβλίο του «Moonshot Thinking: Turn disruption into opportunity» ο Γενικός Διευθυντής Καινοτομίας της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων και Νομικής στη Βαρκελώνη και τη Μαδρίτη, Ivan Bofarull, για να διασφαλίσει ένας επιχειρηματίας ότι ένα disruption δεν θα αποτελεί αιτία πανικού για την επιχείρησή του, αλλά έναν καταλύτη μετασχηματισμού της, υπάρχουν τρία σημαντικά διδάγματα που πρέπει να κρατήσει: πρώτον, να διατηρεί το επιχειρηματικό του πνεύμα. Δεύτερον, να κατανοεί σε βάθος τι αποτελεί disruption στο ανταγωνιστικό του περιβάλλον. Και τρίτον, να αντιλαμβάνεται ότι οι πιο ανατρεπτικές καινοτομίες δεν συμβαίνουν στο συνηθισμένο ανταγωνιστικό του έδαφος, αλλά σε ένα εντελώς νέο ‘κομμάτι της πίτας’ που αναπτύσσεται μακριά από το σημείο όπου η δική του επιχείρηση ανταγωνίζεται, ακόμη και σε ένα τυφλό σημείο από τη θέση της ως καθιερωμένη εταιρεία.

Άλλωστε όπως λέει και ο εμβληματικό Αμερικανός επιστήμονας ηλεκτρονικών υπολογιστών, πρωτοπόρος στον αντικειμενοστραφή προγραμματισμό και στον σχεδιασμό γραφικής διεπαφής χρήστη (GUI) με χρήση παραθύρων, Alan Kay, «ο καλύτερος τρόπος για να προβλέψεις το μέλλον είναι να το εφεύρεις».