Οι άνθρωποι που πάσχουν από σχιζοφρένεια ωθούνται συχνά στο περιθώριο των κοινωνιών, κατατρεγμένοι από παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις στις εξάρσεις της νόσου, με παρωχημένες και ως επί το πλείστον ατελείς θεραπείες. Πολλοί καταλήγουν άνεργοι ή και άστεγοι καθώς οι υπεύθυνες δομές σε πολλά κράτη υποχρηματοδοτούνται και υπολειτουργούν.

Εδώ και λίγο καιρό όμως, η υπόσχεση μιας κάποιας κανονικότητας φαίνεται πιο προσιτή από ποτέ άλλοτε, χάρη σε ένα πειραματικό φάρμακο, το χάπι KarXT που χορηγείται δύο φορές την ημέρα και έχει πολλές πιθανότητες να εγκριθεί από την αμερικανική υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων. Αν λάβει το πράσινο φως, θα η πρώτη πραγματικά νέα θεραπεία για τη σχιζοφρένεια των τελευταίων εβδομήντα ετών. .

Τα υφιστάμενα φάρμακα δεν κάνουν πολλά περισσότερα από το να ηρεμούν τους ασθενείς, ενώ συνοδεύονται από ένα  μακρύ κατάλογο παρενεργειών. «Μια ευκαιρία για μια φυσιολογική ζωή ήταν ανέφικτη για τους περισσότερους ασθενείς», λέει ο επιθεωρητής κλινικών δοκιμών Γκρεγκ Ματίνγκλι στους Financial Times, που έχει επιβλέψει περισσότερες από 400 δοκιμές ψυχιατρικών φαρμάκων κατά τη διάρκεια της καριέρας του.

Ο Στιβ Πολ, νευροεπιστήμονας που είχε αναπτύξει τον πρόδρομο του KarXT ενώ εργαζόταν στην εταιρεία Eli Lilly, χαρακτηρίζει τη σχιζοφρένεια ως τον «καρκίνο της ψυχιατρικής», εξαιτίας της ζημίας που προκαλεί στους πάσχοντες, η οποία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του προσδόκιμου της ζωής τους ακόμα και κατά 30 χρόνια, σε σχέση με τον μέσο όρο.

Παγκοσμίως, περίπου 24 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από σχιζοφρένεια, δηλαδή περίπου ένα στα 300 άτομα. Ωστόσο, στις ΗΠΑ τα ποσοστά πιστεύεται ότι είναι ακόμη υψηλότερα.

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όσοι πάσχουν από ψυχιατρικές ασθένειες – άγχος, κατάθλιψη και στις πιο ακραίες περιπτώσεις σχιζοφρένεια – είναι τόσο σοβαρά, που η κυβέρνηση των ΗΠΑ «κήρυξε» τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης αναφορικά με τα νοσήματα ψυχικής υγείας. Μόνο η αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας στοιχίζει στις ΗΠΑ 170 δισ. δολάρια ετησίως.

Το KarXT είχε επιδείξει και σε παλαιότερες δοκιμές «ουσιαστική αποτελεσματικότητα» για ασθενείς με οξεία σχιζοφρένεια, αλλά σύμφωνα με νεότερα δεδομένα, που παρουσιάστηκαν στο Ετήσιο Συνέδριο της Διεθνούς Ερευνητικής Εταιρείας Σχιζοφρένειας στη Φλωρεντία, η επίδρασή του φαίνεται πως είναι και σταθερή σε μακροχρόνια κλίμακα, σε βάθος 52 εβδομάδων από την έναρξη της αγωγής.

Ο Rishi Kakar, MD, επικεφαλής επιστημονικός υπεύθυνος και ιατρικός διευθυντής της Segal Trials, θεωρεί ότι το KarXT είναι το πρώτο από μία σειρά φαρμάκων που θα φέρουν την επανάσταση στην αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας.

Πώς λειτουργεί

Οι νευροδιαβιβαστές είναι χημικοί αγγελιοφόροι που μεταφέρουν σήματα μεταξύ των νευρώνων. Για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά, οι νευροδιαβιβαστές χρειάζονται έναν υποδοχέα για να συνδεθούν. Ένας νευροδιαβιβαστής που ονομάζεται ακετυλοχολίνη φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικός στα περιστατικά σχιζοφρένειας. Αλληλεπιδρά με περιοχές που ονομάζονται μουσκαρινικοί υποδοχείς, οι οποίοι εμπλέκονται στο δίκτυο των νευρώνων που ηρεμούν το σώμα σας μετά από ένα στρεσογόνο γεγονός. Μεταθανάτιες μελέτες σε άτομα με σχιζοφρένεια έχουν δείξει ότι δύο μουσκαρινικοί υποδοχείς στον εγκέφαλο, οι υποδοχείς Μ1 και Μ4, ενεργοποιούνται σε ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα επειδή δεν λαμβάνουν αρκετά σήματα από την ακετυλοχολίνη.

Ο υποδοχέας Μ4 φαίνεται να παίζει ρόλο στην ψύχωση. Ο υποδοχέας Μ1 σχετίζεται επίσης με την ψύχωση, αλλά θεωρείται ότι εμπλέκεται κυρίως στης νόηση. Το KarXT, που λαμβάνεται από το στόμα, λειτουργεί ενεργοποιώντας και τους δύο αυτούς υποδοχείς ώστε να στέλνουν σωστά «σήματα». Είναι αυτή η διπλή δράση που φαίνεται να εξηγεί την αποτελεσματικότητά του.

Η έλευση ενός φαρμάκου προσαρμοσμένου στη θεραπεία της σχιζοφρένειας και όχι ενός απλού «αντιψυχωσικού» θα συμβάλει στη μείωση του στίγματος, σημειώνει ο κλινικός ερευνητής Ματίνγκλι. «Ο όρος αντιψυχωσικό συνοδεύεται από μεγάλο στίγμα για τους ασθενείς και τις οικογένειες, οπότε και μόνο η απαλλαγή από αυτόν θα είναι μια σημαντική πρόοδος».